Δημοσιεύτηκε στην εφημερίδα Today Press
του Πάνου Μπαϊλη
Το Πατριαρχείο θεωρείται ο μεγαλύτερος ιδιοκτήτης ακινήτων μετά το κράτος του Ισραήλ
Τα προβλήματα άρχισαν από την καθαίρεση του Ειρηναίου του 2005, όταν Ισραήλ και Παλαιστίνη μπλόκαραν, ο καθένας για τους λόγους του τις αγοραπωλησίες. Για να αντιμετωπίσει τις άμεσες υποχρεώσεις του αναγκάστηκε να πουλήσει τη βίλα του Πατριαρχείου στη Φιλοθέη αντί του ποσού των 1.200.000 ευρώ
Τον τελευταίο καιρό το Πατριαρχείο Ιεροσολύμων ζει τον δικό του πόλεμο. Από τη μια οι Άραβες και από την άλλη το Ισραήλ το αναγκάζουν να ισορροπεί σε ένα περιβάλλον το οποίο δεν καθορίζεται μόνο από τα γεωπολιτικά αλλά και από μια σειρά παρεμβάσεων που έχουν να κάνουν με τα οικονομικά και τη διαχείριση της περιουσίας του. Αυτή τη στιγμή το Πατριαρχείο θεωρείται ο μεγαλύτερος ιδιοκτήτης ακινήτων μετά το κράτος του Ισραήλ. Πρακτικά όμως αυτό δεν σημαίνει πολλά καθώς μετά των όσων συνέβησαν επί Πατριαρχίας Ειρηναίου (2001-2005) η πώληση και η αξιοποίηση ακινήτων έχει παγώσει με την Παλαιστινιακή αρχή και τους Άραβες (Ιορδανία) να απειλούν ακόμη και με «κατάργηση του Ελληνόφωνου». Αν και κάτι τέτοιο δεν είναι εύκολο το όλο κλίμα δεν επιτρέπει ελιγμούς.
Το βέβαιο είναι ότι σήμερα το Πατριαρχείο αντιμετωπίζει σοβαρά προβλήματα ρευστότητας ,γεγονός που έχει αναγκάσει τον Πατριάρχη κ.Θεόφιλο να αναζητήσει φιλίες με τη Μόσχα ,γεγονός που το έχει φέρει σε ευθεία σύγκρουση με το Φανάρι.
Τα προβλήματα άρχισαν από την καθαίρεση του Ειρηναίου του 2005, όταν Ισραήλ και Παλαιστίνη μπλόκαραν, ο καθένας για τους λόγους του τις αγοραπωλησίες.
Για να αντιμετωπίσει τις άμεσες υποχρεώσεις του αναγκάστηκε να πουλήσει τη βίλα του Πατριαρχείου στη Φιλοθέη αντί του ποσού των 1.200.000 ευρώ. Χαρακτηριστικό της κατάστασης που επικρατεί ως προς το ιδιοκτησιακό των Αγίων Τόπων είναι ότι η πώληση έγινε εν μέσω των σφοδρών αντιδράσεων από τις Ισραηλινές, Ιορδανικές και Παλαιστινιακές αρχές!
Τα περιουσιακά στοιχεία
Σήμερα το Πατριαρχείο θεωρητικά είναι κάτοχος χιλιάδων ακινήτων σε πολλές περιοχές του κόσμου και κυρίως σε Ισραήλ, Παλαιστίνη και Ελλάδα.
Σε ό,τι αφορά τα ακίνητα στο Ισραήλ σε αυτό ανήκουν: η Βουλή, το Ανώτατο Δικαστήριο, το Ισραηλινό Μουσείο και η κατοικία του πρωθυπουργού καθώς έχουν χτιστεί σε οικόπεδα του Πατριαρχείου.
Στην Ανατολική Ιερουσαλήμ το 37% των ακινήτων ανήκει στο Πατριαρχείο.
Το Πατριαρχείο ή ο Πανάγιος Τάφος , σύμφωνα με τις τελευταίες εκτιμήσεις έχουν στην ιδιοκτησία τους περισσότερα από 140 ακίνητα στην Αθήνα.
Πρόκειται για διαμερίσματα σε πολυκατοικίες, τα οποία είτε κατασκευάσθηκαν με τη μέθοδο της αντιπαροχής σε οικόπεδα του Πατριαρχείου είτε αποτελούν δωρεές πιστών. Και ενώ θα μπορούσε κάποιος να ισχυριστεί ότι από αυτά θα μπορούσαν να καλυφτούν πολλά από τα έξοδα, τελικά η όλη διαχείριση δεν ήταν ο,τι καλύτερο. Τα μισθώματα ήταν πολύ μικρά ενώ οι ενοικιαστές διατηρούσαν καλές σχέσεις με το Πατριαρχείο.
