Δημοσιεύτηκε στην ψηφιακή εφημερίδα Ipaper
του Δημήτρη Κυριακόπουλου
Οι… πύραυλοι νέων δασμών, που εκτοξεύθηκαν από τις ΗΠΑ προς κάθε κατεύθυνση, με τον πρόεδρο Ντόναλντ Τραμπ να κλιμακώνει τον εμπορικό πόλεμο, προκαλούν ήδη δονήσεις στην παγκόσμια οικονομία.
Τα σενάρια για επιβράδυνση της διεθνούς οικονομίας, μείωση του παγκόσμιου εμπορίου, χρηματιστηριακή κρίση, κάμψη των επενδύσεων και νέο πληθωριστικό κύκλο, είναι στο τραπέζι. Όμως, το προς το παρόν, εκτός από την έντονη αναταραχή στις αγορές, το μόνο βέβαιο είναι η ακραία αβεβαιότητα.
Η χώρα μας, ως μέλος της Ευρωπαϊκής Ένωσης, έχει να αντιμετωπίσει δασμούς 20% για τις εξαγωγές της προς την αμερικανική αγορά. Οι κίνδυνοι άμεσων επιπτώσεων εστιάζονται στον τομέα των τροφίμων και ποτών, που είναι ο μεγαλύτερος ελληνικός εξαγωγικός κλάδος προς τις ΗΠΑ.
Μικρός αντίκτυπος
Σύμφωνα με στοιχεία του «Ινστιτούτο Εξαγωγικών Ερευνών και Σπουδών» (ΙΕΕΣ), το 2024 οι ελληνικές εξαγωγές προς τις Ηνωμένες Πολιτείες ανήλθαν σε €2,41 δισ., σημειώνοντας αύξηση 13,9% σε σύγκριση με το 2023 και 20,7% σε σχέση με το 2020. Παρά τη θετική αυτή πορεία, οι εξαγωγές προς τις ΗΠΑ αντιπροσωπεύουν μόλις το 1% του ΑΕΠ της Ελλάδας, γεγονός που υποδηλώνει περιορισμένη οικονομική εξάρτηση από την αμερικανική αγορά. «Κατά συνέπεια, η επιβολή των συγκεκριμένων δασμών, αν και αναμένεται να έχει αρνητικές συνέπειες στον εξαγωγικό μας κλάδο, εκτιμάται ότι θα επιφέρει έναν σχετικά μικρό αντίκτυπο στην ελληνική οικονομία», τονίζει ο ΣΕΒΕ-Σύνδεσμος Εξαγωγέων.
Ελιές, λάδι, ροδάκινα και φέτα
Σε κλαδικό επίπεδο, τα τρόφιμα και ποτά αποτελούν τον μεγαλύτερο εξαγωγικό κλάδο προς τις ΗΠΑ, με μερίδιο 30,6%, ακολουθούμενο από τα πετρελαιοειδή με 22,8% και τα βιομηχανικά είδη με 16,5%. Ιδιαίτερη σημασία για τον ελληνικό εξαγωγικό τομέα έχει η αμερικανική αγορά στον κλάδο των ελιών, καθώς το 2024 οι εξαγωγές ελληνικών ελιών προς τις ΗΠΑ ανήλθαν σε €201,6 εκατ., που αντιπροσωπεύουν περίπου το 26% των συνολικών εξαγωγών ελιάς (€761 εκατ.).
Αυτό καταδεικνύει τη στρατηγική σημασία της αγοράς των ΗΠΑ για τον συγκεκριμένο κλάδο, καθώς παραμένει ένας από τους πιο δυναμικούς προορισμούς για το ελληνικό προϊόν. Μάλιστα, οι εξαγωγές ελιάς προς τις ΗΠΑ σημείωσαν αύξηση 39,1% σε σχέση με το 2023, γεγονός που υπογραμμίζει την αυξανόμενη ζήτηση και τη σταθερή παρουσία τους στην αμερικανική αγορά.
