Δημοσιεύτηκε στην εφημερίδα Today Press
της Κωνσταντίνας Δ. Καρακώστα
Την 1η Οκτωβρίου 1999 γράφτηκα ως προπτυχιακή φοιτήτρια στο πρώτο εξάμηνο του Τμήματος Ιστορίας και Αρχαιολογίας του Α.Π.Θ. Το 2020 είχα συμπληρώσει τέσσερις τίτλους σπουδών από δύο διαφορετικά δημόσια πανεπιστήμια της χώρας. Νιώθω μεγάλη υπερηφάνεια για το γεγονός ότι το διδακτορικό μου στο Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο, στο πανεπιστήμιο μιας πόλης ενός εκατομμυρίου κατοίκων, μπόρεσε και μου εξασφάλισε υποτροφία για μεταδιδακτορική έρευνα στη Νέα Υόρκη, στο NYU. Έχω ζήσει αδιάλειπτα το ελληνικό πανεπιστήμιο από 18 χρονών, καμαρώνω λέγοντας ότι είμαι «παιδί» του δημόσιου ελληνικού πανεπιστημίου και αισθάνομαι βαρύ το χρέος μου που σήμερα το υπηρετώ.
Θεωρώ ότι η μακρά αυτή παραμονή μου μέσα στους χώρους του μου επιτρέπει να βλέπω την πορεία του μέσα στον χρόνο, τα αναλλοίωτα αλλά και τα μεταβλητά. Οι αλλαγές στην τριτοβάθμια εκπαίδευση που ανακοίνωσε ο Υπουργός Παιδείας Κυριάκος Πιερρακάκης αναφορικά με την ίδρυση μη κρατικών μη κερδοσκοπικών ΑΕΙ αποτελούν αναμφίβολα μια σπουδαία μεταρρύθμιση. Θυμάμαι ότι τα οραματιζόμασταν ως προπτυχιακοί φοιτητές αλλά από τότε υπήρχε αντίδραση. Δεν ήταν λίγοι εκείνοι που υποστήριζαν ότι το πανεπιστήμιο είναι πρωτίστως χώρος κοινωνικών συγκρούσεων. Δήλωναν μάλιστα την ανησυχία τους ότι οι κυβερνήσεις επιθυμούν να αλλάξουν τον δημόσιο και δωρεάν χαρακτήρα της ανώτατης εκπαίδευσης, μετατρέποντας με αυτόν τον τρόπο την επιστήμη σε εμπόρευμα.
Η θέση αυτή ανήκει στα αναλλοίωτα της εμπειρίας μου. Υπήρχε και εξακολουθεί να υπάρχει στον φοιτητικό κόσμο που βλέπει πίσω από την εξωστρέφεια του Πιερρακάκη τις νεοφιλελεύθερες μεταβολές του σύγχρονου καπιταλισμού. Υποστηρίζει μάλιστα σθεναρά ότι αυτές επιδιώκουν τη μετατροπή της εκπαίδευσης σε μια πηγή αύξησης του κεφαλαίου, αναγκάζοντας τα πανεπιστήμια να λειτουργήσουν ανταγωνιστικά προκειμένου να επιβιώσουν. Με όλα αυτά η Ελλάδα παρέμενε η μόνη χώρα που έχει μόνο κρατικά πανεπιστήμια και σήμερα αριθμεί 40.000 φοιτητές της στο εξωτερικό, αριθμός μεγαλύτερος από αυτούς της Αγγλίας και της Ισπανίας.
Η αλήθεια είναι ότι ποτέ δεν μπόρεσα να αντιληφθώ την δαιμονοποίηση του management με σκοπό την αύξηση της ποιότητας. Πως μπορεί να είναι ακαδημαϊκός εχθρός η ανταγωνιστικότητα, όταν αυτή καταφέρνει να σου εγγυηθεί καλύτερα προγράμματα σπουδών, ανώτερου επιπέδου ακαδημαϊκό προσωπικό, αρτιότερα εξοπλισμένα ερευνητικά εργαστήρια, χρηματοδοτούμενες επιστημονικές έρευνες. Η ενίσχυση των διαδικασιών αξιολόγησης στα πανεπιστήμια, η εξωστρέφεια, η προικοδότηση των φοιτητών με όλα όσα θα ζητηθούν στην αγορά εργασίας είναι βασικά ζητούμενα. Όσο και αν επιχειρήσει κανείς να τα στριμώξει δεν θα καταφέρει να τα χωρέσει κάτω από τίτλους για την «εμπορευματοποίηση της διδασκαλίας».
Με το νομοσχέδιο του Υπουργού Κυριάκου Πιερρακάκη οι Έλληνες μαθητές θα έχουν σε λίγα χρόνια τη δυνατότητα να φοιτήσουν στον τόπο τους, σε εγνωσμένου κύρους πανεπιστήμια, με υψηλού επιπέδου κριτήρια. Ο ακαδημαϊκός τίτλος που θα λάβουν θα τους επιτρέψει στη συνέχεια να ανταγωνιστούν με μεγάλες αξιώσεις όλους εκείνους που έχουν τη δυνατότητα να φοιτούν μακριά από την χώρα. Παράλληλα, η Ελλάδα θα καταστεί ακαδημαϊκός πόλος έλξης για νέους που θα αποφασίσουν να έρθουν για τις σπουδές τους.
Τέλος, δεν πρέπει να αγνοήσουμε και την πρόθεση της πολιτείας να συνδυάσει αυτή τη μεγάλη αλλαγή με γενναία χρηματοδότηση των δημόσιων Α.Ε.Ι. προκειμένου να βελτιώσουν την υλικοτεχνική τους υποδομή. Άλλωστε ο ίδιος ο Υπουργός δήλωσε ότι το δημόσιο πανεπιστήμιο είναι η «ναυαρχίδα» μας. Είναι μια σημαντική ευκαιρία να αντιμετωπιστούν χρόνιες αδυναμίες. Εξάλλου, τόσο τα επιστημονικά στελέχη των πανεπιστημίων μας όσο και οι φοιτητές μας έχουν εξαιρετικές διακρίσεις και πάνω τους μπορεί να οικοδομηθεί το νέο εξωστρεφές και πλήρως ανταγωνιστικό ελληνικό πανεπιστήμιο.
Ίσως, λοιπόν, να κινητοποιηθεί το δημόσιο ελληνικό πανεπιστήμιο και να δημιουργήσει τις συνθήκες για απαλλαγή του από την περιττή γραφειοκρατία, τον παρωχημένο μεταπολιτευτικό του λόγο, την παθητική του αγκύλωση στο κρατικό μονοπώλιο. Ίσως να κινητοποιηθεί και να σπεύσει στην εισαγωγή καινοτόμων πρακτικών. Έχει στα χέρια του το πιο υγείες και δυναμικό τμήμα της ελληνικής κοινωνίας. Αξίζει να το υπερασπιστεί!
Κωνσταντίνα Δ. Καρακώστα
Επίκ. Καθηγήτρια Νεότερης Ελληνικής Ιστορίας
