Δημοσιεύτηκε στην ψηφιακή εφημερίδα Ipaper
Επιμέλεια: Μάρθα Λεκκάκου
Το Υπουργείο Δικαιοσύνης δεν θα μπορούσε να μείνει έξω από τη μεγάλη μεταρρυθμιστική προσπάθεια της σημερινής Κυβερνήσεως. Συνήθως, ταυτίζουμε την αποστολή του Υπουργείου αποκλειστικά με την εξασφάλιση της αποτελεσματικής οργάνωσης και λειτουργίας των δικαστηρίων και της απονομής της Δικαιοσύνης. Ταυτίζουμε, δηλαδή, το Υπουργείο Δικαιοσύνης με την πλαισίωση του θεσμού «Δικαιοσύνη». Αυτή είναι η εμφανής και αυτονόητη πλευρά αλλά δεν είναι μόνο αυτή.
Η πολιτική Ηγεσία του Υπουργείου Δικαιοσύνης, ο Υπουργός, Γιώργος Φλωρίδης και ο Υφυπουργός, Γιάννης Μπούγας, πέρα από το ρηξικέλευθο και εκσυγχρονιστικό νομοθετικό έργο, που έχει παραχθεί και συνεχίζει να παράγεται, έχουν προκαλέσει μια επανάσταση στα δικαστικά πράγματα, όσον αφορά τις υποδομές με αιχμή την πλήρη ψηφιοποιήση της Δικαιοσύνης και το περιβάλλον.
Με την εφαρμογή του δικαστικού χάρτη και την κατάργηση των Ειρηνοδικείων, προέκυψε ένα αξιόλογο κτιριακό απόθεμα στην ιδιοκτησία του ΤΑ.Χ.ΔΙ.Κ.. Τα ακίνητα αυτά κινδύνευαν να παραμείνουν αναξιοποίητα, παρότι η συνολική αντικειμενική τους αξία ανέρχεται σε τέσσερα (4) εκατομμύρια ευρώ με υπερπολλαπλάσια εμπορική και ιστορική αξία.
Στο πλαίσιο αυτό, και σε συνεργασία με το Διοικητικό Συμβούλιο του ΤΑ.Χ.ΔΙ.Κ., αναλήφθηκε πρωτοβουλία για την αξιοποίηση των ακινήτων αυτών για συγκεκριμένους κοινωφελείς σκοπούς. Σε πολλές περιπτώσεις, οι μέχρι πρότινος υπηρεσίες του Δήμου και της Αστυνομίας στεγάζονταν σε μισθωμένα κτίρια, που δεν κάλυπταν τις ανάγκες, έφεραν σοβαρά προβλήματα λόγω παλαιότητας ή κοινής χρήσης με άλλους φορείς, καθιστώντας τα έτσι, μη λειτουργικά τόσο στην καθημερινότητα των εργαζομένων όσο και στην εξυπηρέτηση των πολιτών. Κατά τον τρόπο αυτό, αξιοποιείται πλέον και συντηρείται η περιουσία του Υπουργείου Δικαιοσύνης, καθώς πολλά από αυτά τα κτίρια έχουν ιδιαίτερη αρχιτεκτονική σημασία.
Συνολικά δεκαπέντε (15) κτίρια που φιλοξενούσαν έως πρότινος δικαστήρια, παραχωρήθηκαν, με ειδική νομοθετική ρύθμιση, για περίοδο δεκαπέντε (15) ετών κατά προτεραιότητα σε υπηρεσίες της Ελληνικής Αστυνομίας και σε Δήμους. Πρόκειται για τα πρώην Ειρηνοδικεία: Ακράτας, Ταμινέων-Αλιβερίου, Αρήνης-Ζαχάρως, Ολυμπίων-Πελοπίου, Γαστούνης, Αλεξάνδρειας, Καστελλίου-Πεδιάδος, Κουφαλίων, Ξυλοκάστρου, Κολινδρού, Αταλάντης, Αρναίας, Άστρους, Ψωφίδας και Στύρων.
