Δημοσιεύτηκε στην εφημερίδα Today Press
του Θόδωρου Τσίκα
πολιτικού επιστήμονα, διεθνολόγου, Αντιπροέδρου της Ελληνικής Ένωσης για την Ομοσπονδία της Ευρώπης-ΕΕνΟΕ
Στη χώρα μας ο δημόσιος διάλογος διεξάγεται μεταξύ δύο «ακραίων» αντιλήψεων:
- Η μία προτείνει να διακοπούν οι σχέσεις με το Ισραήλ, διότι είναι μια χώρα που διαπράττει εγκλήματα πολέμου.
- Η άλλη προτείνει να φτιάξουμε «άξονα» με το Ισραήλ και σε συνεργασία μαζί του (ίσως και με την Αίγυπτο) να περικυκλώσουμε την Τουρκία και να την αποκλείσουμε από τις ενεργειακές πηγές της Ανατολικής Μεσογείου.
Κατά πόσο όμως αυτές οι προτάσεις ευσταθούν;
1. Το Ισραήλ είναι μια νόμιμη χώρα. Ιδρύθηκε το 1948, με απόφαση της Γενικής Συνέλευσης του ΟΗΕ. Κάτω από τις τραγικές αποκαλύψεις της εξόντωσης 6 εκατομμυρίων Εβραίων της Ευρώπης από το ναζιστικό καθεστώς της Γερμανίας, η διεθνής κοινότητα αποφάσισε να δημιουργήσει μια πατρίδα, μια εθνική εστία για τους Εβραίους.
Μετά τον 1ο Παγκόσμιο Πόλεμο, η ευρύτερη περιοχή της ιστορικής Παλαιστίνης βρισκόταν υπό βρετανική «Εντολή», μετά την ήττα της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας στην οποία μέχρι τότε ανήκε.
Η απόφαση του ΟΗΕ ήταν να δημιουργηθούν δύο κράτη στην ευρύτερη περιοχή της ιστορικής Παλαιστίνης: ένα εβραϊκό και ένα αραβικό, ορίζοντας και τα σύνορα τους. Οι Εβραίοι αποδέχτηκαν την απόφαση, αλλά οι αραβικές χώρες την απέρριψαν. Από τότε αρχίζει η σύγχρονη φάση του Μεσανατολικού.
Επομένως αντιλήψεις που καλούν σε καταστροφή του κράτους του Ισραήλ, που το αποκαλούν περιφρονητικά «σιωνιστική οντότητα», που φωνάζουν το σύνθημα για ελεύθερη Παλαιστίνη «από το ποτάμι ως τη θάλασσα» (δηλαδή από τον ποταμό Ιορδάνη έως τη Μεσόγειο, που πρακτικά σημαίνει να σβήσει το κράτος του Ισραήλ) είναι βαθιά αντισημιτικές. Και ο αντισημιτισμός, ο αντι-εβραϊσμός και η εβραιοφοβία είναι η πιο ύπουλη μορφή ρατσισμού.
Φυσικά, κάτι ανάλογο προτείνουν δυνάμεις της ισραηλινής ακροδεξιάς, των φανατικά θρησκευόμενων υπερ-ορθόδοξων Εβραίων και πολλοί Εβραίοι έποικοι των παράνομων εβραϊκών οικισμών στην Δυτική Όχθη του Ιορδάνη, που είναι κατεχόμενο παλαιστινιακό έδαφος. Αναφέρονται στην «βιβλική κληρονομιά» που έχουν εκ Θεού και αγωνίζονται για το «Ερέτζ Ισραήλ», δηλαδή το Μεγάλο Ισραήλ. Και αυτοί θέλουν να μονοπωλήσουν την περιοχή ανάμεσα στον Ιορδάνη και τη Μεσόγειο, χωρίς τον αραβικό πληθυσμό της.