Αξίζει να σημειωθεί ότι οι ελληνικές ελιές κατέχουν το 27,4% των συνολικών εξαγωγών του κλάδου των τροφίμων και ποτών προς την Αμερική, υπογραμμίζοντας τον κομβικό τους ρόλο στο διμερές εμπόριο. Σημαντικό ρόλο στις εξαγωγές διαδραματίζουν επίσης το εξαιρετικά παρθένο ελαιόλαδο, η φέτα και η κομπόστα ροδάκινου.
Ακόμα, στα τέλη του προηγούμενου έτους το μερίδιο των ΗΠΑ στις ελληνικές εξαγωγές των τροφίμων και ζώων ζωντανών ήταν 7,7% και ακολούθησαν: λάδια και λίπη ζωικής ή φυτικής προέλευσης (7,2%), μηχανήματα και υλικό μεταφορών (6,5%), βιομηχανικά είδη ταξινομημένα κυρίως κατά πρώτη ύλη (5,1%), διάφορα βιομηχανικά είδη (3,9%), ορυκτά καύσιμα, λιπαντικά κλπ. (3,8%), ποτά και καπνός (2,6%), χημικά προϊόντα και συναφή (2,1%), πρώτες ύλες μη εδώδιμες, εκτός από καύσιμα (1,5%) και είδη και συναλλαγές μη ταξινομημένα κατά κατηγορίες (0,5%).
Περιορισμένες οι άμεσες συνέπειες
Ο ΣΕΒΕ-Σύνδεσμος Εξαγωγέων εξέφρασε συγκρατημένη αισιοδοξία σχετικά με τις επιπτώσεις που θα επιφέρουν οι νέοι δασμοί. «Οι δασμοί αυτοί, που επιβάλλονται οριζόντια σε όλα τα εισαγόμενα προϊόντα από την Ευρωπαϊκή Ένωση, ενδέχεται να πλήξουν την ανταγωνιστικότητα ορισμένων κλάδων της ευρωπαϊκής οικονομίας. Ωστόσο, οι επιπτώσεις στην ελληνική αγορά αναμένεται να είναι περιορισμένες, χωρίς να επηρεάσουν σημαντικά την οικονομία», τόνισε.
Ωστόσο ο ΣΕΒΕ-Σύνδεσμος Εξαγωγέων ανέφερε: «Παράλληλα, δεν πρέπει να υποτιμηθούν οι έμμεσες επιπτώσεις στις ελληνικές εξαγωγές των δασμών στις άλλες χώρες της ΕΕ που μπορεί να επηρεάσουν τις αντίστοιχες οικονομίες και την αγοραστική δύναμη των καταναλωτών. Σε κάθε περίπτωση η Ελλάδα διαθέτει συγκριτικό πλεονέκτημα στον τομέα των τροφίμων και ποτών και αυτό προσδοκά ότι θα αναγνωριστεί από τους εισαγωγείς και καταναλωτές των ΗΠΑ».
Ελάχιστη η επίπτωση στο ελληνικό ΑΕΠ
Από την πλευρά του, ο καθηγητής Οικονομικών στο Πανεπιστήμιο Πελοποννήσου και Πρόεδρος του Κέντρου Προγραμματισμού και Οικονομικών Ερευνών (ΚΕΠΕ) Παναγιώτης Λιαργκόβας, δήλωσε για την κλιμάκωση του εμπορικού πολέμου: «Αυτό που έγινε είναι πραγματικά ένα σοκ για την παγκόσμια οικονομική τάξη, όπως την ξέραμε μέχρι τώρα. Αλλάζει όλο το σκηνικό το οποίο δημιουργήθηκε από τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο και έφτασε μέχρι τις μέρες μας και βασίστηκε στο ελεύθερο εμπόριο και μάλιστα πρωτοστατούσης της Αμερικής. Τότε ήταν υπέρ του ελεύθερου εμπορίου. Αυτό αλλάζει. Είναι μια μέρα ιστορική πραγματικά και θα δούμε πως θα διαμορφωθεί η νέα τάξη πραγμάτων».
