Δημοσιεύτηκε στην εφημερίδα Today Press
του Πάνου Μπαΐλη
Aπό το 537 μ.Χ, που άρχισε να λειτουργεί ως ναός και μέχρι σήμερα, ο ναός της του Θεού Σοφίας (Αγία Σοφία) στην Κωνσταντινούπολη προκαλεί δέος για την αρχιτεκτονική του αλλά και για τον συμβολισμό του στους αιώνες.
Αυτόν, όμως, τον συμβολισμό θέλησε ο Τούρκος πρόεδρος Ερντογάν να οικειοποιηθεί για πολιτικούς λόγους, όταν τον Ιούλιο του 2020 μετέτρεψε τον ναό, από μουσείο όπου λειτουργούσε επί 86 χρόνια, σε τζαμί κάνοντας λόγο για «δεύτερη άλωση της Πόλης».
Τρία χρόνια μετά και εξ αιτίας του μεγάλου αριθμού μουσουλμάνων επισκεπτών, έχουν παρατηρηθεί ζημιές που οδήγησαν τις τουρκικές αρχές να αποφασίσουν εσπευσμένα έργα αποκατάστασης.
Ο ιστορικός Ιλμπέρ Ορταϊλί ο οποίος δίνει μάχη για να περιορίσει τις ζημιές σε δηλώσεις του κάνει ένα βήμα παραπέρα ζητώντας όχι μόνο επίσπευση των εργασιών αλλά και κλείσιμο του ναού. «Φυσικά και δεν μπορεί να επιτραπεί η είσοδος. Γι’ αυτό πρέπει να κλείσει και να αποκατασταθεί. Αέναη αποκατάσταση. Αν είναι έξυπνοι, θα την κλείσουν. Αν δεν κλείσει θα καταρρεύσει».
Επτά εκατομμύρια μουσουλμάνοι το χρόνο!
Σήμερα, ετησίως εισέρχονται στο ναό επτά(!) εκατομμύρια προσκυνητές , χωρίς σε αυτά να συμπεριλαμβάνεται ο αριθμός των τουριστών.
«Η Αγία Σοφία δεν είναι ένας δρόμος από τον οποίο όλοι μπορούν να περάσουν ελαφρά τη καρδία, καθώς τα υπόγεια κτίσματα, και οι κατασκευές για τη διασφάλιση της ροής των υδάτων, των αποβλήτων, η υγρασία αλλά και το σύστημα εξαερισμού δεν είναι τόσο ανθεκτικά στην παρουσία τόσο πολυάριθμων επισκεπτών και πρέπει να επισκευαστούν, να καθαριστούν και να αποκατασταθούν επειγόντως», επιμένει ο κ. Ορταϊλί, τονίζοντας χαρακτηριστικά ότι «ακόμα και 20-30 χιλιάδες επισκέπτες ετησίως θα μπορούσε να θεωρηθεί υπερβολικός για την αντοχή του μνημείου».
Παρά τις προειδοποιήσεις οι Τούρκοι επαίρονται για τα εκατομμύρια των επισκέψεων. Σύμφωνα με τον υπουργό Τουρισμού και Πολιτισμού Μεχμέτ Νουρί Έρσοϊ, η Αγία Σοφία έχει δεχθεί 21 εκατομμύρια επισκέπτες από τότε που μετατράπηκε σε τέμενος, πριν από τρία χρόνια.
Ο κ. Ερσόϊ αναγνωρίζει, ωστόσο, το πρόβλημα για τον λόγο αυτό προανήγγειλε έργα ενίσχυσης της στατικότητας της Αγίας Σοφίας, στο πλαίσιο της αποκατάστασης σημαντικών ιστορικών μνημείων της Κωνσταντινούπολης.
Σύμφωνα με το σχέδιο αποκατάστασης, πρώτα θα πραγματοποιηθεί καθαρισμός του τσιμεντοκονιάματος, θα αφαιρεθούν οι γερασμένες μολύβδινες επιφάνειες στους θόλους και θα πραγματοποιηθούν εργασίες για την αποκατάσταση των ρωγμών και των σχισμών κάτω από τον θόλο.