Τα κτίρια αυτά, όπως επισήμανε και ο ίδιος ο Πρωθυπουργός, Κυριάκος Μητσοτάκης, αποκτούν ξανά ζωή, μέσω χρήσεων που καλύπτουν ουσιαστικές ανάγκες των τοπικών κοινωνιών. Είναι η πρώτη φορά που Έλληνας Πρωθυπουργός αναφέρεται στο ΤΑ.Χ.ΔΙ.Κ.. Ευελπιστούμε η πρωτοβουλία αυτή να αποτελέσει κίνητρο και για άλλους φορείς, ώστε δημόσια ακίνητα να μην παραμένουν αδρανή και αναξιοποίητα, αλλά να αξιοποιούνται δημιουργικά και με κοινωνικό πρόσημο.
Ήδη, ορισμένα εξ αυτών έχουν ήδη παραδοθεί διοικητικά προς χρήση, ενώ για άλλα αναμένεται η έκδοση των σχετικών αποφάσεων από τα Δημοτικά Συμβούλια και αμέσως μετά, θα προχωρήσουμε στην έκδοση των αντίστοιχων Κοινών Υπουργικών Αποφάσεων (ΚΥΑ) με τον κατά περίπτωση αρμόδιο Υπουργό, όπου θα εξειδικεύονται οι όροι παραχώρησης καθώς και οι υποχρεώσεις συντήρησης εκ μέρους κάθε φορέα. Δεν υπάρχει αμφιβολία ότι η Δικαιοσύνη στεγάζεται σε κτίρια που υπέφεραν κατά την περίοδο της οικονομικής κρίσης και των μνημονίων και υπολείπονται του κύρους και της αποστολής της.
Πολύ σύντομα θα ανακοινωθεί και μία επόμενη σειρά παραχώρησης κτιρίων σε τοπικές κοινωνίες και σε φορείς του Δημοσίου.
Ο Γενικός Γραμματέας Δικαιοσύνης προεδρεύει της τριμελούς Επιτροπής μισθώσεων ακινήτων του άρθρου 34 του ν. 5119/2024, μιας επιτροπής η οποία συστάθηκε με σκοπό την κάλυψη άμεσων στεγαστικών αναγκών των δικαστικών υπηρεσιών, κατά παρέκκλιση από τις τρέχουσες γραφειοκρατικές διαδικασίες. Βασικός στόχος της Επιτροπής είναι η εξασφάλιση σύγχρονων υποδομών και αξιοπρεπών συνθηκών λειτουργίας στα δικαστικά καταστήματα ανά την επικράτεια, τόσο για την εύρυθμη απονομή της Δικαιοσύνης όσο και για την εξυπηρέτηση δικηγόρων και πολιτών αντάξια της αποστολής της.
Το τελευταίο έτος, έχουν μισθωθεί κτίρια για τη στέγαση δικαστικών καταστημάτων στην Πάτρα, τη Θεσσαλονίκη, τα Γιαννιτσά, το Περιστέρι, την Εύβοια, το Κορωπί και το Κιλκίς. Η επόμενη προτεραιότητα τη επιτροπής είναι η εξέταση των αιτημάτων που έχουν περιέλθει αναφορικά με τις στεγαστικές ανάγκες της Δικαστικής Αστυνομίας στη Θεσσαλονίκη, των Διοικητικών Δικαστηρίων στην Πάτρα, του Διοικητικού Πρωτοδικείου στο Ναύπλιο, τα πολιτικά και ποινικά Δικαστήρια στη Νάξο, στο Μαρούσι και στους Μολάους κ.α.. Σε όλες αυτές τις μισθώσεις και σε όσες επίκεινται δίνεται ιδιαίτερη έμφαση στην προσβασιμότητα, την ασφάλεια και την ενεργειακή απόδοση των κτιρίων. Προς αυτήν την κατεύθυνση προβλέπονται ειδικοί όροι στα μισθωτήρια για μελέτη πυρασφάλειας και ανακατασκευή των μισθίων, λαμβάνοντας υπόψη τον ενεργειακό προσανατολισμό του δημόσιου τομέα, σύμφωνα με τα Ευρωπαϊκά Πρότυπα βιώσιμης ανάπτυξης. Επιπλέον, με γνώμονα τη συνταγματική επιταγή για την προστασία των ατόμων με αναπηρία, έχουν ληφθεί όλα τα απαραίτητα μέτρα ώστε, για πρώτη φορά, τα κτίρια να είναι προσβάσιμα σε όλους από την αρχική τους διαμόρφωση και λειτουργία και όχι εκ των υστέρων. Μέλημα όλων είναι η ισότητα, η αλληλεγγύη και η υποστήριξη των ευάλωτων ομάδων. Προς το σκοπό αυτό το Υπουργείο Δικαιοσύνης, αναπτύσσει σημαντικές πρωτοβουλίες και δράσεις για την άμβλυνση των ανισοτήτων και την εξάλειψη των εμποδίων, που καθιστούν δυσκολότερη την πρόσβαση των ευάλωτων κοινωνικών ομάδων στις υπηρεσίες της Δικαιοσύνης.
