Δημοσιεύτηκε στην εφημερίδα Today Press του Σαββάτου
της Δήμητρας Κούτρα
Στις προϋποθέσεις και στη διαδικασία που κάποιος μπορεί να αποκτήσει Ελληνική ιθαγένεια, στα παιδιά της δεύτερης και τρίτης γενιάς που έχουν γεννηθεί στη χώρα μας, αλλά και στους Ουκρανούς που έρχονται ως πρόσφυγες στην Ελλάδα, αναφέρεται ο Γενικός Γραμματέας Ιθαγένειας κος Αθανάσιος Μπαλέρμπας, μιλώντας στην Today Press.
Διαβάστε όλη τη συνέντευξη
Ποιες είναι οι προϋποθέσεις και ποια είναι η διαδικασία για να αποκτήσει κάποιος ιθαγένεια στην Ελλάδα;
Η κτήση της ελληνικής ιθαγένειας μπορεί να γίνει με διαφορετικές νομικές βάσεις.
Η βασική αρχή του Κώδικα Ελληνικής Ιθαγένειας, που έχει τις ρίζες της στα Συντάγματα του Αγώνα του 1821, είναι ότι το παιδί του Έλληνα είναι Έλληνας, σύμφωνα με την αρχή του «δικαίου του αίματος» που ακολουθούμε ως κράτος, από την πρώτη στιγμή της ύπαρξής μας. Στη συνέχεια, η ελληνική ιθαγένεια ενός προσώπου μπορεί να διαπιστωθεί με πράξη καθορισμού, εφόσον τα ληξιαρχικά γεγονότα από τα οποία προήλθε δεν είναι πλήρως διευκρινισμένα. Διαφορετικές προϋποθέσεις ισχύουν για την πολιτογράφηση των αλλοδαπών, που όμως είναι Έλληνες ομογενείς. Η διαπίστωση της εθνικής τους καταγωγής, όπως και η ύπαρξη εθνικής συνείδησης οδηγούν στην απόκτηση από μέρους τους της ελληνικής ιθαγένειας. Οι αλλογενείς αλλοδαποί που διαμένουν στη χώρα για μεγάλο χρονικό διάστημα και επιθυμούν να πολιτογραφηθούν Έλληνες πολίτες, αρχικά, θα πρέπει να αποκτήσουν το Πιστοποιητικό Επάρκειας Γνώσεων Πολιτογράφησης (ΠΕΓΠ) και στη συνέχεια να αιτηθούν την πολιτογράφησή τους. Οι εξετάσεις για το ΠΕΓΠ διεξάγονται σταθερά δύο φορές τον χρόνο, κατά το πρότυπο των Πανελλαδικών εξετάσεων. Τα θέματα εξέτασης αντλούνται από Τράπεζα Θεμάτων που είναι ανοιχτή στον κάθε ενδιαφερόμενο και έχει, εκτός από τα θέματα, και τις απαντήσεις τους. Η εξέταση αφορά την Ελληνική γλώσσα σε επίπεδο Β1, καθώς και θέματα ιστορίας, γεωγραφίας, πολιτισμού και πολιτικών θεσμών του τόπου μας.
Με τη διαπίστωση της οικονομικής και κοινωνικής τους ένταξης και εφόσον οι υπηρεσίες πιστοποιήσουν ότι δεν υπάρχει ζήτημα δημόσιας τάξης και εθνικής ασφάλειας, η πολιτογράφησή τους ολοκληρώνεται με την έκδοση Φ.Ε.Κ. και την ορκωμοσία τους.
Υπάρχει αυξημένο ενδιαφέρον από παιδιά δεύτερης και τρίτης γενιάς που έχουν γεννηθεί στην Ελλάδα, ώστε να πάρουν ελληνική υπηκοότητα;
Από τη δημοσίευση του Ν. 4332/2015, με αντικείμενο τη δεύτερη και τρίτη γενιά μεταναστών, τα παιδιά των αλλοδαπών που γεννήθηκαν ή παρακολούθησαν ελληνικό σχολείο έχουν δείξει πολύ μεγάλο ενδιαφέρον για την απόκτηση της ελληνικής ιθαγένειας. Αυτό είναι φυσικό, αφού τα περισσότερα από αυτά παιδιά δεν έχουν γνωρίσει άλλη χώρα από την πατρίδα μας, ενώ έχουν δημιουργήσει ιδιαίτερα ισχυρούς δεσμούς με την κοινωνία μας, στην ουσία είναι κομμάτι της.