Στη συνέχεια θα επισκευαστεί και θα τοποθετηθεί στη θέση του το μολύβδινο κάλυμμα. Επίσης θα αποσυναρμολογηθεί ο πρώτος μιναρές, ο επονομαζόμενος μιναρές του Βαγιαζίτ και αφού ολοκληρωθούν οι επισκευές, θα τοποθετηθεί ξανά στη θέση του. Στους άλλους μιναρέδες, συνεχίζεται η μελέτη για τη στατική τους κατάσταση.
Η κατάσταση στην οποία έχει περιέλθει η Αγία Σοφία απασχολεί και την ελληνική πλευρά, η οποία μέσω του Μάξιμου Χαρακόπουλου, γραμματέα της Διακοινοβουλευτικής Συνέλευσης Ορθοδοξίας (ΔΣΟ), ζητά από την Άγκυρα να ακούσει τους Τούρκους επιστήμονες.
Ο κ.Χαρακόπουλος και από την έδρα της UNESCO ζήτησε να ανακηρυχτεί η Αγία Σοφία «μνημείο εν κινδύνω» .
Στην ‘Αγία Σοφία αναφέρθηκε και η καθηγήτρια ΕΜΠ, Τόνια Μοροπούλου. Με την ιδιότητα του μέλους της ελληνικής ομάδας για την προστασία και συντήρηση του Βυζαντινού μνημείου στην Κωνσταντινούπολη, εξέφρασε την άποψη ότι οι επεμβάσεις στον τρούλο της ήταν απαιτούμενες.
Η κυρία Μοροπούλου, σε δηλώσεις της, συμμερίζεται τις ανησυχίες των Τούρκων ειδικών και εξήγησε ότι έχει να κάνει με την μεγάλη επισκεψιμότητα της Αγιάς Σοφιάς. Δεν παρέλειψε να τονίσει ότι κάποιες από τις ήδη προγραμματισμένες επεμβάσεις, όπως για παράδειγμα στον τρούλο, ήταν απαιτούμενες από τη δεκαετία του 1990.
«Η Αγιά Σοφιά είναι ένα από τα μεγαλύτερα μνημεία του κόσμου. Πρακτικά το μεγαλύτερο. Είναι σίγουρο ότι από την αρχή της χρησιμοποιήθηκε από χιλιάδες κόσμου, ήδη από το Βυζάντιο. Τα μεγάλα μνημεία, και αυτά που έχουν μεγάλα φορτία, θα πρέπει να παρακολουθούνται και για τις μετατοπίσεις λόγω των σεισμών και για τα φορτία που φέρουν. Είναι σίγουρο ότι πρέπει να παρακολουθείται η Αγιά Σοφιά. Είναι σίγουρο ότι χρειάζεται μια επικαιροποίηση, με βάση τα νέα δεδομένα, τις χρήσεις της, το πρόγραμμα της συντήρησης και ενδεχομένως και της συμπληρωματικής αποκατάστασής της» υποστήριξε.
Για την κυρία Μοροπούλο , κανείς δεν μπορεί να αγνοήσει και την μετατροπή του ναού σε τζαμί: «Το γεγονός ότι βεληλώθηκαν οι αξίες του μνημείου είναι πολύ σημαντικότερο από τα τεχνικά προβλήματα που δημιουργούνται» είπε. Επιπλέον τόνισε ότι δεν πρέπει να συνεχιστεί η μονομερής λειτουργία της ως τζαμί χαρακτηρίζοντάς το «ως αγκάθι στον Πολιτισμό».
Αγκάθι για τον παγκόσμιο πολιτισμό θεωρούν την μετατροπή του ναού εκτός της ελληνικής κυβέρνησης και δεκάδες κυβερνήσεις σε όλο κόσμο και φορείς όπως η Ε.Ε, το Παγκόσμιο Συμβούλιο των Εκκλησιών και οργανώσεις της ομογένειας ζητώντας από τον Ερντογάν να γίνει και πάλι η Αγία Σοφία μουσείο.