Στο ίδιο μήκος κύματος με δαπάνες του ΤΑ.ΧΔΙΚ προχωρούν και οι ανακαινίσεις των δικαστικών μεγάρων. Ενδεικτικά αναφέρομαι στην ανακαίνιση που είναι σε εξέλιξη στο Εφετείο Αθηνών, ύψους 2.000.000 ευρώ, στο Βόλο, ύψους 967.000 Ευρώ, στην Κατερίνη συνολικά 800.000 Ευρώ, ομοίως σε εξέλιξη είναι και η ανακαίνιση στα Δικαστήρια Αργοστολίου, καθώς και πολλά άλλα. Στα δικαστήρια της Καλαμάτας το ΤΑ.Χ.ΔΙ.Κ. έχει εγκρίνει δαπάνη συνολικού ύψους 4.792.000 ευρώ και στο έργο περιλαμβάνονται εργασίες ενεργειακής αναβάθμισης, προσβασιμότητας, καθώς και συνολική ανακαίνιση και επισκευή του κτιρίου.
Στον Πειραιά προχωράει η κατασκευή του νέου, μοναδικού οικολογικού κτηρίου και πλέον σύγχρονου Δικαστικού Μεγάρου, το οποίο θα στεγάσει τα πολιτικά, ποινικά και διοικητικά δικαστήρια του Πειραιά. Επίσης, ως προς τη διαμόρφωση των χώρων, έχει ληφθεί ειδική μέριμνα για τους δικηγόρους του Πειραιά. Τα 3 νέα κτίρια θα φέρουν πιστοποίηση LEED GOLD και με την ολοκλήρωση του έργου θα καλυφθούν πλήρως οι ανάγκες του Πειραιά, όπως αυτές έχουν προκύψει από την νέα ευρύτερη εδαφική του αρμοδιότητα.
Έχει συγκροτηθεί πλήρως, έχει εξοπλιστεί και έχει καταστεί πλήρως επιχειρησιακό το ένστολο –και πλέον ένοπλο- σώμα της Δικαστικής Αστυνομίας, η οποία είναι αρμόδια καταρχήν για τη φύλαξη των Δικαστικών Μεγάρων και την επιβολή της ευταξίας εντός των δικαστικών αιθουσών. Η αναβάθμιση του επιπέδου ασφαλείας και η δημιουργία κουλτούρας ασφαλείας στα μεγάλα δικαστικά μέγαρα είναι εμφανείς. Η λειτουργία του σώματος της Δικαστικής Αστυνομίας και η παρουσία της στα δικαστικά κτίρια έχει οδηγήσει σε αποδέσμευση προσωπικού της Ελληνικής Αστυνομίας. Έχει συγκροτηθεί και ειδική ομάδα για την επίβλεψη των αιθουσών κατά την εκδίκαση υποθέσεων με μεγάλο δημόσιο ενδιαφέρον, οι οποίες εμφανίζουν ιδιαίτερα αυξημένο αριθμό παραγόντων δίκης και ακροατών εντός των δικαστικών αιθουσών, με στόχο την αποφυγή οποιασδήποτε παρεμπόδισης διεξαγωγής της δίκης αλλά και τη διευκόλυνση όλων των παρισταμένων.
