Δημοσιεύτηκε στην εφημερίδα Today Press
του Ανδρέα Μαζαράκη
Για αιώνες, η Ανατολή και η Δύση αγωνίζονταν μεταξύ τους για τον έλεγχο της τεράστιας περιοχής που εκτείνεται από τη Βαλτική μέχρι τα Βαλκάνια, μιας περιοχής πλούσιας σε ανθρώπινους και βιομηχανικούς πόρους και στρατηγικής σημασίας και για τις δύο πλευρές, είτε για τη Ρωσία είτε για τη Δύση.
Μετά από τον Δεύτερο Παγκόσμιο Πόλεμο, ο Κόκκινος Στρατός, με τον πατέρα της νίκης Στρατάρχη Γκεόργκι Ζούκοφ, έδωσε το δικαίωμα στη Ρωσία να ελέγχει την Ανατολική Ευρώπη. Αυτό το κρίσιμο αποτέλεσμα του πολέμου δεν το δέχτηκαν ποτέ, στην ουσία, οι Δυτικοί και γεννήθηκε ο Ψυχρός Πόλεμος.
Η Δύση, με προεξάρχουσα την Αγγλοαμερικανική συμμαχία, δεν ήταν διατεθειμένη να δεχθεί τη ρώσικη κυριαρχία στην Ανατολική Ευρώπη. Ήθελαν να διατηρήσουν την προπολεμική κοινωνική δομή. Ήθελαν, εν ολίγοις, η Ανατολική Ευρώπη να συνεχίσει να λειτουργεί ως οικονομική αποικία της Δύσης, συνεισφέροντας πρώτες ύλες, τις οποίες η Δύση θα μετέτρεπε σε τελικά προϊόντα που θα πωλούνταν με υψηλά κέρδη στην Ανατολή. Η ατομική βόμβα ήταν δώρο Θεού για τους Αμερικάνους, αφού τους έδωσε τη δυνατότητα να επιβάλουν τη θέλησή τους ως οι απόλυτα τεχνολογικά δυνατοί. Η Αμερική θα μπορούσε να διατηρήσει μια ισχυρή θέση στην Ευρώπη χωρίς να χρειάζεται να έχει εκεί μαζικό στρατό.
Όμως, οι ατομικές βόμβες της περιόδου 1945-1949 δεν ήταν αρκετά ισχυρές για να αποτρέψουν τους Ρώσους, ούτε η Αμερική διέθετε αρκετές από αυτές για να θεσπίσει ένα πραγματικά μαζικό πρόγραμμα αντίποινων. Αυτές οι αλήθειες συνειδητοποιήθηκαν σταδιακά, καταρχάς από τους πολιτικούς. Γρήγορα αποδείχθηκε ότι η αμερικάνικη επιρροή δεν θα ήταν ποτέ τόσο μεγάλη όσο φάνταζε. Τις επόμενες δύο δεκαετίες οι Αμερικάνοι ηγέτες, αλλά και ο λαός, αναγκάστηκαν να πάρουν αυτό το πικρό μάθημα. Το Βιετνάμ θα ήταν η απόλυτη απόδειξη της αδυναμίας της Αμερικής να αναγκάσει τους άλλους να κάνουν ό,τι επιθυμεί. Η διαδικασία είχε ξεκινήσει πολύ νωρίτερα, το 1945, με την προσπάθεια του Χάρυ Τρούμαν να διαμορφώσει την πορεία των γεγονότων στην Ανατολική Ευρώπη.
Τα περισσότερα έθνη, πιθανότατα, πιστεύουν στην ηθική ανωτερότητα των ιδανικών τους, αλλά λίγα είχαν την έπαρση να φανταστούν, και πολύ λιγότερα την εμμονή να ισχυρίζονται συνεχώς, ότι τα συγκεκριμένα ιδανικά τους είναι και παγκόσμια. Οι Αμερικάνοι δεν δίστασαν να το πράξουν και, εφόσον αισθάνθηκαν ότι είχαν τη δύναμη να πραγματοποιήσουν τις επιθυμίες τους, προέκυψε μια γενική πολιτική παρέμβασής τους, με τα γνωστά κάθε φορά καταστροφικά αποτελέσματα.