«Η Ελλάδα, άμεσες επιπτώσεις δεν θα έχει ιδιαίτερα αισθητές, με την έννοια ότι μόνο ένα 5% των εξαγωγών της πηγαίνει προς τις ΗΠΑ. Κάποιοι κλάδοι βέβαια που είχαν βρει αγορές στην Αμερική θα χτυπηθούν. Ας πούμε, τα κρασιά που κάναμε εξαγωγές στην Αμερική, εκεί θα είναι ένα πρόβλημα. Αλλά οι επιπτώσεις συνολικά στην οικονομία μας, στο ΑΕΠ μας, έχουν γίνει διάφορες εκτιμήσεις δεν αναμένεται να είναι πάνω από 0 κόμμα κάτι. Κάτω από το 0,5. Η ελληνική οικονομία δεν έχει λόγο να φοβάται άμεσα, βραχυχρόνια» προσέθεσε.
Σημαντικότερες οι έμμεσες επιπτώσεις
Ωστόσο είναι υπαρκτός ο κίνδυνος των κραδασμών από τις επιπτώσεις στη διεθνή και στην ευρωπαϊκή οικονομία, σύμφωνα με τον Π. Λιαργκόβα. Στην Ευρώπη, για παράδειγμα, χώρες όπως η Γερμανία και η Ιταλία θα θιγούν πάρα πολύ γιατί κάνουν πολλές εξαγωγές στην Αμερική. Ιδίως στη Γερμανία θα είναι πραγματικά αισθητή η επίπτωση, λόγω της αυτοκινητοβιομηχανίας της που θα καταγράψει μείωση των εξαγωγών.
Σημειώνεται, ότι σε πρόσφατη έκθεση της διεύθυνσης οικονομικής ανάλυσης της Εθνικής Τράπεζας εκτιμάται ότι σημαντικότερες έμμεσες αρνητικές επιδράσεις στο ελληνικό εξαγωγικό εμπόριο θα μπορούσαν να προκύψουν από μια πιθανή επιδείνωση των οικονομικών επιδόσεων βασικών εξαγωγικών μας αγορών στην ΕΕ, από κλιμάκωση των πιέσεων στις δικές τους εξαγωγές προς τις ΗΠΑ, λόγω αυξημένων δασμών.
Ειδικότερα, η Ιταλία και η Γερμανία συγκαταλέγονται μεταξύ των κορυφαίων εξαγωγικών μας αγορών και, παράλληλα, έχουν μεγάλη έκθεση στις ΗΠΑ. Ακόμα, ένα μέρος των ελληνικών εξαγωγών εμπορευμάτων προς την ΕΕ-27 αφορά ενδιάμεσα αγαθά που χρησιμοποιούνται για την παραγωγή τελικών αγαθών που η ΕΕ-27 εξάγει στις ΗΠΑ (συμμετοχή της ελληνικής οικονομίας στις ευρωπαϊκές αλυσίδες αξίας). Αυτό είναι ένα επιπρόσθετο κανάλι μέσω του οποίου μπορεί να υπάρξουν επιπτώσεις στις ελληνικές εξαγωγές εμπορευμάτων.
Πρωτοβουλίες
Αξίζει να σημειωθεί, ότι το Ελληνοαμερικανικό Εμπορικό Επιμελητήριο ανέφερε για τους αυξημένους δασμούς από τις ΗΠΑ:
«Αν και το εμπορικό ισοζύγιο Ελλάδας-ΗΠΑ είναι σχετικά μικρό και οι άμεσες επιπτώσεις ενδέχεται να είναι περιορισμένες, παρακολουθούμε στενά τις εξελίξεις και είμαστε σε ετοιμότητα να προσαρμοστούμε σε οποιαδήποτε νέα δεδομένα. Πρωταρχικός μας στόχος είναι η διασφάλιση ενός ευνοϊκού εμπορικού περιβάλλοντος που θα στηρίζει την επιχειρηματικότητα και θα ενισχύει τους διμερείς οικονομικούς δεσμούς.
Δεσμευόμαστε να αναλάβουμε πρωτοβουλίες, είτε μόνοι μας είτε σε συνεργασία με τα άλλα αμερικανικά επιμελητήρια εντός και εκτός Ευρώπης, επιδιώκοντας την έναρξη ενός εποικοδομητικού διαλόγου που θα προάγει τη σταθερότητα και την ανάπτυξη του εμπορίου μεταξύ των ΗΠΑ και της Ευρώπης, με γνώμονα την αμοιβαία ωφέλεια και τη θεσμική συνέπεια».
