ΤΟΥ ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΥ ΜΠΟΥΡΑ
Τα διαχρονικά έργα είναι υπερ-πολιτισμικά και «ανοικτής δομής». Δεν περιορίζονται σε κάποια εθνικιστική, γλωσσική, πολιτισμική ιδιαιτερότητα και αποκτούν συν τω Πανδαμάτορι Χρόνω την παγκοσμιότητα που τους ανήκει και δικαιούνται χάρη στην «στόμα με στόμα» διασπορά των καλλιτεχνικών μεταισθημάτων.
Έτσι ο σουρεαλιστής, ιρρασιοναλιστικής, κωμικοτραγικός, σατιρικός, σκωπτικός Γκόγκολ, εξειδικευμένος στην βιτριολική πολιτικοκοινωνική σάτιρα των «κακώς κειμένων» τής εποχής του γίνεται «σύγχρονός» μας (ακόμα και σε συμπιληματικές διασκευές κειμένων ή και μεμονωμένων φράσεών του ακόμα, όπως η περίφημη αποκολληθείσα «μύτη», ακριβώς επειδή το Ανθρώπινο Είδος δεν έχει εξελιχθεί σημαντικά από την λεγόμενη «Εποχή των Σπηλαίων». Μάλιστα. Το «ποιοτικό άλμα» που οραματίστηκε ο Δανός Φιλόσοφος Σόρεν Κίρκεγκααρντ, η μηδέποτε επιτευχθείσα «κρίσιμη μάζα» στη Χημεία, το «άλας της γης» έχει μάλλον δυστυχώς μωρανθεί και κάνουμε «ένα βήμα εμπρός δύο βήματα πίσω» σε μια ιδιοτύπως αναδιπλούμενη αλυσίδα πολιτιστικών συμβάντων που δεν μπορούσαν να μας οδηγήσουν έξω από τη σήραγγα προς το Ομηρικόν Φάος.
Ο Γκόγκολ είναι αθάνατος γιατί είναι ανατόμος τής ανθρώπινης κατάστασης, διαβλέπει την γήινη συνθήκη και ΔΕΝ έχει ψευδαισθήσεις, δεν βαυκαλίζεται και δεν ψευδορκεί, δεν παρασύρει τον αναγνώστη-θεατή τού πανοράματός του σε ψευδαισθητικές φυγές, οι παραισθητικές ουτοπίες δεν τον αγγίζουν ως διανοητή. Η δική του «ευτοπία» είναι ανθρωπιστική κι ευδιάκριτη, σχεδόν «χριστιανική»: μην κάνεις στον άλλον αυτό που δεν θέλεις να σου κάνει.
Η υπερδιόγκωση τού εγώ οδηγεί το άτομο στη δυστυχία. Κι αυτή η θεώρηση συνάδει με την αρχαιοελληνική έννοια τού «άριστου μέτρου».
Είναι τραγικός αλλά και μπεκετικός ο λόγος του, παράλογος αλλά και ηθογραφικός, αληθοφανής αλλά και υπέρ-ρεαλιστικός. Είναι ΠΟΙΗΤΗΣ. Ποθεί τα βέλτιστα για την Ανθρωπότητα, τα μέγιστα όμως τον τρομάζουν.
Είναι εκπληκτική η διακειμενική επικοινωνία αυτού τού έργου με το καβαφικό ποίημα για την Βυζαντινή Αρχόντισσα, που, επειδή δεν είχε πολύτιμους λίθους, στολίστηκε με χρωματιστά γυαλιά!!! Έτσι κι ο συμπαθής «τρελός» του επαναστατεί με καταθλιπτικό, απεγνωσμένο τρόπο απέναντι στην καταπιεστική κι αναξιοκρατική γραφειοκρατία τής εποχής του. Θυμίζει την «Πρέβεζα» τού αυτόχειρα Καρυωτάκη, τον Ρώμο Φιλύρα, τον έγκλειστο Βιζυηνό, τον αναχωρητή Παπαδιαμάντη, τον ερεβώδη Ντοστογιέφσκι, τον «Βυθό» τού Γκόρκι, τις ανάλαφρες σκοτεινές «κωμωδίες» τού Τσέχωφ.
Ο Γκόγκολ είναι διαχρονικός γιατί είναι αψευδής μάρτυρας της εποχής του.
Εκπληκτική παράσταση, διονυσιακό-βακχική. “Το ημερολόγιο ενός τρελού” σε σκηνοθεσία και μουσική επιμέλεια από τον Κωνσταντίνο Πασσά, με τον Ιωσήφ Ιωσηφίδη στο φιλόξενο, νεανικό, πρωτοποριακό «Θέατρο Εν Αθήναις».
Ας ρίξουμε όμως μια ματιά στην Υπόθεση, όπως συμπυκνώνεται στο Δελτίο Τύπου: «Ο δημόσιος υπάλληλος Αξέντι Ιβάνοβιτς Προπίτσιν, διηγείται στιγμές από τη ζωή του, μέσα από ένα ιδιόρρυθμο ημερολόγιο. H εργασία, o έρωτας και η ανάγκη για κοινωνική ανέλιξη τον οδηγούν σε αδιέξοδα, συγκρούσεις, ματαιώσεις σε σημείο που χάνει τον έλεγχο, συγχέει την πραγματικότητα με την ψυχική του παραφορά και ανακηρύσσει τον εαυτό του βασιλιά. Ο Ιωσήφ Ιωσηφίδης δίνει σάρκα και οστά στον ήρωα του έργου και βιώνει όλο το φάσμα και τις αποχρώσεις ενός ψυχωτικού ατόμου μέσα από μια περιπετειώδη αναβίωση ενός ιδιότυπου και πολυτάραχου ημερολογίου.»
Λοιποί Συντελεστές: Μετάφραση-διασκευή, κοστούμια, φωτισμοί: Ομάδα GAFF. Ιδέα σκηνικού: Σοφία Καραγιάννη. Κατασκευαστής σκηνικού: Κώστας Αβραμιώτης. Φωτογραφίες: Χριστίνα Φυλακτοπούλου. Τρέιλερ: Στέφανος Κοσμίδης. Επικοινωνία: Χρύσα Ματσαγκάνη.
*Οι φωτογραφίες που συνοδεύουν το άρθρο είναι από το κινητό του συντάκτη προκειμένου να καταδείξει την ενθουσιώδη υποδοχή τού κοινού