Ο Πανάγιος Τάφος , και κατ’επέκταση το Πατριαρχείο , έχει επίσης ακίνητα στη Θεσσαλονίκη και την Πάτρα. Επίσης διαθέτει τριάντα επτά Μετόχια σε όλη την Ελλάδα με πιο σημαντικά αυτά της Κρήτης, της Σάμου και της Μάνης. Συγκεκριμένα, σε περιοχές των δήμων Λεύκτρου και Αβίας στη Μάνη έχει στην ιδιοκτησία του μεγάλες γεωργικές εκτάσεις με περισσότερα από 1.500 ελαιόδεντρα που ενοικιάζονται σε αγρότες της περιοχής. Στη Λακωνία το Πατριαρχείο έχει στην ιδιοκτησία του μεγάλες αγροτικές εκτάσεις και περισσότερα από 200 στρέμματα βοσκότοπους.
Το «σκάνδαλο» των πωλήσεων
Η εκλογή κάθε Πατριάρχη στα Ιεροσόλυμα εγκρίνεται από το Ισραήλ. Αν και ο μακαριστός Ειρηναίος ενθρονίστηκε τον Σεπτέμβριο του 2001 το Τελ-Αβίβ τον αναγνώρισε το 2004.Ο λόγος καθαρά οικονομικός. Ο Ειρηναίος ήθελε να διαπραγματευτεί τα μισθώματα των ακινήτων. Το Ισραήλ όμως του έκοψε τη φόρα έχοντας πάντα κατά νου τον έλεγχο της Ιερουσαλήμ.
Ο Ειρηναίος πιέστηκε και στο τέλος «αναγκάστηκε» να μην αυξήσει τα μισθώματα αλλά να πουλήσει σε εθνικιστές Εβραίους τα ξενοδοχεία “Πέτρα” και “Ιμπέριαλ”, κοντά στην Πύλη της Γιάφου, στην παλιά πόλη της Ιερουσαλήμ.Οι Παλαιστίνιοι και οι Άραβες αντέδρασαν , το Πατριαρχείο αναγκάστηκε (για μια ακόμη φορά) να πάρει πίσω τηναπόφαση πώλησης, αλλά οι αγοραστές προσέφυγαν στη Δικαιοσύνη και μόλις το 2019 το Ανώτατο Δικαστήριο του Ισραήλ,αναγνώρισε τη νομιμότητα της αγοραπωλησίας, κατοχυρώνοντας τελικά την ιδιοκτησία των δύο ξενοδοχείων στην ισραηλινή εθνικιστική οργάνωση “Ateret Cohanim”.
Οι αγοραπωλησίες των δύο ξενοδοχείων είχαν προκαλέσει το «μέγα σκάνδαλο» των Αγίων Τόπων. Ο Ειρηναίος σε μια προσπάθεια να ανατρέψει το εις βάρος του κλίμα, επέρριψε τις ευθύνες στον λογιστή του Πατριαρχείου Νίκο Παπαδήμα ο οποίος εγκατάλειψε ξαφνικά τους Αγίους Τόπους προκαλώντας ισχυρό πονοκέφαλο στην τότε ελληνική κυβέρνηση και τους Ορθόδοξους. Τελικά το Φανάρι καθαίρεσε τον Ειρηναίο και εξέλεξε τον κ.Θεόφιλο επιδιώκοντας να επαναφέρει τη γαλήνη στην περιοχή.
Τα οικονομικά προβλήματα όμως δεν άργησαν να ταλαιπωρούν και το νυν Πατριάρχη με τους Παλαιστίνιους να τον κατηγορούν για ξεπούλημα της περιουσίας σε Iσραηλινές of shore .Η πώληση, που είχε ξεσηκώσει τους Παλαιστινίους, αφορούσε 85 αγροτεμάχια της Ιερουσαλήμ, έκτασης εκατοντάδων στρεμμάτων και ιδιαίτερα μεγάλης αξίας.
Ορισμένες εξ αυτών των εκτάσεων αποτελούν τμήμα ή σύνολο πολύ ακριβών συνοικιών όπως η Talabiya, η Rehavia, η Baka και η Katamon, όπου έχουν ανεγερθεί εκατοντάδες κτίρια, καθώς και σημαντικά οικοδομικά και εμπορικά συγκροτήματα, όπως οι Πύργοι Wolfson, η συνοικία Neve Granot, o “Κήπος της Καμπάνας” (Gan Hapaamon), η Μεγάλη Συναγωγή και ο σιδηροδρομικός σταθμός της Ιερουσαλήμ.
