Δημοσιεύτηκε στην εφημερίδα Today Press
του Γιάννη Καντέλη
Σε μία ιδιαίτερα κρίσιμη συγκυρία με εν εξελίξει συγκρούσεις στην ευρύτερη γειτονιά της Νοτιοανατολικής Μεσογείου ο Κυριάκος Μητσοτάκης θα συναντηθεί στις αρχές της εβδομάδας στη Νέα Υόρκη, όπου θα βρεθεί για την Γενική Συνέλευση των Ηνωμένων Εθνών, με τον Ταγίπ Ερντογάν, με τους δύο ηγέτες να προσπαθούν να διατηρήσουν σε τροχιά συνεννόησης τον ελληνοτουρκικό διάλογο. Με τη σύγκρουση στη Μέση Ανατολή να παίρνει καθημερινά μεγαλύτερες διαστάσεις και το ενδεχόμενο μιας ευρύτερης ανάφλεξης να έρχεται όλο και πιο κοντά, οι διαφορές των δύο πλευρών δεν περιορίζονται πλέον μόνο στις μεταξύ τους σχέσεις, αλλά είναι ευρύτερες και σχετίζονται με τη θέση που έχουν πάρει στην διαμάχη που συνεχίζεται.
Σε αυτό το ούτως ή άλλως επιβαρυμένο κλίμα προστίθεται η επαναφορά από την πλευρά της Άγκυρας των αναθεωρητικών της απόψεων με ένταση, όπως αυτό αποτυπώνεται στην ένταξη της ανυπόστατης θεωρίας της «Γαλάζιας Πατρίδας» στα σχολικά βιβλία και οι επιθέσεις στον υπουργό Εθνικής Άμυνας, μετά την παρουσία του στο Καστελόριζο.
«Ο διάλογος δεν σημαίνει αφέλεια ή de facto συμφωνία. Δεν συζητάμε ποτέ θέματα που αγγίζουν τις εθνικές κόκκινες γραμμές και ζητήματα κυριαρχίας», σημειώνουν συνεργάτες του Πρωθυπουργού, που αξιολογούν θετικά την ηρεμία που έχει εδραιωθεί στο Αιγαίο, χωρίς να παραγνωρίζουν ότι «η Τουρκία δεν έχει αλλάξει τον πυρήνα των απόψεων της».
Στη Νέα Υόρκη οι ηγέτες των δύο χωρών θα θέσουν τον νέο οδικό χάρτη του ελληνοτουρκικού διαλόγου ενόψει και της σύγκλησης στο τέλος του έτους του Ανώτατου Συμβούλιου Συνεργασίας, με ανώτατο διπλωματικό παράγοντα να τονίζει πως «το γεγονός ότι, παρά τις σημαντικές διαφωνίες που υφίστανται, διατηρούνται ανοικτοί οι δίαυλοι επικοινωνίας αποτυπώνει τη βούληση των μερών να εδραιώσουν την ηρεμία και τη σταθερότητα στη γειτονιά μας».
Είναι οι δυο χώρες έτοιμες να ξεκινήσουν τη συζήτηση για την ουσιαστική διαφορά που τις χωρίζει και πυροδοτεί την μεταξύ τους ένταση;
Οι συνθήκες δεν συνηγορούν σε κάτι τέτοιο. Ούτε υπάρχει η εκτίμηση ότι αυτή η έκτη συνάντηση θα ανάψει το πράσινο φως για να ανοίξει ο φάκελος των θαλασσίων ζωνών. Η απόφαση ότι είναι ώριμες οι συνθήκες ώστε να εξουσιοδοτηθούν οι δύο Υπουργοί Εξωτερικών να εξετάσουν αν υπάρχει περιθώριο εξεύρεσης κοινά αποδεκτής λύσης εναπόκειται στους δύο ηγέτες που καλούνται να ζυγίσουν τα υπέρ και τα κατά μίας τέτοιας κίνησης, συνυπολογίζοντας τις ευρύτερες γεωπολιτικές εξελίξεις και την εσωτερική πολιτική κατάσταση στις δύο χώρες.
Με τις Ηνωμένες Πολιτείες να οδηγούνται σε μία αμφίρροπη εκλογική αναμέτρηση, όπου Κάμαλα Χάρις και Ταγίπ Ερντογάν έχουν διαφορετική προσέγγιση για το ρόλο των Ηνωμένων Πολιτειών στην περιοχή, δεν υπάρχουν περιθώρια για πειραματισμούς. Ακόμα και αν οι συνθήκες ήταν ώριμες, τόσο η Ελλάδα όσο και η Τουρκία θα περιμένουν το τελικό αποτέλεσμα για να αποφασίσουν την επόμενη κίνηση τους.
Σε κάθε περίπτωση η Αθήνα προσέρχεται στο διάλογο «επί του μόνου ζητήματος που μπορεί να αχθεί ενώπιον διεθνούς δικαιοδοσίας, δηλαδή την οριοθέτηση της υφαλοκρηπίδας και της ΑΟΖ», σημειώνουν διπλωματικές πηγές.
Στο τραπέζι των συζητήσεων μεταξύ των δύο ηγετών αναμένεται να βρεθεί ψηλά στην ατζέντα το μεταναστευτικό. Η συνεργασία με την Τουρκία τους τελευταίους μήνες κρίνεται ικανοποιητική από ελληνικής πλευράς, αφού υπάρχει απευθείας γραμμή μεταξύ των λιμενικών των δύο χωρών.
