Δημοσιεύτηκε στην εφημερίδα Today Press
της Κωνσταντίνας Δ. Καρακώστα
Ο πρώην αρχηγός της Πυροσβεστικής Σωτήρης Τερζούδης, κατά τη διάρκεια της απολογίας του για την εθνική τραγωδία στο Μάτι, προχώρησε σε μια συγκλονιστική ομολογία, όταν παραδέχτηκε ότι η ηγεσία του πυροσβεστικού σώματος γνώριζε για την ύπαρξη νεκρών πολύ πριν δοθεί η συνέντευξη τύπου. Δε νομίζω ότι υπάρχει Έλληνας που δε θυμάται την εξαιρετικά εκείνη φορτισμένη συνέντευξη που παραχωρήθηκε παρουσία του τότε πρωθυπουργού Αλέξη Τσίπρα. Έπρεπε, όμως, να φτάσουμε στον Ιανουάριο του 2024 για να επιβεβαιώσουμε αυτό που οι περισσότεροι υποψιαζόμασταν τον Ιούλιο του 2018. Ότι στη συνέντευξη τύπου που παρακολουθούσαμε, γνώριζαν όλοι πολύ καλά τι έχει συμβεί και προσπαθούσαν επίμονα και με περίλυπο ύφος, όχι μόνο να μην παραδεχτούν την αλήθεια, αλλά και να μας πείσουν για το ακριβώς αντίθετο.
Σήμερα, πεντέμισι χρόνια μετά, μπορούμε με βεβαιότητα να ισχυριστούμε ότι τα όσα εκτυλίχθηκαν σε εκείνη τη δραματική ζωντανή σύνδεση δεν αποτελούν κάποια εξαίρεση της κυβερνητικής τακτικής του ΣΥΡΙΖΑ. Αυτό που ζούσαμε σε όλη τη διάρκεια της διακυβέρνησής του, ήταν ένα εξαιρετικό παράδοξο. Από τη μια ακούγαμε διατρανωμένα για το υψηλό δημοκρατικό αίσθημα των ηθικά πλεονεκτούντων κυβερνώντων μας και από την άλλη βλέπαμε ότι δεν ήταν σε θέση να πουν την παραμικρή αλήθεια. Ακόμα και όταν καίγονταν οι άνθρωποι, το ηθικό πλεονέκτημα του ιδεολογικού τους αφηγήματος δεν τους ωθούσε στην ειλικρίνεια, αλλά στον κυνισμό. Ψυχολογικά προβληματικοί, κοινωνικά απαθείς, κυνικά ωφελιμιστές, ό,τι και αν ήταν τελικά, εκείνο που εξοργίζει είναι η ηθική πολιτική παραλυσία που επέδειξαν στις οικογένειες των απανθρακωμένων.
Αντί να ενημερώσουν την ελληνική κοινωνία που αγωνιούσε, αποφάσισαν να ορθώσουν πάλι έναν αμυντικό μηχανισμό.
Η πυρκαγιά, όμως, και οι απανθρακωμένοι δεν ήταν νταούλια και χοροί. Δεν χωρούσε, δηλαδή, καμία ιδεολογική φαντασίωση που μπορούσε να λειτουργήσει ως δικαιολογία ότι ίσως να αλλάξει η πραγματικότητα. Η πυρκαγιά στο Μάτι δεν απαιτούσε κάποια άσκηση αυτογνωσίας, ή πολύ περισσότερο αυτοσυνειδησίας. Υπήρχε μια πραγματικά αντικειμενική κατάσταση που δεν άφηνε κανένα περιθώριο ψευδαισθήσεων ότι μπορεί να αλλάξει.
Κι εμείς όλοι περιμέναμε από τον πρωθυπουργό της χώρας, τον άνθρωπο που είχε επίγνωση της κατάστασης, να μας ενημερώσει. Έτσι όπως θα όφειλε άλλωστε κάθε πρωθυπουργός, που δε θεωρεί ότι η προνομιακή πρόσβασή του στην αλήθεια σημαίνει την αποκήρυξή της όταν δεν του αρέσει. Ειρωνεία, κυνισμός, άρνηση της πραγματικότητας, όποια και αν ήταν η αιτία, η παραδοχή ότι σκόπιμα υποκρίθηκαν ένα φανταστικό αφήγημα, μόνο χυδαία μπορεί να χαρακτηριστεί. Το ψέμα ήταν το κύριο συστατικό, το οποίο νομιμοποιήθηκε θεσμικά με την παρουσία του ίδιου του πρωθυπουργού. Σαφώς, δεν αποτελεί αντικείμενο του παρόντος άρθρου να επιχειρήσει μια ψυχαναλυτική προσέγγιση της απόφασης του Αλέξη Τσίπρα να προσποιηθεί. Ούτε φυσικά να αναλύσει κοινωνιολογικά τον κυνισμό. Όμως, η δράση του κυνικού υποκειμένου δείχνει πολλά.
Το ψέμα νομιμοποιήθηκε θεσμικά με την παρουσία του ίδιου του πρωθυπουργού
Στην πολιτική ποτέ δεν έλειψαν ούτε το ψέμα, ούτε η υποκρισία, ούτε φυσικά ο κυνισμός. Αυτό όμως που συζητάμε σήμερα, δεν είναι μια απλή περίπτωση απόκρυψης της αλήθειας ενός περιστατικού μικρής σημασίας. Αλλά η παραδοχή πως για τον πρωθυπουργό της χώρας, η αλήθεια είχε μηδαμινή σημασία όταν ενημέρωνε τους πανικόβλητους γονείς ότι ζούσαν τα ήδη νεκρά παιδιά τους. Όσοι βρίσκονταν γύρω του υπάκουαν πειθήνια σε μια ενορχηστρωμένα ψευδή και χειραγωγημένη συγκίνηση. Και αυτό ήταν ό,τι πιο κατάφωρα χυδαίο έχει συμβεί.
Κωνσταντίνα Δ. Καρακώστα
Επίκ. Καθηγήτρια Νεότερης Ελληνικής Ιστορίας