Έτσι, από το 2016 έχουν κατατεθεί στις υπηρεσίες της Γενικής Γραμματείας Ιθαγένειας περίπου 120.000 αιτήσεις απόκτησης της ελληνικής ιθαγένειας από αλλοδαπούς, που είτε γεννήθηκαν στην Ελλάδα και πήγαν σχολείο εδώ είτε ήλθαν σε πολύ μικρή ηλικία και πήγαν σχολείο στη χώρα μας. Από αυτές τις αιτήσεις, έχουν εκδοθεί αποφάσεις για περίπου 100.000.
Εκκρεμούν, δηλαδή, και βρίσκονται σε επεξεργασία περίπου 20.000 αιτήσεις που ως τις αρχές του ερχόμενου έτους θα έχουν απαντηθεί.
Ήδη, από το 2021 έχουν ιδρυθεί σε Αθήνα και Θεσσαλονίκη, όπου εντοπίζεται και ο μεγαλύτερος όγκος των αιτήσεων, δύο νέες Διευθύνσεις που ασχολούνται αποκλειστικά με το συγκεκριμένο αντικείμενο. Ταυτόχρονα, με την εισαγωγή ψηφιακών εφαρμογών που σχεδιάζουμε, αισιοδοξούμε πως θα βελτιώσουμε σημαντικά τις διαδικασίες. Στρατηγικός μας στόχος είναι ο εξορθολογισμός και η επιτάχυνση της διαδικασίας κτήσης της ελληνικής ιθαγένειας, για όσους αλλοδαπούς παρακολουθούν το εκπαιδευτικό μας σύστημα και μεγαλώνουν, έχοντας την Ελλάδα ως πατρίδα τους.
Είδαμε στο παρελθόν μια συνεργασία μεταξύ των υπουργείων Εσωτερικών και Ψηφιακής Διακυβέρνησης, για να εκσυγχρονιστούν και να επιταχυνθούν οι διαδικασίες που αφορούν την Ελληνική ιθαγένεια. Πείτε μου περισσότερα γι’ αυτό.
Η ψηφιοποίηση της λειτουργίας της Γενικής Γραμματείας Ιθαγένειας είναι ο μεγάλος μας στόχος. Δεν απλοποιεί και επιταχύνει μόνο τη διοικητική λειτουργία. Εξασφαλίζει την απαραίτητη διαφάνεια και λογοδοσία. Ήδη, η ηλεκτρονική πλατφόρμα των εξετάσεων πολιτογράφησης που δημιουργήθηκε σχεδόν σε δέκα μέρες και συνεχώς βελτιώνεται, είναι το πρώτο δείγμα αυτής της συνεργασίας. Τα στελέχη του υπουργείου Ψηφιακής Διακυβέρνησής μας, έχουν συνδράμει αποφασιστικά και αποτελεσματικά στον τομέα αυτό. Σε λίγο, θα είναι πραγματικότητα και ο ψηφιακός φάκελος αίτησης πολιτογράφησης και οι διαλειτουργικότητα των συστημάτων με όλες τις βάσεις δεδομένων του δημόσιου τομέα. Θα ήθελα να ευχαριστήσω τον συνάδελφο Γενικό Γραμματέα κο Χριστόπουλο για την αμέριστη βοήθειά του, όπως και τον υπουργό κο Πιερρακάκη για τη στήριξή του στον σχεδιασμό μας.