Η κατάσταση είχε ξεφύγει από κάθε έλεγχο ,ενώ το τοπίο παραμένει θολό ως προς αυτές τις αγοραπωλησίες.
Όχι όμως και για τα δύο ξενοδοχεία που είχαν πουληθεί επί Ειρηναίου τα οποία κατέλαβαν ριζοσπάστες Εβραίοι έποικο.Οι ακραίοι τους τελευταίους μήνες ,παρά τις διαμαρτυρίες, εισβάλουν σε ιερούς χώρους με την ανοχή της αστυνομίας. Μεταξύ των καταληφθέντων ακινήτων είναι το οικόπεδο στο Σιλβάν, νότια της Παλιάς Πόλης της Ιερουσαλήμ , και το παρεκκλήσι του Πατριαρχείου, στο λόφο της Αγίας Σιών.
Η κατάσταση πλέον μυρίζει μπαρούτι με τον κ. Θεόφιλο να έχει περάσει στην αντεπίθεση και να προσπαθεί να αποτρέψει τις καταπατήσεις. Μάλιστα μέχρι και πριν ξεσπάσει η κρίση στη Γάζα , με δραματικές εκκλήσεις έκανε λόγο για προσπάθεια «ξεριζώματος των ορθοδόξων» από τους Αγίους Τόπους.
Ο Θεόφιλος και οι Ρώσοι
Τα τελευταία χρόνια με αφορμή την αναγνώριση της αυτοκεφαλίας της ουκρανικής Εκκλησίας από το Φανάρι το Πατριαρχείο Ιεροσολύμων έχει βρεθεί για μια ακόμη φορά στο επίκεντρο των εξελίξεων. Ο κ. Θεόφιλος , ο οποίος διατηρεί άριστες σχέσεις με το Πατριαρχείο Μόσχας όχι μόνο δεν αναγνώρισε την αυτοκεφαλία προκαλώντας την οργή του Βαρθολομαίου, αλλά ανέλαβε πρωτοβουλίες για «ειρήνευση στους κόλπους της Ορθοδοξίας». Επηρερασμένος από τη Μόσχα επιχείρησε να συγκαλέσει Σύνοδο για να συζητηθεί το θέμα, αγνοώντας τις θέσεις του Οικουμενικού Πατριαρχείου. Θετικοί στην πρωτοβουλία του κ.Θεόφιλου ήταν η Ρωσία, η Αντιόχεια και η Σερβία .Αποτελέσματα ουσιαστικά δεν προέκυψαν με το Φανάρι να αντιδρά έντονα. Όμως παρά τις αντιδράσεις ο Ιεροσολύμων παρέμεινε πιστός στη Μοσχας επικοινωνώντας μάλιστα με τις άλλες Εκκλησίες κάνοντας χρήση της αγγλικής γλώσσας και όχι της ελληνικής .Αυτή του η στάση ανάγκασε τον Βαρθολομαίο να τον επιπλήξει δημόσια::
« …εκπλησσόμεθα ουχί ευχαρίστως εκ του γεγονότος ότι διά πρώτην φοράν εις την μακραίωνα ιστορίαν των δύο ημετέρων Πατριαρχείων το ορθώς επιγραφόμενον «Ελληνορθόδοξον Πατριαρχείον Ιεροσολύμων» αλληλογραφεί μετά του Οικουμενικού Πατριάρχου εις γλώσσαν ξένην προς την μητρικήν ημών τοιαύτην, ως εάν έπαυσεν αίφνης να αισθάνηται τούτο όμαιμον και ανήκον μεθ΄ ημών εις το αυτό ιστορικόν και μαρτυρικόν Γένος, εις το οποίον μάλιστα η Θεία Πρόνοια από αιώνων ενεπιστεύθη την φύλαξιν των ιερών Προσκυνημάτων της Αγίας Γης διά της Αγιοταφιτικής Υμών Αδελφότητος. Ξενίζει μεγάλως η τοιαύτη στάσις και ενέργεια Υμών πάντας όσοι γνωρίζουν τους αγώνας των αοιδίμων Προκατόχων της Υμετέρας Μακαριότητος, οίτινες αντέστησαν σθεναρώς κατά των γνωστών εκ της Ιστορίας προσπαθειών διεισδύσεως εις τους Αγίους Τόπους ξένων προς το ημέτερον Γένος δυνάμεων».Και ο κύκλος των αντιπαραθέσεων συνεχίζεται…