Γι’ αυτούς τους λόγους, η άποψη της διεθνούς Κοινότητας είναι ότι το Ισραήλ έχει δικαίωμα να υπάρχει μέσα σε ασφαλή σύνορα και δίπλα του να δημιουργηθεί ανεξάρτητο παλαιστινιακό κράτος, στα εδάφη που κατέλαβε το Ισραήλ μετά τον αραβο-ισραηλινό πόλεμο του 1967 (την Δυτική Όχθη του Ιορδάνη περιλαμβανομένης της Ανατολικής Ιερουσαλήμ και την Λωρίδα της Γάζας).
Η διεθνής Κοινότητα αναγνωρίζει το δικαίωμα άμυνας του Ισραήλ, απέναντι σε επιθέσεις τρομοκρατικών οργανώσεων (ισλαμο-φασιστική Χαμάς στη Γάζα, εξτρεμιστική οργάνωση Χεζμπολάχ των φανατικών σιιτών μουσουλμάνων στον Λίβανο, φιλο-ιρανοί σιίτες αντάρτες Χούθι που έχουν καταλάβει μεγάλο μέρος της Υεμένης), αλλά και σε επιθέσεις κρατών, όπως το Ιράν, εναντίον του.
Παράλληλα, πολλές χώρες και διεθνείς οργανισμοί επικρίνουν το Ισραήλ ότι σε πολλές περιπτώσεις υπερβαίνει τα νόμιμα όρια άμυνας, προβαίνει σε ασύμμετρες στρατιωτικές απαντήσεις, χρησιμοποιεί δυσανάλογη δύναμη και δεν λαμβάνει την αναγκαία μέριμνα για αποφυγή απωλειών μεταξύ αμάχων και στοχοποίησης μη στρατιωτικών στόχων και πολιτικών υποδομών. Διατυπώνονται έτσι κατηγορίες σε βάρος του Ισραήλ για παραβιάσεις των κανόνων του πολέμου, του Διεθνούς Ανθρωπιστικού Δικαίου, κλπ.
Σημαίνει αυτό ότι η Ελλάδα (και η οποιαδήποτε χώρα) πρέπει να διακόψει διπλωματικές σχέσεις; Αν το κάνει αυτό με το Ισραήλ που -παρά τις επικρίσεις- είναι το μόνο δημοκρατικό κράτος στη Μ. Ανατολή, τι θα πρέπει να κάνει:
- με το αυταρχικό καθεστώς της Ρωσίας του Πούτιν, που εξαπέλυσε μια βάναυση, αδικαιολόγητη και παράνομη επίθεση κατά της Ουκρανίας;
- με την Αίγυπτο, στην οποία ο στρατηγός Σίσι κυβερνά μετά από στρατιωτικό πραξικόπημα εναντίον της εκλεγμένης κυβέρνησης και κατηγορείται από την Διεθνή Αμνηστία για χιλιάδες πολιτικούς κρατουμένους και βασανιστήρια στις φυλακές;
- με το Ιράν του θεοκρατικού καθεστώτος, που παραβιάζει μαζικά τα ανθρώπινα δικαιώματα, τα δικαιώματα των γυναικών, εξοπλίζει και καθοδηγεί τρομοκρατικές οργανώσεις, κλπ , κλπ;
Λίγες χώρες στον κόσμο ανταποκρίνονται σε έναν συνδυασμό στάνταρτς δημοκρατικής ζωής και φιλειρηνικής εξωτερικής πολιτικής. Για να μην απομονωθεί η Ελλάδα μπορεί να έχει διπλωματικές σχέσεις με όλα τα κράτη, αλλά παράλληλα πρέπει να εκφράζει την διαφωνία και την κριτική της σε πρακτικές ορισμένων κρατών.
2. Από την άλλη πλευρά, η «θεοποίηση» του «προτύπου του Ισραήλ» είναι αναντίστοιχη με τις ανάγκες και τις νόρμες της ελληνικής κοινωνίας.
Έχουμε σκεφτεί τι σημαίνει για την Ελλάδα τρία χρόνια στρατιωτικής θητείας για τους άνδρες και δύο χρόνια υποχρεωτικής θητείας για τις γυναίκες; Ότι όλος ο πληθυσμός θα βρίσκεται συνεχώς σε εφεδρεία, θα καλείται πολύ τακτικά σε πολυήμερες ασκήσεις, θα φέρει όπλα, κλπ.
