Δημοσιεύτηκε στην εφημερίδα Today Press
Του Δημήτρη Καμπουράκη
Πριν οι Βρετανοί παραδώσουν την κηδεμονία του ελληνικού κρατιδίου στις ΗΠΑ, παίζοντας ενεργότατο ρόλο στα ελληνικά πολιτικά πράγματα και έχοντας γνωρίσει από μέσα τα ελληνικά χούγια, είχαν ως μπούσουλα τους την καταπληκτική φράση «two Greeks, three parties», δηλαδή «δυο Έλληνες, τρία κόμματα». Μια χαρά χρησιμοποίησαν οι Βρετανοί ιντριγκαδόροι αυτοί την ικανότητα που έχουμε στην χώρα της φαιδράς πορτοκαλέας να φτιάχνουμε τρία κόμματα ανά δύο Έλληνες, καθώς το «διαίρει και βασίλευε» ήταν το δόγμα της εξωτερικής πολιτικής των μεγαλύτερων αποικιοκρατών που πέρασαν ποτέ.
Απλώς δεν μπορούσαμε να φανταστούμε ότι αυτό το μυστηριακό και άρρωστο φαινόμενο της πολιτικής διαίρεσης μέχρις εσχάτων, θα συνεχιζόταν δριμύτατο ως τις μέρες μας και ότι θα καθόριζε τον πολιτικό χάρτη της χώρας το δεύτερο εικοσάχρονο του 21ου αιώνα. Πόσο μάλλον να φανταστούμε ότι θα έφτανε στο αποκορύφωμα του. Αυτή την περίοδο, εν έτει 2024, το ελληνικό πολιτικό σκηνικό είναι πιο πολυδιασπασμένο από κάθε άλλη ιστορική μας περίοδο. Είναι δε εκπληκτικό ότι η σημερινή εικόνα έρχεται ως διάδοχος μιας ώριμης μεταπολιτευτικής δημοκρατίας δίχως παρατράγουδα και ενός κραταιού δικομματισμού που πορεύτηκε επί σαράντα χρόνια δίχως αμφισβητήσεις.
Η Ελλάδα παράγει στις μέρες μας πολύ περισσότερα κόμματα απ’ όσα μπορεί να καταναλώσει. Και μάλιστα τα παράγει με τέτοιο τρόπο, που μοιάζει εντελώς αδύνατο να συνεννοηθούν, να συνεργαστούν, να συνενωθούν ή να συγκυβερνήσουν. Κάποιοι αναλυτές μιλούν για βαθιά κρίση εκπροσώπησης, άλλοι για τον θάνατο των πολυσυλλεκτικών κομμάτων εν Ελλάδι, άλλοι για ολοφάνερο πολιτικό σύμπτωμα της χρεωκοπίας της χώρας. Ενδεχομένως να ισχύουν όλα αυτά μαζί σε διαφορετικές δοσολογίες, το σίγουρο είναι ότι μια χώρα με τόσο κονιορτοποιημένο πολιτικό χάρτη και τέτοια παράδοση ασυνεννοησίας, είναι εξαιρετικά δύσκολο να κυβερνηθεί μακροπρόθεσμα.
Κολοβός δικομματισμός
Επί τέσσερις δεκαετίες, από το 1974 μέχρι το 2015, η χώρα κυβερνήθηκε με την εναλλαγή στην εξουσία δύο κομμάτων που αθροιστικά ξεπερνούσαν το 80% των συνολικών ψηφοφόρων. Σήμερα η χώρα έχει ένα μεγάλο κόμμα στην κεντροδεξιά του χάρτη που κινείται στην περιοχή του 27-30%, αλλά παντού αλλού πηγαινοέρχονται τα μικρά και αδύναμα κόμματα. Στην μακροσκοπική ματιά διασώζεται ελαφρά το ΠΑΣΟΚ με ένα ποσοστό ανάμεσα στο 16% και 19%, αλλά και πάλι το άθροισμα των δύο «μεγάλων» δεν ξεπερνά το 50% του εκλογικού σώματος. Ακόμα λοιπόν κι αν μιλήσουμε για «νέο δικομματισμό», πάλι αυτός είναι κολοβός.