Στο σημείο αυτό, να σας ενημερώσω ότι δρομολογούμε και την πλήρη ψηφιοποίηση του συνόλου των αρχείων της Ιθαγένειας, τα οποία εκ του νόμου δεν καταστρέφονται. Τα αρχεία αυτά, στην ουσία, αποτυπώνουν την ιστορία του κράτους μας. Η ψηφιοποίηση αυτή θα γίνει με χρήση εργαλείων Τεχνητής Νοημοσύνης και στον τομέα αυτό έχουμε ως Τεχνικό Σύμβουλο το Πανεπιστήμιο της Πάτρας, κάτω από την επίβλεψη και το προσωπικό ενδιαφέρον του Πρύτανή του, κου Χρ. Μπούρα. Κατ’ αυτό τον τρόπο, τα αρχεία αυτά θα καταστούν απόλυτα λειτουργικά και θα μπορούν να χρησιμοποιηθούν από τα πληροφοριακά μας συστήματα.
Αναλύστε μου το μνημόνιο συνεργασίας μεταξύ υπουργείου Εσωτερικών και Ύπατης Αρμοστείας του ΟΗΕ.
Ο υπουργός κος Βορίδης υπέγραψε πρόσφατα Μνημόνιο Συνεργασίας με την Ύπατη Αρμοστεία για τους πρόσφυγες. Ανάμεσα στα θέματα που απασχολούν την Ύπατη Αρμοστεία, είναι και αυτό των ανιθαγενών για τους οποίους, ως Γενική Γραμματεία Ιθαγένειας, μπορούμε να συμβάλλουμε ουσιαστικά στη διαπίστωση της ανιθαγένειάς τους. Έτσι, συνεργαζόμαστε σε αυτό το πολύπλοκο νομικό ζήτημα, που όμως έχει μια πολύ σημαντική ανθρωπιστική διάσταση. Επίσης, η Ύπατη Αρμοστεία έχει και εύλογο ενδιαφέρον για τους δικαιούχους διεθνούς προστασίας που επιλέγουν, μετά από μακρόχρονη παραμονή στη χώρα μας και εφόσον πληρούν τις απαραίτητες προϋποθέσεις να γίνουν Έλληνες πολίτες. Αντιλαμβάνεστε ότι κατ’ αυτό τον τρόπο λήγει και το καθεστώς του δικαιούχου διεθνούς προστασίας. Με την Ύπατη Αρμοστεία, λοιπόν, συνεργαζόμαστε σε μια σειρά τεχνικών θεμάτων, όπως εκδόσεις, διοργάνωση ενημερωτικών εκδηλώσεων και τεχνική υποστήριξη. Σημαντική, επίσης, είναι η συνεργασία μας σε θέματα εξωστρέφειας. Συγκεκριμένα, ύστερα από πρόσκληση της Ύπατης Αρμοστείας, στελέχη της Γενικής Γραμματείας Ιθαγένειας παρουσιάζουν σε στελέχη αντίστοιχων υπηρεσιών τρίτων χωρών τόσο το νομικό πλαίσιο που έχουμε διαμορφώσει όσο και τις διαδικασίες μας, ως βέλτιστες διοικητικές πρακτικές.
Είναι πιο εύκολο θα αποκτήσει ένας Έλληνας ιθαγένεια σε μια ξένη χώρα ή ένας ξένος στην Ελλάδα;
Η απονομή ιθαγένειας είναι αποκλειστικό προνόμιο κάθε κράτους, το οποίο θεσπίζει τις προϋποθέσεις και τις διαδικασίες που αυτό επιθυμεί, για να εντάξει στο εκλογικό του σώμα τους αλλοδαπούς, που εκείνο επιλέγει.
