Από τον Σεπτέμβριο του 2023, παρατηρείται αυξημένη θνησιμότητα σε ψάρια της οικογένειας Epinephelidae(ροφοί, στήρες και σφυρίδες), με δεκάδες νεκρά ψάρια να ξεβράζονται στις ακτές και πολλά άλλα να εντοπίζονται σε προχωρημένη σήψη στην επιφάνεια της θάλασσας.
Αυτή η καταστροφή έχει προκαλέσει ανησυχία, καθώς οφείλεται σε έναν επικίνδυνο ιό, τον Betanodavirus, που πλήττει συγκεκριμένα ψάρια αυτής της οικογένειας, με σοβαρές συνέπειες για τη θαλάσσια πανίδα, την αλιεία και την οικονομία των περιοχών που πλήττονται. Αν και η ιογενής εγκεφαλοπάθεια που προκαλεί ο ιός είναι θανατηφόρα για τα ψάρια, δεν αποτελεί κίνδυνο για την ανθρώπινη υγεία.
Η πρώτη καταγραφή αυτής της αυξημένης θνησιμότητας έγινε στην Κρήτη, την Άνδρο και τη Μύκονο, και πρόσφατα, επιβεβαιώθηκε και στη Ρόδο. Το πρόβλημα εντοπίστηκε όταν ένα ροφό με τα χαρακτηριστικά συμπτώματα της ιογενούς εγκεφαλοπάθειας αλιεύθηκε στα ανοιχτά της Ρόδου. Η ασθένεια αυτή προκαλεί στα ψάρια ασυνήθιστη συμπεριφορά, όπως αργή κίνηση σε ελικοειδή τροχιά στην επιφάνεια του νερού ή παραμονή στην επιφάνεια με την κοιλιά προς τα πάνω. Ο ιός επηρεάζει τον εγκέφαλο και τον αμφιβληστροειδή χιτώνα των ψαριών, οδηγώντας σε αποσυντονισμό των κινήσεών τους και τελικά σε θάνατο.
Παρά το γεγονός ότι ο ιός Betanodavirus δεν αποτελεί κίνδυνο για την υγεία του ανθρώπου, η κατάσταση αυτή εγείρει σημαντικά ζητήματα για την αλιεία και την οικονομία των περιοχών που πλήττονται. Η θνησιμότητα σε ψάρια της οικογένειας Epinephelidae προκαλεί μείωση των αλιευμάτων και επηρεάζει την τοπική αγορά.
Στην Άνδρο, παραδείγματος χάρη, καταγράφηκαν σχεδόν 10 μεγάλοι ροφοί σε παραλία, σε προχωρημένη σήψη, κάτι που δείχνει την κλίμακα του προβλήματος. Επιπλέον, στην Ανατολική Κρήτη, ψαράς εντόπισε μεγάλο αριθμό νεκρών ψαριών, άλλα να επιπλέουν στην επιφάνεια και άλλα να βρίσκονται στον πάτο της θάλασσας.
Η έλλειψη ιχθύων αυτών των ειδών μπορεί να έχει σοβαρές συνέπειες για τις τοπικές οικονομίες που εξαρτώνται από την αλιεία, ενώ παράλληλα μπορεί να επηρεάσει τις επιχειρήσεις που ασχολούνται με τη διανομή και την πώληση θαλάσσιων προϊόντων. Η κατάσταση αυτή αναμένεται να προκαλέσει μακροπρόθεσμες συνέπειες για την αλιευτική βιομηχανία, εάν δεν υπάρξουν κατάλληλα μέτρα για την πρόληψη της εξάπλωσης της ασθένειας.
Ο Betanodavirus είναι ένας ιός που προσβάλλει τον εγκέφαλο και τον αμφιβληστροειδή χιτώνα των ψαριών, με αποτέλεσμα να επηρεάζεται η κινητικότητα τους. Η ασθένεια που προκαλεί ο ιός ονομάζεται ιογενής εγκεφαλοπάθεια, και τα ψάρια που προσβάλλονται από αυτόν τον ιό εμφανίζουν ασυνήθιστη συμπεριφορά, όπως:
- Κίνηση αργή σε ελικοειδή τροχιά.
- Παραμονή στην επιφάνεια της θάλασσας με την κοιλιά προς τα πάνω.
Ο ιός είναι εξαιρετικά επικίνδυνος για τα ψάρια αυτής της οικογένειας, καθώς οδηγεί σε ταχεία εξάπλωση της ασθένειας και σε υψηλά ποσοστά θνησιμότητας. Παρά το γεγονός ότι η νόσος αυτή είναι θανατηφόρα για τα ψάρια, δεν μεταδίδεται στον άνθρωπο. Έτσι, η κατανάλωση των ψαριών αυτών δεν αποτελεί κίνδυνο για τη δημόσια υγεία, αν και πρέπει να αποφεύγεται η κατανάλωση αλιευμάτων που εμφανίζουν ασυνήθιστη συμπεριφορά.
Οδηγίες για τους αλιείς και καταναλωτές
Το Τμήμα Κτηνιατρικής και Αλιείας Δωδεκανήσου συνιστά στους αλιείς και στους καταναλωτές να είναι ιδιαίτερα προσεκτικοί και να τηρούν ορισμένα μέτρα ασφαλείας:
- Αποφυγή κατανάλωσης ψαριών που εμφανίζουν συμπτώματα της ασθένειας.
- Απαγόρευση κατανάλωσης ψαριών που έχουν εκβραστεί στην ακτή ή έχουν αλιευθεί νεκρά, καθώς οι ιστοί τους ενδέχεται να έχουν αλλοιωθεί και να προκαλούν κινδύνους για την υγεία.
- Προσοχή στις αγορές αλιευμάτων, ειδικά αν τα ψάρια παρουσιάζουν ασυνήθιστη συμπεριφορά, όπως η παραμονή στην επιφάνεια ή η αργή κίνηση.
- Η αποφυγή κατανάλωσης αυτών των ψαριών είναι ζωτικής σημασίας για την αποφυγή ενδεχόμενης κατανάλωσης αλλοιωμένων προϊόντων και την προστασία της δημόσιας υγείας.
Η Ανακοίνωση του Τμήματος Κτηνιατρικής Δωδεκανήσου και του Υδροβιολογικού Σταθμού Ρόδουυπογραμμίζει την ανάγκη για σωστή ενημέρωση του κοινού και των επαγγελματιών αλιείας. Σύμφωνα με την ανακοίνωση, οι ιχθύες που προσβάλλονται από τον ιό παρουσιάζουν ασυνήθιστη συμπεριφορά και πρέπει να αποφεύγονται για κατανάλωση. Η έγκαιρη διάγνωση και η ευαισθητοποίηση για το πρόβλημα θα βοηθήσει στη μείωση της εξάπλωσης της ασθένειας και στην προστασία του θαλάσσιου οικοσυστήματος.
Η κατάσταση απαιτεί συντονισμένες προσπάθειες από τους αλιείς, τις τοπικές αρχές και την επιστημονική κοινότητα για την κατανόηση και την πρόληψη περαιτέρω εξάπλωσης του ιού και της επιδημίας, ενώ παράλληλα θα πρέπει να υπάρξει ενίσχυση των μέτρων παρακολούθησης και της ενημέρωσης του κοινού.