Στα αριστερά της ΝΔ και του ΠΑΣΟΚ, υπάρχει το απόλυτο κομματικό χάος, που μάλιστα στις μέρες μας έχει μετατραπεί σε διασκεδαστικό λαϊκό θέαμα. Από την μήτρα του άλλοτε κραταιού Τσιπρικού ΣΥΡΙΖΑ έχουν προκύψει μισή ντουζίνα από κόμματα. Το «Μερα25» του Βαρουφάκη, η «Πλεύση Ελευθερίας» της Κωσταντοπούλου, η «Νέα Αριστερά» του Χαρίτση και της Αχτσιόγλου, το «ακόμα ανώνυμο» κόμμα Κασσελάκη που είναι στα σκαριά και τα απομεινάρια του παλιού ΣΥΡΙΖΑ που τώρα είναι σε διαδικασία εκλογής νέου αρχηγού. Δίπλα σ’ αυτά πρέπει να προσθέσουμε και την ΑΝΤΑΡΣΥΑ που εκπροσωπεί το πιο συγκροτημένο κομμάτι της ακροαριστεράς. Κάποιοι προσθέτουν επίσης σ’ αυτό το κομμάτι του φάσματος και τον Αλέξη Τσίπρα ως μονάδα, υπό την έννοια ότι πάντα φημολογείται η πιθανότητα να επανενεργοποιηθεί και να δημιουργήσει ένα σχήμα-ομπρέλα που θα συνενώσει (λέμε τώρα) την σημερινή διαλυμένη Αριστερά. Υπάρχει βεβαίως και το ΚΚΕ, αλλά αυτό δεν μετέχει σε διαδικασίες εξουσίας, οπότε δεν μπαίνει καν στον πολιτικό λογαριασμό.
Τα περισσότερα από τα αριστερά αυτά κόμματα κινούνται στην διακεκαυμένη ζώνη γύρω από το 3% που ανοίγει την πόρτα της Βουλής, ενώ όλα τους είναι σαφώς κάτω από το ψυχολογικό όριο του 10%. Το ίδιο όμως συμβαίνει και στην άλλη πλευρά του πολιτικού φάσματος, στα δεξιά της ΝΔ. Εκεί υπάρχει η «Ελληνική Λύση» του Βελόπουλου μ’ ένα ποσοστό κάπου στο 10%, η «Φωνή Λογικής» της Λατινινοπούλου με ένα ποσοστό 4-5%, η «ΝΙΚΗ» του Νατσιού και οι «Σπαρτιάτες» που πελαγοδρομούν ανάμεσα στο 2% και το 3%. Παρά την γενική φιλολογία ότι στην Ελλάδα την τελευταία περίοδο ενισχύεται η ακραία και εθνικιστική Δεξιά, βλέπουμε ότι κι εκεί παρατηρούνται τα ίδια φαινόμενα πολυδιάσπασης και αδυναμίας.
Παραλογισμός
Ο παραλογισμός είναι ότι ενώ έχουμε ένα εκλογικό σύστημα που χρειάζεται άνω του 35% για την δημιουργία αυτοδύναμης κυβέρνησης, όλοι ομνύουν σ’ αυτόν τον στόχο και ουδείς δείχνει διάθεση ή πρόθεση να συνομιλήσει με κάποιον άλλο σχηματισμό. Η ΝΔ επιδιώκει αυτοδυναμία, τα ίδιο όμως και το ΠΑΣΟΚ του Ανδρουλάκη αν και δεν έχει ούτε καν ένα 20%. Η ΝΔ, μετά την διάλυση του ΣΥΡΙΖΑ θεωρεί ως μεγάλο της αντίπαλο το ΠΑΣΟΚ και διαβεβαιώνει ότι την χωρίζει πολιτικό χάος με τα εκ δεξιών της κόμματα. Φυσικά δεν υπάρχει κανένα κόμμα που έστω και υπαινικτικά αναφέρεται στην πιθανότητα να συνεργαστεί με την ΝΔ, όλα ανεξαιρέτως της επιτίθενται με μανία. Αλλά ούτε το ΠΑΣΟΚ σηκώνει κουβέντα για πιθανές μελλοντικές του συνεργασίες, η αυτόνομη πορεία του προς την εξουσία είναι βασική στρατηγική του.