Κατ’ αυτό τον τρόπο, κάθε κράτος θέτει το πλαίσιο για την πολιτογράφηση αλλοδαπών ανάλογα με το ιστορικό, κοινωνικό και οικονομικό του υπόβαθρο. Το δικό μας πλαίσιο δίνει έμφαση στη πολιτειότητα, δηλαδή στη δυνατότητα αυτού που θα πολιτογραφηθεί να αντιλαμβάνεται τα δημόσια θέματα και να συμμετέχει σε αυτά. Πώς μπορεί κάποιος να γίνει Έλληνας πολίτης και να συναποφασίζει για το μέλλον της χώρας, αν δεν μπορεί να ανταποκριθεί στα καθήκοντα του Έλληνα πολίτη και αν δε έχει ειλικρινά αισθήματα αγάπης για τον τόπο μας;
Τώρα, αναφορικά με τα ισχύοντα σε άλλα κράτη, ακόμα και της Ευρωπαϊκής Ένωσης, έχουμε περιπτώσεις όπου ένας Έλληνας αν θέλει να γίνει πολίτης, παραδείγματος χάριν της Αυστρίας ή της Ολλανδίας, θα πρέπει οικειοθελώς να αποβάλλει την ελληνική του ιθαγένεια. Σε άλλες περιπτώσεις, ενδεικτικά να αναφέρουμε εδώ τις ΗΠΑ και τη Ρωσία, αν ένας Έλληνας με αμερικανική ή με ρωσική ιθαγένεια διοριστεί στο δημόσιο, τότε υποχρεώνεται να αποβάλλει την ελληνική ιθαγένεια, στη λογική ότι πρέπει να είναι αφοσιωμένος αποκλειστικά στο κράτος, στον δημόσιο τομέα του οποίου υπηρετεί.
Σε άλλα κράτη η πολιτογράφηση έχει «δοκιμαστική» περίοδο. Δηλαδή, αν κάποιος ξένος που έχει πολιτογραφηθεί επιδείξει παραβατική συμπεριφορά σε ένα διάστημα τριών ή πέντε ετών, τότε η ιθαγένεια που πήρε ανακαλείται.
Ως προς τις προϋποθέσεις για πολιτογράφηση σε άλλες χώρες, οι απαιτήσεις γνώσης της γλώσσας είναι υψηλότερες από τη δική μας. Ή οι γνώσεις που ζητούνται από τον υποψήφιο για πολιτογράφηση επικεντρώνονται σε ζητήματα, που το κράτος θεωρεί πρωταρχικά, όπως π.χ. το φορολογικό ή το εκπαιδευτικό σύστημα μιας χώρας. Σε κάθε περίπτωση, οι τρόποι με τους οποίους ένα κράτος εντάσσει κάποιον αλλοδαπό στο σώμα των πολιτών του αντανακλά τις βασικές αξίες και αρχές, που διέπουν την ιστορία, την κοινωνική του πραγματικότητα και τη νομική του υπόσταση.
Τι θα γίνει με τους Ουκρανούς που έρχονται στη χώρα μας; Η ελληνική κυβέρνηση έχει μεριμνήσει γι’ αυτούς τους ανθρώπους; Θα πάρουν ελληνική ιθαγένεια κάποιοι από τους Ουκρανούς, και αν ναι, με ποιον τρόπο;
Στο ζήτημα των Ουκρανών πολιτών ισχύουν οι ίδιες προϋποθέσεις πολιτογράφησης με τους υπόλοιπους αλλοδαπούς. Σε ορισμένες, όμως, περιπτώσεις η επικαιροποίηση κάποιων δικαιολογητικών από τις ουκρανικές αρχές παραλείπεται, καθώς λόγω των πολεμικών συνθηκών που επικρατούν στη χώρα, η απρόσκοπτη λειτουργία των ουκρανικών δημόσιων υπηρεσιών δεν είναι δεδομένη.
Άτομα που ζητάνε στη χώρα μας άσυλο και το παίρνουν, μπορούν να λάβουν μελλοντικά και ιθαγένεια, και αν ναι, ποιες είναι οι προϋποθέσεις για να την λάβουν;
Προτεραιότητα έχει δοθεί και στους ομογενείς μας από την Ουκρανία, που ζητούν την ελληνική ιθαγένεια. Δυστυχώς, λόγω των ελλείψεων προσωπικού στο Προξενείο μας στη Μαριούπολη, η αλληλογραφία του με τις υπηρεσίες Ιθαγένειας παρουσίαζε προβλήματα. Μετά από εντολή μας, η Κεντρική Διεύθυνση Ιθαγένειας έχει προτάξει την εξέταση των περιπτώσεων των ομογενών μας από εκεί και προσπαθεί να ξεπεράσει τους σκοπέλους της γραφειοκρατίας. Ευελπιστούμε ότι σύντομα θα έχουν εκδοθεί αποφάσεις για το σύνολο των αιτήσεων των ομογενών μας από την Ουκρανία.