Για πρώτη φορά, μετά από πολλά χρόνια, έχουν αναβαθμιστεί τα σχέδια ασφαλείας των Δικαστικών Μεγάρων. Για πρώτη φορά, επίσης, γίνονται ασκήσεις και τα μέτρα αυτά εφαρμόζονται στην πράξη. Ήδη, τοποθετούνται ιατροί εργασίας και τεχνικοί ασφαλείας όπου προβλέπεται. Μέχρι στιγμής, έχουν συγκροτηθεί ομάδες πυροπροστασίας και έχουν πραγματοποιηθεί πιστοποιημένες εκπαιδεύσεις από την Πυροσβεστική Υπηρεσία στο προσωπικό των δικαστηρίων και του Υπουργείου Δικαιοσύνης. Ομοίως, έχουν συγκροτηθεί αντίστοιχες ομάδες Α’ βοηθειών, οι οποίες έχουν λάβει την κατάλληλη πιστοποιημένη εκπαίδευση από τον Ελληνικό Ερυθρό Σταυρό, το ΩΝΑΣΕΙΟ καρδιοχειρουργικό κέντρο και το ΕΚΑΒ. Η ασφάλεια εντός των δικαστηρίων συμπληρώνεται με την τοποθέτηση και διάθεση απινιδωτών σε όλα τα δικαστικά καταστήματα της χώρας, ενώ το προσωπικό έχει παρακολουθήσει εξειδικευμένο πρόγραμμα εκπαιδεύσεων και διαθέτει τις απαραίτητες εκείνες γνώσεις για την ορθή και αποτελεσματική χρήση τους.
Είναι στρατηγική η συνεργασία με τον Ελληνικό Ερυθρό Σταυρό στα πλαίσια της οποίας λειτουργούν σταθμοί πρώτων βοηθειών σε Αθήνα και Πειραιά. Επίκειται η υπογραφή Μνημονίου Συνεργασίας μεταξύ του ΤΑ.Χ.ΔΙ.Κ. και του Ελληνικού Ερυθρού Σταυρού που θα καλύπτει την παρουσία διασωστών νοσηλευτών στα περισσότερα δικαστήρια.
Τα παραπάνω προκύπτουν με σκληρή εργασία, συνεργασία και σεβασμό στο πολίτη, χάρις στη νέα αντίληψη του Υπουργείου και του ΤΑ.Χ.ΔΙ.Κ. και την υιοθέτηση των βέλτιστων πρακτικών διεθνώς σε αντίστοιχα διοικητικά όργανα και χρηματοδοτικά εργαλεία.
Οι ψηφιακές υποδομές είναι προτεραιότητα και στοίχημα της πολιτικής ηγεσίας του Υπουργείου Δικαιοσύνης. Μέχρι το πρώτο τρίμηνο του 2026 όλα τα Δικαστήρια της χώρας θα χρησιμοποιούν το «SOLON» και θα αποκτήσουν έτσι μια πρώτη επαφή με την ψηφιοποίηση της Δικαιοσύνης που ακολουθεί. Η δυνατότητα αυτή θα λύσει σημαντικά προβλήματα, θα βελτιώσει την αποδοτικότητα στην εργασία των υπαλλήλων, την ταχύτητα, καθώς και θα αποκαταστήσει τις συνθήκες εργασίας των λειτουργών της Δικαιοσύνης.
Τέλος, δημιουργούνται ομάδες εργασίες για οριστική διευθέτηση όλων των εκκρεμοτήτων. Αφετηρία της πρωτοβουλίας αυτής, ήταν η ομάδα εργασίας των δικαστικών υπαλλήλων του Πρωτοδικείου Αθηνών για τη διευθέτηση της συσσωρευμένης εκκρεμότητας πιστοποιητικών διαθηκών, η οποία μέσα σε λιγότερο από ένα μήνα διεκπεραίωσε 45.000 αιτήσεις.
Είναι εντυπωσιακή η καταβολή περισσότερων από 9.000.000 ευρώ σε λιγότερο από ένα χρόνο από το ΤΑ.Χ.ΔΙ.Κ. σε δικαιούχους νομικής βοήθειας από παρελθόντα έτη. Η εκκρεμότητα αυτή βαίνει σε οριστική εκκαθάριση μετά από πολλά έτη.
Όλα αυτά και όσα άλλα γίνονται από το Υπουργείο Δικαιοσύνης και το ΤΑ.Χ.ΔΙ.Κ. γίνονται διότι η οικονομική πολιτική της κυβερνήσεως το επιτρέπει. Η Ελληνική Δικαιοσύνη ήδη ζει καλύτερες ημέρες και βαδίζει προς το μέλλον με αυτοπεποίθηση και αισιοδοξία.