Στο εξ αριστερών άκρο, ο εναπομείνας ΣΥΡΙΖΑ θα λύσει τις διαφορές του με τον τέως πρόεδρο του Κασσελάκη στα δικαστήρια. Βαριές κουβέντες και ακόμα βαρύτερες κατηγορίες χωρίζουν αυτά τα δυο κόμματα που μέχρι χθες ήταν ένα. Ούτε όμως η «Νέα Αριστερά» δείχνει διατεθειμένη να επανενωθεί με τον εναπομείναντα ΣΥΡΙΖΑ κι ας αποχώρησαν από το κόμμα εξ αιτίας του κ. Κασσελάκη. Ο Κασσελάκης από την πλευρά του, θεωρεί τα σενάρια περί κοινής πορείας της κεντροαριστεράς, σχέδια εκπορευόμενα από την διαπλοκή. Ούτε η Ζωή Κωνσταντοπούλου έχει διατυπώσει πρόθεση συνεργασίας της με κόμματα προερχόμενα από τον ΣΥΡΙΖΑ, αφού η αρχηγός της «Πλεύσης» τους θωρεί όλους συλλήβδην προδότες του λαϊκού κινήματος. Αλλά και με τον κ. Βαρουφάκη δεν συνεργάστηκε, ούτε συνεννοήθηκε ποτέ. Η αρχηγική στόφα και των δύο δεν επιτρέπει τέτοιου είδους παραχωρήσεις.
Και στα ακροδεξιά όμως, τα πράγματα δεν είναι καλύτερα. Οι «Σπαρτιάτες» είναι κανονικός βραχίονας της «Χρυσής Αυγής» και κανένας δεν θέλει την παραμικρή σχέση μαζί τους. Η «ΝΙΚΗ» του Νατσιού είναι ένας θρησκόληπτος σχηματισμός που έχει την βάση του σε εκκλησιαστικούς κύκλους και στα μοναστήρια, όλοι οι γύρω-γύρω τους έχουν βαλθεί μάλλον να τους συλήσουν παρά να τους δουν ως συνέταιρους. Οι δύο άλλοι, κάπως μεγαλύτεροι ακροδεξιοί σχηματισμοί, η «Ελληνική Λύση» του Βελόπουλου και η «Φωνή λογικής» της Λατινοπουλου, αν και κανένας δεν ξέρει τι πολιτικοϊδεολογικές διαφορές μπορεί να έχουν, όχι μόνο δεν δείχνουν καμιά διάθεση προσέγγισης αλλά αλληλοϋβρίζονται σαν να είναι οι χειρότεροι εχθροί. Οι δυο αυτοί αρχηγοί είναι επίσης στα δικαστήρια.
Κανένα μέλλον
Κοιτάζοντας από ψηλά αυτό τον πολιτικό χάρτη της χώρας, δεν διαφαίνεται καμιά λύση για το μέλλον. Η αυτοδυναμία μοιάζει ανέφικτη για όλους, ενώ ουδείς συνομιλεί με κανέναν. Όλοι είναι εχθροί και αντίπαλοι όλων. Με την ΝΔ να δείχνει σημάδια σταθεροποίησης (αλλά σε ποσοστό που δεν εξασφαλίζει κυβερνησιμότητα), με το ΠΑΣΟΚ να είναι σε φάση μικρής αλλά όχι εκρηκτικής (άρα καθοριστικής) ανόδου και όλους τους υπόλοιπους να τσαλαβουτούν υπερηφάνως κάτω από το 10%, το μέλλον της πολιτικής σταθερότητας της Ελλάδας δεν φαίνεται ιδιαίτερα ευοίωνο. Ούτε διαφαίνεται η πιθανότητα να ξεπηδήσει κάποια προσωπικότητα που θα σταματήσει τα φαινόμενα κατακερματισμού στα αριστερά ή στα δεξιά και θα βοηθήσει έναν από τους δύο χώρους να ξεπεταχτεί. Αντιθέτως, βαδίζουμε ολοταχώς στον δρόμο που περιέγραψαν για μας οι φλεγματικοί Βρετανοί. «Two Greeks, three parties.» Και ο Θεός βοηθός…
