Δημοσιεύτηκε στην εφημερίδα Today Press του Σαββάτου
του Δημήτρη Καμπουράκη
Το «κυβέρνηση του νικητή» το καταλαβαίνουμε εύκολα. Αυτός που θα νικήσει στις εκλογές θα φτιάξει κυβέρνηση. Κι αν δεν του βγαίνουν τα κοινοβουλευτικά κουκιά, θα βρει είτε άλλο ένα κόμμα να συνεργαστεί μαζί του, είτε κάποιους μεμονωμένους βουλευτές πρόθυμους να δώσουν ψήφο εμπιστοσύνης.
Το βασικό είναι να συγκεντρωθούν οι 151 βουλευτές ώστε η καινούρια κυβέρνηση να έχει πλειοψηφία μέσα στην Βουλή. Το σχήμα αυτό είναι προφανές, κατανοητό, θεσμικά και πολιτικά νομιμοποιημένο.
Το «κυβέρνηση ηττημένων», όμως, είναι ένας γρίφος. Μέχρι πρότινος δεν υπήρχε καν ως όρος στην ζωή μας, πλην εμφανίστηκε ως ώριμο τέκνο της απλής αναλογικής που φύτεψε τεχνηέντως ο Αλέξης Τσίπρας στον δρόμο του Κυριάκου Μητσοτάκη. Κι αφού ο Αλέξης δημιούργησε τις αντικειμενικές συνθήκες για να συζητήσουμε αυτή την πιθανότητα, ήταν και ο Αλέξης που της έδωσε το όνομα. Το έκανε σε συνέντευξη του πριν μερικούς μήνες στην ΔΕΘ, λέγοντας «δεν σκοπεύω να φτιάξω κυβέρνηση ηττημένων». Έκτοτε δεν το ξαναείπε τόσο ευκρινώς, τόσο ξεκάθαρα.
Τι ακριβώς μας λέει ο… ποιητής
Κυβέρνηση των ηττημένων, λοιπόν, θα είναι μια δυνητική κυβέρνηση που θα φτιαχτεί από το κοινοβουλευτικό άθροισμα των κομμάτων που η λαϊκή ψήφος έχει τοποθετήσει κάτω από το πρώτο. Δηλαδή του δεύτερου, του τρίτου και κάποιων ακόμα μικρότερων. Ο μαγικός αριθμός των βουλευτών που χρειάζονται είναι το 151. Πρακτικά στην ελληνική πολιτική σκηνή, μια κυβέρνηση ηττημένων θα σήμαινε ότι η ΝΔ ήρθε πρώτη σε ψήφους και σε βουλευτές, αλλά ο ΣΥΡΙΖΑ, το ΠΑΣΟΚ, το Μέρα25 και το ΚΚΕ ήρθαν σε συνεννόηση και έφτιαξαν κυβερνητικό σχήμα που έχει την στήριξη 151 βουλευτών τουλάχιστον.
Υπολογισμός των δυνάμεων
Επειδή ο μέσος Έλληνας δεν είναι υποχρεωμένος να ξέρει τα εκλογικά συστήματα, υπάρχει ένας απλός τρόπος να υπολογιστούν οι δυνάμεις των κομμάτων με σύστημα απλής αναλογικής. Κάθε 1% του εκλογικού σώματος φέρνει 3 βουλευτές στο κόμμα, υπό την προϋπόθεση ότι το κόμμα θα πάρει 3% ώστε να μπαίνει στην Βουλή. Χοντρικά λοιπόν, ένα κόμμα που θα πάρει 3% θα έχει 10 βουλευτές, αν πάρει 10% θα έχει 30 κι αν πάρει 30% θα έχει 90 βουλευτές. Τώρα η άθροιση είναι ευκολότερη, αν συνδυάσουμε και τα δημοσκοπικά ποσοστά που γνωρίζουμε σήμερα. Αν για παράδειγμα, ο ΣΥΡΙΖΑ πάρει 33% θα έχει 99 βουλευτές. Αν προστεθεί και το ΠΑΣΟΚ με ένα 12% θα πάρει 36, άθροισμα 135 βουλευτές. Απομένουν 16 βουλευτές μέχρι το 151, άρα είτε πρέπει ο κ. Βαρουφάκης να πλησιάσει το 6%, είτε εκτός από τον Γιανη (μ’ ένα νι) πρέπει να συμπράξει και ένα ακόμα κοινοβουλευτικό κόμμα. Είτε το ΚΚΕ, είτε ο κ. Βελόπουλος, είτε κάποιο άλλο που σήμερα δεν γνωρίζουμε ποιο θα είναι.
Απίθανο σενάριο
Υπάρχει κάποιος που στα μάτια του φαντάζει πιθανό ένα τέτοιο σενάριο; Στα δικά μου μάτια αριθμητικά είναι εντελώς απίθανο και πολιτικά είναι εκτρωματικό. Διότι για ένα κυβερνητικό σχήμα, πέραν του αριθμού των βουλευτών που θα συγκεντρώνει ως υποστηρικτική βάση, υπάρχει και το μέγα ζήτημα της πολιτικής νομιμοποίησης. Όταν ο ελληνικός λαός δια της ψήφου του φέρει τον Κυριάκο Μητσοτάκη πρώτο, είναι πολιτικά ηθικό να εμφυτευτεί στην θέση του πρωθυπουργού κάποιος που αποδοκιμάστηκε αφού ήρθε δεύτερος ή τρίτος; Καλό ερώτημα.
Οι συνταγματολόγοι θα πουν ότι δεν υπάρχει κανένα τυπικό πρόβλημα και θα έχουν δίκιο. Επειδή, όμως, η πολιτική νομιμοποίηση είναι άυλη πλην πολύ σοβαρή παράμετρος, τα ίδια τα πρόσωπα, αλλά και τα κόμματα, θα την λάβουν πολύ σοβαρά υπ’ όψη τους πριν συναινέσουν σ’ ένα σενάριο κυβέρνησης ηττημένων. Γι αυτό και το σενάριο αυτό γίνεται όλο και δυσκολότερο, απ’ όποια πλευρά κι αν εξεταστεί. Ενδεχομένως, ως λύση όλης αυτής της πολυπλοκότητας να προταθεί μια κυβέρνηση ηττημένων αλλά ειδικού σκοπού, ας πούμε για να εκκαθαρίσει κάποιο θέμα ή σκάνδαλο. Θα πρόκειται δηλαδή για μια απόπειρα επανάληψης του 1989, που τότε είχε ολέθρια αποτελέσματα. Κοντολογίς, το σενάριο της κυβέρνησης ηττημένων δημιουργήθηκε όχι για να εφαρμοστεί στην πράξη, αλλά για να λειτουργήσει ως πολιτικός κράχτης κατά του Μητσοτάκη που προηγείται.
Τι θα έκανε ο ΣΥΡΙΖΑ
Μια πολύ πρακτική δε απόδειξη του πόσο θεωρητικά (και υποκριτικά) είναι τα σενάρια και για κυβέρνηση ηττημένων και για προοδευτική κυβέρνηση από την πρώτη Κυριακή, θα ήταν να δούμε τον ΣΥΡΙΖΑ να κερδίζει τις εκλογές της απλής αναλογικής. Να δείτε για πότε θα αντιστρέψει όλη την επιχειρηματολογία του και θα πάει την χώρα σε επαναληπτικές για να πάρει το μπόνους των 40 εδρών παραπάνω. Αλλά δεν πρόκειται να το ζήσουμε αυτό.