Ωστόσο, τις τελευταίες εβδομάδες οι ροές έχουν αρχίσει να αυξάνονται δημιουργώντας ανησυχία και θα εξεταστεί το ενδεχόμενο ενίσχυσης της υπάρχουσας συνεργασίας. Το μεγάλο αγκάθι, άλλωστε, είναι οι επιστροφές όσων δεν δικαιούνται άσυλο, αφού είναι σχεδόν ανύπαρκτες με την Τουρκία να αξιώνει επιπλέον χρηματοδότηση από την Ε.Ε. Αίτημα που βρίσκει σύμφωνη την Αθήνα και έτοιμη να το στηρίξει στις Βρυξέλλες, όπως έχει κάνει ξανά, ζητώντας όμως από την άλλη πλευρά σημάδια καλής θέλησης.
Κρίσιμη θεωρείται αυτή η εβδομάδα και για το Κυπριακό. Στη Νέα Υόρκη θα βρίσκεται και ο Νίκος Χριστοδουλίδης που δηλώνει ότι μπορούν να δημιουργηθούν οι συνθήκες για την επανέναρξη των συνομιλιών. Η προσωπική δέσμευση του Γενικού Γραμματέα του ΟΗΕ, Αντόνιο Γκουτιέρες, για να καθίσουν όλες οι πλευρές στο τραπέζι συμβάλει θετικά σε αυτή την κατεύθυνση.
Μάλιστα την Πέμπτη θα συναντηθεί με τον κ. Γκουτιέρες ο Έλληνας Πρωθυπουργός.
«Μετά από μεγάλο χρονικό διάστημα απραξίας και κατόπιν έντονης διπλωματικής δραστηριότητας της ελληνικής κυβέρνησης, σε σύμπνοια με την Κυπριακή Δημοκρατία, το Κυπριακό έχει επανέλθει στην πρώτη γραμμή της ατζέντας του ΟΗΕ», σημειώνουν κυβερνητικές πηγές, με την εκτίμηση ότι η βελτίωση των ελληνοτουρκικών σχέσεων δημιουργεί πιο εύφορο έδαφος. Θέση που συμμερίζεται και η Λευκωσία. Ελλάδα και Κύπρος συντόνισαν τις κινήσεις στη συνάντηση που είχαν στο Μέγαρο Μαξίμου την Πέμπτη ο κ. Μητσοτάκης με τον κ. Χριστοδουλίδη οι οποίοι, πέρα από την θέληση τους να ξεκινήσει ο διάλογος, συμφώνησαν ότι για την εξεύρεση μόνιμης, δίκαιης και βιώσιμης λύσης για την επανένωση του νησιού είναι απαραίτητο να υπάρχει σεβασμός στα ψηφίσματα του Συμβουλίου Ασφαλείας του Οργανισμού Ηνωμένων Εθνών για τη διζωνική δικοινοτική ομοσπονδία.
Η παρουσία του κ. Μητσοτάκη στην 79η Σύνοδο της Γενικής Συνέλευσης του ΟΗΕ αποκτά επιπλέον αξία από το γεγονός ότι το 2025 η Ελλάδα αναλαμβάνει την θέση του μη μόνιμου μέλους του Συμβουλίου Ασφαλείας του ΟΗΕ με σύνθημά της το τρίπτυχο Διάλογος, Δημοκρατία, Διπλωματία.
Ο κ. Μητσοτάκης αναμένεται να κάνει ιδιαίτερη αναφορά σε αυτό στην ομιλία του προς την Ολομέλεια την Πέμπτη, όπως και στις μεγάλες, παγκόσμιες γεωπολιτικές και τεχνολογικές προκλήσεις.
Νωρίτερα, ο Πρωθυπουργός θα κάνει δύο παρεμβάσεις στη Σύνοδο Κορυφής του ΟΗΕ για το Μέλλον (Summit of the Future), την Κυριακή (στην Ολομέλεια της Συνόδου) και τη Δευτέρα, 22 και 23 Σεπτεμβρίου αντίστοιχα. Η Σύνοδος Κορυφής του ΟΗΕ για το Μέλλον είναι μια πλατφόρμα που θα ασχοληθεί με προκλήσεις όπως οι γεωπολιτικές εντάσεις, η οικονομική αστάθεια, τα ανθρώπινα δικαιώματα, η ψηφιακή διακυβέρνηση και οι απειλές για την παγκόσμια ειρήνη.
Στις 23 Σεπτεμβρίου, ο Πρωθυπουργός θα είναι ένα από τα τέσσερα πρόσωπα που θα τιμηθούν φέτος με το βραβείο Global Citizen, το οποίο απονέμει το επιφανές αμερικανικό think tank Atlantic Council.
Μαζί του θα βραβευθούν η πρωθυπουργός της Ιταλίας Τζόρτζια Μελόνι, ο πρόεδρος της Γκάνας Νάκα Ακούφο-Άντο και η πρωτοπόρος στον τομέα της ψυχαγωγίας από τη Νότια Κορέα Μίκι Λι.
Ο κ. Μητσοτάκης θα έχει συναντήσεις με τον Πρωθυπουργό του Ισραήλ, Μπέντζαμιν Νετανιάχου καθώς και με τον Πρόεδρο της Παλαιστινιακής Αρχής Μαχμούντ Αμπάς, τον Πρωθυπουργό της Αρμενίας, τον Πρόεδρο της Σερβίας και τον Πρωθυπουργό του Κοσόβου.
