Δημοσιεύτηκε στην εφημερίδα Today Press
της Κωνσταντίνας Καρακώστα
Επίκουρης Καθηγήτριας Νεότερης Ελληνικής Ιστορίας
Οι Επτά Σοφοί της αρχαιότητας ήταν πρόσωπα που στο έργο τους πρέσβευαν την ενότητα λόγου και πράξης. Ο Πιττακός ο Μυτιληναίος, ο Βίας ο Πριηνεύς, ο Κλεόβουλος ο Λίνδιος, ο Χίλων ο Λακεδαιμόνιος, ο Σόλων ο Αθηναίος, ο Περίανδρος ο Κορίνθιος και ο Θαλής ο Μιλήσιος έχουν κυρίαρχη στα έργα τους ως ουσιωδέστερη την πολιτική αντίληψη ότι ο πολιτικός άνδρας θα πρέπει να διεκπεραιώνει την αρραγή σχέση λόγων και έργων.
Για τους Σοφούς το να καταφέρει κανείς να διατηρήσει την πολιτική του ισχύ για μεγάλο χρονικό διάστημα είναι το πιο δύσκολο διακύβευμα της πολιτικής. Και πράγματι είναι εξαιρετικά δύσκολο να κατορθώσει ένας κυβερνήτης να διατηρηθεί αλώβητος για μεγάλη χρονική διάρκεια, χωρίς να αμφισβητηθεί από τους πολίτες που διοικεί.
Σε ερώτηση που έγινε στον Θαλή αναφορικά με το ποια είναι η πιο σπάνια εικόνα που μπορεί να δει κανείς, εκείνος απάντησε «γέροντα τύραννον», θέλοντας ακριβώς να δείξει ότι είναι σχεδόν ανέφικτη η επίτευξη πολιτικής υπεροχής για μακρό διάστημα. Αλλά και ο ίδιος ο Σόλωνας όταν ολοκλήρωσε το νομοθετικό του έργο έφυγε από την πόλη του προκειμένου να αποφύγει πιθανές αντιδράσεις που θα προκαλούνταν από τους Αθηναίους εναντίον του.
Η πολιτική σταθερότητα, λοιπόν, όχι ως τυχαίο γεγονός αλλά ως αποτέλεσμα της ευθυκρισίας προκύπτει ως προϊόν της αδιάρρηκτης και ενοποιητικής σχέσης λόγου και πράξης. Για τους Επτά Σοφούς του αρχαίου κόσμου η πολιτική σκέψη πρέπει να στηρίζεται σε μια ορθολογική τάξη. Υπάρχει το πολιτικά ορθό και το πολιτικά λαθεμένο, υπάρχει η κατάλληλη και η μη κατάλληλη στιγμή δράσης, ανάλογα με την κατάσταση που βρίσκεται κάθε φορά το πολιτικό σώμα, υπάρχουν προβλέψεις που είναι πολιτικά σωστές και προβλέψεις που πολιτικά στοιχίζουν.
Ο πολιτικός τους στοχασμός συναρθρώνεται στη βάση των τριών ανεξάρτητων αλλά και ταυτόχρονα αλληλεξαρτώμενων πολιτικών ρήσεων «γνώθι σαυτόν», «μηδέν άγαν» και «καιρόν γνώθι». Πρώτη και ουσιώδης πολιτική εντολή είναι να γνωρίζει κανείς τον εαυτό του, καθώς αν δεν υπάρχει αυτογνωσία δεν είναι δυνατή η πολιτική αριστεία. Ακολουθεί στη συνέχεια η ανάγκη για απουσία κάθε υπερβολής, που συνεπάγεται την αναγνώριση της ανάγκης των ορίων μέσα από νόμους και κανόνες και τον σεβασμό τους. Η ικανότητα να αντιλαμβάνεται το άτομο την κατάλληλη στιγμή δράσης, έτσι ώστε να κατανοεί τις περιστάσεις και να δρα ανάλογα, αποτελεί την τρίτη και τελευταία ανάγκη στην ορθή πολιτική διακυβέρνηση.
Οι Επτά Σοφοί της αρχαιότητας θεωρούσαν ότι η πολιτική εξουσία είναι εκείνη που μπορεί να αναδείξει την αρετή του ανθρώπου (ανδρός). Αποτύπωση της κορυφαίας μορφής της είναι όταν καταφέρνει κανείς να ηγηθεί σε ένα πολιτικό σύνολο και να το οδηγήσει στην ευδαιμονία μέσα από αποφάσεις ορθολογικές.
Με τον τρόπο αυτό οι λογικοί και οι πρακτικοί χειρισμοί γίνονται ένα. Βασικό προαπαιτούμενο είναι η γνώση των ορίων της ανθρώπινης φύσης και κατ’ επέκταση η ύπαρξη των πολιτικών ορίων. Η επίτευξη της διατήρησης μιας ενάρετης πολιτικής ζωής για μεγάλο χρονικό διάστημα είναι ο δυσκολότερος στόχος για όλους τους κυβερνώντες. Όσοι πέτυχαν να ενώσουν στη διακυβέρνησή τους λόγια και πράξεις, κέρδισαν το «άφθιτον κλέος».