Η χώρα «κλειδί»
Το κλειδί ήταν η Γερμανία. Δεν μπορούσε να υπάρξει «πρόοδος» στην Ευρώπη χωρίς να συμπεριληφθεί η Γερμανία, χωρίς να υπάρξει ανταγωνισμός με τους Ρώσους. Τα γεγονότα στο Βερολίνο θα βοηθούσαν στην επιτάχυνση αυτής της διαδικασίας και o Ψυχρός Πόλεμος θα συνεχιζόταν πλέον υπό την σκιά των ατομικών όπλων. Η Δύση έπρεπε να επικρατήσει στον αγώνα δρόμου με νέα, ήπια, μέσα (soft power) και να «οπλοποιήσει» την οικονομία με τη δύναμη που της έδιναν τα καρτέλ.
Μέσα σ’ αυτό το πλαίσιο δημιουργήθηκε το «Νταβός», η ετήσια συνάντηση ενός παγκοσμιοποιητικού καρτέλ τραπεζιτών, βιομηχάνων, πολιτικών και άλλων μη εκλεγμένων «ηγετών», που έδιναν στον εαυτόν τους το δικαίωμα να αποφασίζουν για το μέλλον του κόσμου.
Στις αρχές της δεκαετίας του 1970, ο Ψυχρός Πόλεμος δίχαζε τον κόσμο, ενώ ο πόλεμος του Βιετνάμ δίχαζε την Αμερική, μία πετρελαϊκή κρίση τον απειλούσε και ένας Γερμανός καθηγητής οικονομικών είχε μία φαεινή ιδέα… Συγκεκριμένα, το 1970, ο Γερμανός καθηγητής διοίκησης επιχειρήσεων Κλάους Σβαμπ (Klaus Schwab) άφησε τη θέση του ως ανώτερος διευθυντής στον ελβετικό βιομηχανικό όμιλο Escher Wyss και δημιούργησε ένα γραφείο τριών ατόμων στη Γενεύη. Ο στόχος του: να δημιουργήσει μία πλατφόρμα για τους διευθύνοντες συμβούλους, ώστε να ανταλλάσσουν Ιδέες με πολιτικούς, ακαδημαϊκούς και μέσα ενημέρωσης.
Το πρώτο «Ευρωπαϊκό Φόρουμ Μάνατζμεντ» πραγματοποιήθηκε στο Νταβός της Ελβετίας τον Φεβρουάριο του 1971. Περίπου 450 συμμετέχοντες από 31 χώρες -μάνατζερ από διάφορες εταιρείες στην Ευρώπη, καθώς και μέλη της Ευρωπαϊκής Επιτροπής και κορυφαίοι ακαδημαϊκοί από πανεπιστήμια των ΗΠΑ- συγκεντρώθηκαν στην κοιλάδα των Άλπεων, για να συζητήσουν καλύτερες τεχνικές διαχείρισης.
Το Νταβός δεν επιλέχθηκε τυχαία για έδρα της ετήσιας συνάντησης. Έπαιξε ρόλο το τι αντιπροσωπεύουν τα βουνά αυτά στην ελβετική και γερμανική κουλτούρα. Το ιδιαίτερο «πνεύμα του Νταβός» αποτυπώθηκε με τον πιο χαρακτηριστικό τρόπο στο διάσημο μυθιστόρημα του Τόμας Μαν «Το Μαγικό Βουνό». Στις πλαγιές πάνω από το Νταβός υπάρχει ένα αριστοκρατικό χωριό στο ανατολικότερο καντόνι της Ελβετίας, το Γκραουμπύντεν. Εδώ, σε αυτά τα αλπικά υψώματα, ο Τόμας Μαν έστησε το σκηνικό για το Μαγικό Βουνό του. Στις παραμονές του Πρώτου Παγκοσμίου Πολέμου, ένας νεαρός μηχανικός από το Αμβούργο ανακαλύπτει τη ζωή των ανθρώπων της Ελίτ, των πλούσιων αστών, που απομονώνονται στον άνετο κόσμο τους, ταλαντευόμενοι διαρκώς ανάμεσα στο εκφυλισμένο όνειρο του Διαφωτισμού και τη συνειδητοποίηση μιας αναπόφευκτης Παρακμής της Δύσης.