Τι σημαίνει για την ελληνική οικονομία, άρα και για τις κοινωνικές ανάγκες, να δίνονται ακόμα μεγαλύτερα ποσά για υπέρογκους εξοπλισμούς; Τι συνέπειες θα έχει για τις ελληνικές επιχειρήσεις η απουσία ενός τόσο μεγάλου μέρους του παραγωγικού δυναμικού τους, τόσο συχνά, και για όχι ευκαταφρόνητο χρονικό διάστημα;
Αλλά, ας δούμε και κάτι ακόμα. Οι τριμερείς συνεργασίες Ελλάδας-Κύπρου-Ισραήλ και Ελλάδας-Κύπρου-Αιγύπτου δεν μπορούν να υποκαταστήσουν την ανάγκη συνεννόησης με την Τουρκία, ούτε -πολύ περισσότερο- να αποσκοπούν (ή να φαίνεται ότι αποσκοπούν) στον αποκλεισμό της Τουρκίας από την αξιοποίηση των ενεργειακών πόρων της Ανατολικής Μεσογείου.
Τα αποτελέσματα των τριμερών συνεργασιών, που μερικοί θέλουν να τις αναβαθμίσουν σε «άξονες», είναι επιεικώς πενιχρά. Το εξ’ υπαρχής ανέφικτο φαραωνικό έργο του αγωγού φυσικού αερίου EastMed δεν έγινε, ενώ οι συναντήσεις αραιώνουν και τώρα καταπιάνονται με ήπια ζητήματα διακυβερνητικής συνεργασίας, όπως το περιβάλλον.
Εξάλλου, ας μην υπάρχουν αυταπάτες. Όλες οι διπλωματικές κρίσεις κάποια στιγμή τελειώνουν. Όταν τελειώσει η σύγκρουση στη Γάζα, και κυρίως όταν φύγει από την εξουσία του Ισραήλ ο πρωθυπουργός Νετανιάχου, οι σχέσεις της Τουρκίας με το Ισραήλ θα βελτιωθούν και πάλι. Χαρακτηριστικό παράδειγμα είναι οι σχέσεις της Τουρκίας με την Αίγυπτο, που αναθερμαίνονται σταδιακά.
3. Εν κατακλείδι. Η Ελλάδα πρέπει να έχει ομαλές και φυσιολογικές σχέσεις με το κράτος του Ισραήλ. Οι σχέσεις αυτές μπορούν να αποβούν αμοιβαία συμφέρουσες και επωφελείς. Οι δύο χώρες έχουν πολλές ομοιότητες και πολλά πεδία συνεργασίας.
Αυτό δεν σημαίνει ότι η Ελλάδα συμφωνεί ή πρέπει να συμφωνεί με όλες τις πολιτικές και τις πρακτικές του κράτους του Ισραήλ, και μάλιστα με όλες τις κυβερνήσεις του. Ειδικά δε η κυβέρνηση Νετανιάχου είναι βαθιά εθνικιστική με συμμετοχή και δύο μικρών ακροδεξιών κομμάτων, και δεν συναντά την ευρύτερη διεθνή συμπάθεια. Ούτε φυσικά το Ισραήλ είναι υποχρεωμένο να συμφωνεί με όλες τις επιλογές της Ελλάδας.
Και βεβαίως η Ελλάδα οφείλει να βελτιώσει τις σχέσεις της με όλες τις χώρες της περιοχής, και να προχωρήσει την προσπάθεια για επίλυση των ελληνοτουρκικών διαφορών. Μόνο η διευθέτηση των εκκρεμοτήτων στο Αιγαίο και στην Ανατολική Μεσόγειο θα δώσει στη χώρα μας σημαντικό ρόλο και θα την καταστήσει πραγματικά έναν παράγοντα ειρήνης, σταθερότητας και ευημερίας σε ολόκληρη την περιοχή.
