Λίγες ημέρες πριν από την ορκωμοσία του Ντόναλντ Τραμπ, οι υπηρεσίες του ΟΗΕ ανησυχούν ότι ο νέος πρόεδρος των ΗΠΑ θα τους προκαλέσει νέα προβλήματα.
Στη διάρκεια της πρώτης του θητείας (2017-2021) οι ΗΠΑ είχαν μειώσει σημαντικά τη χρηματοδότηση των υπηρεσιών και των δραστηριοτήτων του ΟΗΕ, αποχώρησαν από το Συμβούλιο Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων, από τη Συμφωνία του Παρισιού για το Κλίμα και από την Unesco και ξεκίνησαν τις διαδικασίες για την αποχώρησή τους από τον Παγκόσμιο Οργανισμό Εμπορίου.
Τα πιο αυστηρά μέτρα ελήφθησαν προς το τέλος της θητείας του Τραμπ. Αυτή τη φορά όμως οι ειδικοί εκτιμούν ότι τα πράγματα θα προχωρήσουν πιο γρήγορα.
«Είναι πιθανό ότι θα αποχωρήσει από συμφωνίες και μηχανισμούς του ΟΗΕ χωρίς πολλές διαδικασίες», σχολίασε ο Ρίτσαρντ Γκόουαν του International Crisis Group.
Πολλοί παρατηρητές αναμένουν δραστική μείωση της χρηματοδότησης από τις ΗΠΑ, έναν από τους μεγαλύτερους δωρητές του ΟΗΕ.
Στον Οργανισμό οι αξιωματούχοι επιμένουν να υπογραμμίζουν τη σημασία της συνεργασίας με τις ΗΠΑ.
«Η συνεργασία μεταξύ των ΗΠΑ και του ΟΗΕ αποτελεί ζωτικής σημασίας πυλώνα για τις διεθνείς σχέσεις και το σύστημα του ΟΗΕ», δήλωσε ο Στεφάν Ντιζαρίκ εκπρόσωπος του γενικού γραμματέα του Οργανισμού Αντόνιο Γκουτέρες.
Όμως αυτήν την άποψη δεν τη συμμερίζονται όλοι στις ΗΠΑ.
Η Ρεπουμπλικάνα βουλεύτρια Ελίζ Στέφανικ, την οποία έχει επιλέξει ο Τραμπ για πρεσβεύτρια της χώρας στον ΟΗΕ, θεωρεί ότι ο Οργανισμός είναι «ένας διεφθαρμένος θεσμός, ξεπερασμένος, που έχει παραλύσει».
Και κάποιοι φοβούνται ότι οι Ρεπουμπλικάνοι θα υιοθετήσουν νομοσχέδιο για την απόσυρση των ΗΠΑ από τον ΟΗΕ.
Ο Ζούσι Χανχιμάκι, καθηγητής Διεθνούς Ιστορίας στο Graduate Institute (HEID) στη Γενεύη, δεν θεωρεί ότι υπάρχει τέτοιο ενδεχόμενο, σημειώνοντας ότι η Ουάσινγκτον δεν επιθυμεί να παραδώσει στην Κίνα την επιρροή που ασκεί μέσω του ΟΗΕ.
«Η πλήρης απόσυρση δεν είναι πολύ πιθανή», δήλωσε.
Κατά την πρώτη θητεία του Τραμπ στην προεδρία το Πεκίνο και οι σύμμαχοί του ενίσχυσαν την παρουσία τους στις υπηρεσίες του ΟΗΕ από τις οποίες αποσύρθηκαν οι ΗΠΑ, όπως το Συμβούλιο Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων.
Η απερχόμενη πρεσβεύτρια των ΗΠΑ στον ΟΗΕ, η Σέμπα Κρόκερ, υπογράμμισε: «κάποιοι από τους στρατηγικούς μας αντιπάλους έχουν επενδύσει πολύ στην προώθηση των συμφερόντων τους στη Γενεύη».
«Για τον λόγο αυτό πιστεύω ότι οι ΗΠΑ θα παραμείνουν δεσμευμένες (στον ΟΗΕ) και ότι είναι προς το συμφέρον τους να το πράξουν», τόνισε.