Οι δικαιούχοι διεθνούς προστασίας μπορούν να αιτηθούν την ελληνική ιθαγένεια ακριβώς με τις ίδιες προϋποθέσεις, που την αιτούνται όλοι οι αλλογενείς αλλοδαποί. Δηλαδή, μόλις συμπληρώσουν πάνω από επτά χρόνια πλήρους παραμονής στη χώρα και αποκτήσουν το Πιστοποιητικό Επάρκειας Γνώσεων, μετά τις πανελλαδικού τύπου εξετάζεις που διοργανώνονται δύο φορές τον χρόνο από τη Γενική Γραμματεία Ιθαγένειας, σε συνεργασία με το Υπουργείο Παιδείας και μπορούν να αποδείξουν την οικονομική και κοινωνική τους ένταξη. Εφόσον, λοιπόν, έχουν τις προαπαιτούμενες προϋποθέσεις και φυσικά το επιθυμούν, μπορούν να γίνουν Έλληνες πολίτες.
Εθνικός στόχος είναι η πάταξη της διαφθοράς. Με ποιο τρόπο θα επιτευχθεί κατά την γνώμη σας αυτό;
Σε ένα κράτος δικαίου οι δημόσιες υπηρεσίες οφείλουν να λειτουργούν σε ένα πλαίσιο διαφάνειας, ακεραιότητας και λογοδοσίας. Η απόδοση της ελληνικής ιθαγένειας βρίσκεται στον πυρήνα των αρμοδιοτήτων του κράτους μας και καθορίζει τη φυσιογνωμία του, τόσο στο εσωτερικό όσο και στο εξωτερικό. Επομένως, από τις πρώτες ενέργειες που κάναμε μετά τη σύσταση της Γενικής Γραμματείας Ιθαγένειας, ήταν να εγκαινιάσουμε μια στενή συνεργασία με την τότε νεοσύστατη Εθνική Αρχή Διαφάνειας. Αποτέλεσμα αυτής της συνεργασίας, που αποτυπώθηκε σε δύο σχετικά μνημόνια, ήταν η εκπόνηση μιας εμπεριστατωμένης μελέτης για τους κινδύνους διαφθοράς και κακοδιοίκησης στις διαδικασίες απόδοσης ιθαγένειας. Στα πορίσματα αυτής της μελέτης βασίστηκαν οι αλλαγές, που δρομολογήθηκαν στο τέλος του 2020 στη διαδικασία πολιτογράφησης αλλογενών. Επίσης, με βάση τα συμπεράσματα της μελέτης αυτής, προχωράμε στη διοικητική αναδιάρθρωση και στον ψηφιακό μετασχηματισμό των υπηρεσιών της Γενικής Γραμματείας Ιθαγένειας. Επιπλέον, η Γενική Γραμματεία Ιθαγένειας είναι ο πρώτος δημόσιος φορέας που απέκτησε στοχευμένο στις ανάγκες της οδηγό ακεραιότητας και λογοδοσίας.
Τόσο ο Διοικητής της Εθνικής Αρχής Διαφάνειας κος Άγγελος Μπίνης όσο και τα στελέχη της βρίσκονται συνεχώς στο πλευρό μας, για μια σειρά ελέγχων που πραγματοποιούνται στις κατά τόπους υπηρεσίες Ιθαγένειας. Κατ’ αυτό τον τρόπο και εξαιτίας και των νομοθετικών αλλαγών που έχουν συντελεστεί, οι καταγγελίες για κακοδιοίκηση ή διαφθορά στον τομέα μας έχουν μηδενιστεί.
