Δημοσιεύτηκε στην εφημερίδα Today Press
Δρ Αθανάσιος Ε. Δρούγος
Διεθνολόγος – Γεωστρατηγικός Αναλυτής.
Ειδικός στα θέματα ΝΑΤΟ και παγκόσμιας ασφάλειας.
Σε λίγες ημέρες συμπληρώνονται δυο χρόνια από τη βάναυση εισβολή της Ρωσίας στην Ουκρανία, αυτή την «ειδική στρατιωτική επιχείρηση», που ο αυταρχικός πρόεδρος στο Κρεμλίνο και οι περιβόητες μυστικές του υπηρεσίες (των Ναρίσκιν, Μπορντνίκοφ κ.α.), εκτιμούσαν ότι θα ήταν μία υπόθεση τριών ημερών με το Ρωσικό στρατό να τον περιμένουν οι Ουκρανοί ως απελευθερωτή!
Έπεσαν τραγικά έξω οι υπουργοί Λαβρόφ και Σοϊγκού, ενώ μέσα σε δυο χρόνια η κατάσταση στην ανατολική Ουκρανία -μετά από τις ομολογουμένως επιτυχείς επιχειρήσεις του Κιέβου σε Χάρκοβο, δυτική Χερσώνα, αλλά και στη Μαύρη Θάλασσα- εμφανίζει πολλά προβλήματα και για τις δυο πλευρές, ενώ εγκυμονούν κίνδυνοι πανευρωπαϊκής ως παγκόσμιας σύρραξης, όπως έχει διαπιστώσει ο υπογράφων από πολλά κλειστής σύνθεσης συμπόσια και διασκέψεις που έχει συμμετάσχει μέσα στη διετία. Προφανώς αναμένεται μέσα στο αμέσως χρονικό διάστημα μία πλημμύρα άρθρων, αναλύσεων και εργασιών που σηματοδοτούν το τέλος του δεύτερου έτους του πολέμου στην Ουκρανία. Το βέβαιο είναι ότι με την εισβολή ενεργοποιήθηκε η Δύση πολιτικά, διπλωματικά, οικονομικά, ανθρωπιστικά και στρατιωτικά σε υποστήριξη της Ουκρανίας. Και αυτή την εξέλιξη δεν την ανέμενε ο «καρδινάλιος του Κρεμλίνου».
Στην πραγματικότητα, ο πόλεμος των δυο τελευταίων χρόνων ξεκίνησε πριν από 10 χρόνια, όταν η Ρωσία κατέλαβε παράνομα την Κριμαία (τον Φεβρουάριο του 2014). Βρισκόμαστε, ως Δύση, αντιμέτωποι με αυταρχικούς ηγέτες που εμπλέκονται σε «αγώνα», ίσως πάνω από μια δεκαετία ή περισσότερο, χρησιμοποιώντας όλα τα στοιχεία εξουσίας. Τα διδάγματα των 10 ετών «πολέμου» Μόσχας-Κιέβου περιλαμβάνουν πολιτικό πόλεμο, πόλεμο με πληρεξούσιους, καταναγκασμό της λεγόμενης «γκρίζας ζώνης» κινητοποίηση στον κυβερνοχώρο, οικονομικό πόλεμο, ανάπτυξη στρατηγικών αντίστασης, χρήση νέων μη επανδρωμένων συστημάτων ως και συμβατικές μάχες που έχουν χαρακτηρίσει τον συγκεκριμένο πόλεμο. Εν ολίγοις, πρέπει να διευρύνουμε τη σκέψη μας αν θέλουμε να κατανοήσουμε ολιστικά τον σύγχρονο πόλεμο στην Ουκρανία που θα διαρκέσει χρόνια και έχουμε να δούμε πολλά, με πιθανή κατάληξη ακόμα και παγκόσμιο πόλεμο.
Ο διαπρεπής στρατηγός εα Κόλιν Γκρέι, έχει επιστήσει προηγουμένως την προσοχή στην εσφαλμένη δυτική σύγχυση του συμβατικού πολέμου με τον πόλεμο. Η προειδοποίησή του δεν έγινε αποδεκτή. Μια εκδήλωση αυτής της δυτικής σύγχυσης μπορεί να παρατηρηθεί στην θέση του γνωστού Αμερικανού αναλυτή Φρανκ Χόφμαν να εισαγάγει τον όρο «υβριδικός πόλεμος», για να ωθήσει σε μια αλλαγή νοοτροπίας ανάλογη με το συνδυασμό τρομοκρατίας, ανταρτοπόλεμου και συμβατικού πολέμου, όπως εμφανίστηκε από τη Χεζμπολάχ το καλοκαίρι του 2006.(στο δεύτερο πόλεμο του Λιβάνου) Αυτός ο όρος, «υβριδικός», κανονικοποιήθηκε περιγράφοντας και τις «εξελιγμένες» Ρωσικές τακτικές του «οριακού πολέμου» που χρησιμοποιήθηκαν κατά την κατάληψη της Κριμαίας το 2014 (πχ «πράσινα ανθρωπάκια»).