Ο Παγκόσμιος Οργανισμός Εμπορίου ενδέχεται να αντιμετωπίσει γρήγορα δυσκολίες, καθώς ο νεοεκλεγείς πρόεδρος των ΗΠΑ έχει απειλήσει με την επιβολή δασμών προτού καν ορκιστεί, σημείωσε ο Χανχιμάκι.
Κάποιοι παρατηρητές ανησυχούν επίσης για την αναστολή της αμερικανικής χρηματοδότησης προγραμμάτων του ΟΗΕ που στηρίζουν την αναπαραγωγική υγεία.
Κατά την πρώτη θητεία Τραμπ η Ουάσινγκτον ανέστειλε τη χρηματοδότηση του Ταμείου του ΟΗΕ για τον Πληθυσμό (UNFPA), κατηγορώντας το για εξαναγκαστικές πρακτικές, όπως αναγκαστικές αμβλώσεις στην Κίνα.
«Ανησυχούμε πάρα πολύ», δήλωσε η Ρέιτσελ Μόινιχαν αναπληρώτρια διευθύντρια του γραφείου του UNFPA στην Ουάσινγκτον.
Όμως η υπηρεσία αυτή, που εκτιμά ότι το 2023 έσωσε τη ζωή 3.800 εγκύων χάρη στην αμερικανική συνεισφορά, είναι συνηθισμένη να βλέπει τη χρηματοδότησή της να περιορίζεται υπό ρεπουμπλικανικές κυβερνήσεις.
«Είμαστε μια ανθεκτική υπηρεσία», υπογράμμισε η Μόινιχαν.
Άλλες υπηρεσίες του ΟΗΕ ενδέχεται να μην είναι εξίσου προετοιμασμένες. Ο ΟΗΕ Γυναίκες και η Ύπατη Αρμοστεία για τα Ανθρώπινα Δικαιώματα είναι πιθανό να βρεθούν στο στόχαστρο του Τραμπ.
Εξάλλου υπάρχουν εικασίες ότι οι ΗΠΑ ενδέχεται να αποσυρθούν ήδη από την πρώτη ημέρα της προεδρίας του Τραμπ από τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας (ΠΟΥ). Αυτό θα ήταν λάθος, σύμφωνα με τη Σούερι Μουν, συνδιευθύντρια του Global Health Center στο πανεπιστημιακό ινστιτούτο της Γενεύης.
«Ένας αμερόληπτος ΠΟΥ που λειτουργεί είναι απολύτως προς το συμφέρον των ΗΠΑ», υπογράμμισε.
Ο ΠΟΥ προσπαθεί να διευρύνει τη βάση των δωρητών του, αλλά η Ουάσινγκτον παραμένει η βασική πηγή χρηματοδότησής του.
Όταν ρωτήθηκε τον Δεκέμβριο για την απειλή αυτή, ο γενικός διευθυντής του ΠΟΥ Τέντρος Αντανόμ Γκεμπρεγέσους απάντησε: «πιστεύω ότι θα κάνουν αυτό που πρέπει».
Ο ΠΟΥ μάλλον θα καταφέρει να επιβιώσει από μια αμερικανική αποχώρηση, αλλά «θα είναι επώδυνο», τόνισε η Μουν, η οποία αναρωτήθηκε για τη συμπεριφορά άλλων χωρών.
Στην πρώτη θητεία Τραμπ οι ευρωπαϊκές χώρες κινητοποιήθηκαν και αύξησαν τη χρηματοδότησή τους προς τις υπηρεσίες του ΟΗΕ. Αυτή τη φορά όμως «έχουν δηλώσει ξεκάθαρα ότι δεν έχουν χρήματα στην άκρη (…) για να σώσουν τον ΟΗΕ», σημείωσε ο Γκόουαν.
Κάποιες υπηρεσίες του ΟΗΕ φροντίζουν ήδη να μειώσουν τα κόστη τους, σύμφωνα με διάφορους παρατηρητές, και αναζητούν νέους χρηματοδότες.
«Το να βασίζεσαι σε μια πολιτικά ασταθή χώρα ως πηγή χρηματοδότησης μακροπρόθεσμα δεν είναι συνετό», κατέληξε ο Χανχιμάκι.