Το μυθιστόρημα αφηγείται την ιστορία του Χανς Κάστορπ, ενός νεαρού Γερμανού μηχανικού που επισκέπτεται τον ξάδελφό του σε ένα σανατόριο για άτομα που πάσχουν από φυματίωση. Σκοπεύει να μείνει για τρεις εβδομάδες, αλλά, αφού αρρώστησε για λίγο, καταλήγει να μείνει για επτά χρόνια, προειδοποιούμενος από τους γιατρούς ότι η σύντομη ασθένειά του μπορεί να είναι σύμπτωμα για κάτι πιο σοβαρό. Γρήγορα παρασύρεται από τη ρουτίνα του τόπου, με τα γιγαντιαία γεύματα, τους απογευματινούς ύπνους και την 24ωρη ιατρική παρακολούθηση. Η ζωή εκεί ήταν τόσο εκφυλισμένη όσο και σαγηνευτική – αρρωστημένη, νοσηρή και ερμητικά κλεισμένη από τον υπόλοιπο κόσμο. Υπάρχουν βαθιές ομοιότητες με ό,τι συμβαίνει σήμερα κάτω από την επιφάνεια. Υπάρχει η ίδια ποιότητα εξάντλησης στον σημερινό Δυτικό κόσμο με αυτόν της προπολεμικής Γερμανίας του Μαν.
Τα πρώτα χρόνια του Νταβός
Για περισσότερα από πενήντα χρόνια το Φόρουμ του Νταβός συγκεντρώνει ηγέτες από κάθε είδους οργανισμούς κι επιχειρήσεις του καπιταλιστικού κόσμου. Με την πάροδο του χρόνου, το Συμπόσιο διεύρυνε την εστίασή του από τη διοίκηση για να συμπεριλάβει και όλα τα μεγάλα κοινωνικοοικονομικά θέματα. Το 1974 προσκλήθηκαν για πρώτη φορά πολιτικοί ηγέτες και το 1987 το Συμπόσιο μετονομάστηκε σε Παγκόσμιο Οικονομικό Φόρουμ (WEF). Η αποστολή του είναι απλή: να βελτιώσει την εικόνα του κόσμου της αγοράς, σύμφωνα με τη θεωρία του «συμμετοχικού καπιταλισμού» του Κλάους Σβαμπ. Το σχέδιο γι’ αυτόν τον σαγηνευτικό «καπιταλισμό των ενδιαφερόμενων μερών» έγινε η κατευθυντήρια αρχή του Παγκόσμιου Οικονομικού Φόρουμ.