Το πρώτο δίδαγμα που θα μπορούσαμε να διακρίνουμε από την τελευταία δεκαετία είναι ότι ο σημερινός εξελιγμένος χαρακτήρας του πολέμου έχει ήδη προσαρμοστεί στην διαρκή κλιμάκωση του Πούτιν το 2022. Τιμωρεί επί χρόνια την απροκάλυπτη χρήση συμβατικών μεθόδων πολέμου, επιβραβεύοντας μεθόδους πολιτικού και ακανόνιστου πολέμου που λειτουργούν κάτω από το όριο των συμβατικών απαντήσεων μέσω επιθέσεων σε αστικούς πληθυσμούς, παραπληροφόρηση, προπαγανδιστική επιλογή Σοβιετικού μοντέλου, χρήση διαδικτύου κ.α.
Ένα δεύτερο δίδαγμα είναι ότι ο συμβατικός πόλεμος είναι επικίνδυνος. Μέχρι στιγμής, ο Πούτιν δεν έχει επιτύχει κανέναν από τους στρατηγικούς του στόχους. Κατά ειρωνικό τρόπο, η Ρωσική εμπειρία φαίνεται έτοιμη να επαναλάβει την τραγική Σοβιετική εμπειρία της συμβατικής κλιμάκωσης στο Αφγανιστάν το 1979, που τελικά, επί Γκορμπατσόφ, άρον άρον αποχώρησε. Το δίδαγμα είναι ότι τα αυταρχικά έθνη αναμένεται να συνεχίσουν να επιδιώκουν δραστηριότητες της γκρίζας ζώνης και να αποφεύγουν καθολικά τον συμβατικό πόλεμο εκτός αν διαπιστώσουν ότι δεν μπορούν να επιτύχουν πολλά…
Ένα τρίτο δίδαγμα, προκύπτει από το ερώτημα: γιατί μέχρι στιγμής ο Πούτιν απέτυχε; Η Ουκρανία έχει αναπτύξει μια εντυπωσιακή ικανότητα ναυτικών πληγμάτων χρησιμοποιώντας μη επανδρωμένα πλοία επιτήρησης και επιφανείας που δεν έχει μέχρι σήμερα γίνει πολύ κατανοητή διεθνώς. Η Ουκρανία, χωρίς πλοία, έχει καταστρέψει το 20% του Ρωσικού στόλου στη Μαύρη Θάλασσα. Η χρήση πυραύλων χαμηλού κόστους, ως και μη επανδρωμένων συστημάτων για τη διατήρηση σε κίνδυνο ρωσικές ναυτικές πλατφόρμες στη Μαύρη Θάλασσα, έχει δημιουργήσει νέα δεδομένα. Τα συστήματα των μη επανδρωμένων κρούσεων και επιτήρησης της Ουκρανίας συνεχίζουν να επιβάλλουν σημαντικό κόστος σε πλατφόρμες και σχηματισμούς ξηράς σε εκτεταμένη εμβέλεια.(πχ Κριμαία, Σεβαστούπολη, Αζοφική κα). Τέτοιες τακτικές καινοτομίες στηρίζουν την αποτροπή των χωρών από την κλιμάκωση στην άμεση συμβατική μάχη.
Τέταρτον. Οι Ουκρανικές καινοτομίες ξεκίνησαν παράλληλα με τις κοινωνικές απαντήσεις στις δραστηριότητες της γκρίζας ζώνης της Ρωσίας στο πλαίσιο μιας «παγωμένης σύγκρουσης» στο Ντονμπάς. Η Ουκρανία αποφάσισε να αναπτύξει μια ικανότητα αντίστασης μετά τις προσπάθειες της Ρωσίας να κινητοποιήσει ανατρεπτικά στοιχεία του πληθυσμού της Ουκρανίας τον Απρίλιο-Μάιο του 2014 κάτω από την αφήγηση της «Novorossiya». Ο Ρωσικός πολιτικός πόλεμος προφανώς συνεχίζεται επίσης στη σύγκρουση, όπως αποδεικνύεται από τις προσπάθειες ανατροπής της Μολδαβίας που συνεχίζονται μετά τον Φεβρουάριο του 2022 καθώς και να προκαλέσει «ρήγματα» υποστηρίζοντας ακροδεξιούς και ακροαριστερούς λαϊκιστές σε όλα τα Δυτικά κράτη.
Η διάσταση της πληροφόρησης της συνεχιζόμενης σύγκρουσης είναι παγκόσμιας κλίμακας με σχεδόν βέβαιο ότι αναμένεται η παρέμβαση στις φετινές εκλογές στις ΗΠΑ, το Ηνωμένο Βασίλειο και την Αυστραλία. Η συμβατική προκατάληψη των πολεμικών μαχών που είναι εγγενής στο δυτικό σύστημα εθνικής ασφάλειας εμποδίζει την προσαρμογή σε αυτά τα διδάγματα (άμεσα), λόγω της ασαφούς άποψης του σύγχρονου χαρακτήρα του πολέμου. Η συγχώνευση του συμβατικού πολέμου με τον πόλεμο, είναι επικίνδυνη καθώς υπεραπλουστεύει τις προκλήσεις μας και διαβρώνει τη στρατηγική μας οξυδέρκεια. Υπάρχουν, ωστόσο, σημαντικά διδάγματα που πρέπει να αντληθούν από τον πόλεμο στην Ουκρανία τα οποία πληροφορούν για το εύρος των μελλοντικών απειλών ως και για την ασφάλεια που είναι πιθανό να αντιμετωπίσουμε -και ως Ελλάδα-, για αυτό και τα συναρμόδια υπουργεία εξωτερικών και άμυνας θα πρέπει ενδελεχώς να ασχοληθούν.