Η ετήσια συνάντηση του WEF είναι μια τεράστια άσκηση παρακμής. Τι θα μπορούσε να είναι άλλωστε πιο παρακμιακό από το να ταξιδεύεις σε όλο τον κόσμο με ένα ιδιωτικό τζετ για να συζητάς «καθαρές, μηδενικές και θετικές για το κλίμα πολιτικές»; Ή να καυχιέσαι για την πολυμορφία, την ισότητα και την ενσωμάτωση, όταν πληρώνεις τον εαυτό σου τριακόσιες φορές περισσότερο από τους εργαζόμενους της πρώτης γραμμής;
Στο «Μαγικό Βουνό» του μυθιστορήματος η ανελεύθερη τρέλα τελειώνει τελικά με το ξέσπασμα του Πρώτου Παγκόσμιου Πολέμου. Η ίδια αίσθηση της «απέραντης δολοφονικότητας» πλανάται και σήμερα πάνω από τον κόσμο των πολιτικών, των κεντρικών τραπεζιτών και των ηγετών της κοινής γνώμης που συναντιούνται στο Νταβός. Η νοσηρή αίσθηση της επιθυμίας θανάτου της Ευρώπης έχει γίνει η περιρρέουσα πραγματικότητα στις μέρες μας. Τα τελευταία πενήντα χρόνια, το Νταβός έχει ασχοληθεί με τα βασικά γεγονότα της παγκόσμιας ιστορίας, από την πτώση του Τείχους του Βερολίνου μέχρι την άνοδο της οικονομικής παγκοσμιοποίησης και την ανεξέλεγκτη κλιματική αλλαγή.
Στο Φόρουμ έγιναν συζητήσεις και οργανώθηκαν πάνελ για τα παγκόσμια ζητήματα ασφαλείας, τα αθρόα προσφυγικά κύματα που απειλούν τις χώρες της Δύσης, την παγκοσμιοποίηση και την 4η βιομηχανική επανάσταση. Ακούστηκαν πολλά «μεγάλα όνειρα» της ελίτ για έναν κόσμο στα μέτρα της Δύσης, αλλά πολύ λίγα επιτεύγματα υπήρξαν αληθινά. Η φετινή συνάντηση (15-19 Ιανουαρίου 2024) έδειξε ότι η εκδήλωση αυτή έχει εξαντλήσει τον κύκλο της, καθώς η κατευθυντήρια αρχή αυτού του Φόρουμ είχε ξεπεραστεί από τα τρία γεγονότα που κλόνισαν τον παγκόσμιο καπιταλισμό μέσα σε πέντε χρόνια: την σινοαμερικανική αντιπαράθεση, την υγειονομική κρίση, και τον πόλεμο στην Ουκρανία.
Η φωτιά σιγόκαιγε εδώ και πολύ καιρό, αλλά τώρα εξαπλώνει τις φλόγες της. «Αντιμετωπίζουμε έναν κατακερματισμένο κόσμο και αυξανόμενες κοινωνικές διαιρέσεις, που οδηγούν σε διάχυτη αβεβαιότητα και απαισιοδοξία. Πρέπει να ξαναχτίσουμε την εμπιστοσύνη», δήλωσε ο ιδρυτής του Φόρουμ του Νταβός, Κλάους Σβαμπ, στο καλωσόρισμά του, προσπαθώντας να κρατήσει ενωμένο ένα ύφασμα που έχει ξεφτίσει.
Η απαξίωση
Τα τρέχοντα γεγονότα μάς δείχνουν ότι η απαξίωση του Νταβός γίνεται πλέον καταιγιστική. Η ηττημένη κατά κράτος Ουκρανία πούλησε την ψυχή της στους γκλομπαλιστές του Νταβός, για να εφαρμόσει ένα πρόγραμμα Πλήρους Ψηφιοποίησης των Πολιτών (Fully Digitize Citizenry) με την ίδρυση στο Κίεβο του λεγόμενου κέντρου «GovTech». Η ανακοίνωση της συμμετοχής της Ουκρανίας στο πρόγραμμα «GovTech» έγινε στη Σύνοδο Κορυφής του Παγκόσμιου Οικονομικού Φόρουμ 2024 τον Φεβρουάριο μήνα στο Νταβός, με θέμα την «Επανοικοδόμηση της εμπιστοσύνης». Είναι αυτό που χρειαζόταν τώρα η Ουκρανία; Εννοείται πως όχι. Αυτή είναι η παράνοια που μας έβαλαν σταδιακά. Ψηφιοποίηση την ώρα που κοντεύουν να βγούνε οι Ρώσοι στο Κιέβο;
