Δημοσιεύτηκε στην εφημερίδα Today Press του Σαββάτου
της Μάρθας Λεκκάκου
Οι αγγλοσάξονες χρησιμοποιούν μια λέξη, προϊόν γλωσσοπλασίας, την «greedflation», δηλαδή «πληθωρισμός απληστίας». Και εμείς εδώ από παλιά λέμε τη φράση: «ο λύκος στην αναμπουμπούλα χαίρεται» που σημαίνει ότι σε περιόδους αναστάτωσης και χάους κάποιοι εκμεταλλεύονται τις συνθήκες για να προωθήσουν τα συμφέροντά τους, εις βάρος των άλλων.
Στη σημερινή συνθήκη, οι «άλλοι» είμαστε οι καταναλωτές και οι «κάποιοι» είναι πολλοί και διαφορετικοί κρίκοι της αλυσίδας παραγωγής, προμήθειας και εμπορίας τροφίμων και βασικών καταναλωτικών αγαθών.
Στην αρχή ο Covid-19, κρίση στα logistics και εν συνεχεία η εισβολή της Ρωσίας στην Ουκρανία, με άμεση επίπτωση στα δημητριακά και την ενέργεια με απογείωση των τιμών σε όλα. Αποκλιμάκωση μετά από ένα χρόνο σε όλα, ακόμη και στα γαλακτοκομικά, μηδέν αποτέλεσμα στη χονδρική και τη λιανική. Μειώσεις στο ενεργειακό κόστος μετά από έναν χρόνο αυξήσεων, μηδενική επίπτωση στη βιομηχανία τροφίμων. Το αντίθετο μάλιστα, ειδικά στα τρόφιμα οι αυξήσεις μας κατατάσσουν πρώτους σε όλη την Ευρωζώνη το μήνα Μάιο. Ας το παραδεχτούμε. Εδώ ο πληθωρισμός απληστίας και αθέμιτης κερδοφορίας καλά κρατεί. Και από πολυεθνικές προμηθεύτριες εταιρείες και από ντόπιες και από παραγωγούς και από λιανεμπόρους.
Και η φοροδιαφυγή ταΐζει την αισχροκέρδεια
Ας βάλουμε όμως και μια ελληνική παράμετρο, που αποτελεί το «νερό στον μύλο της ακρίβειας». Η φοροδιαφυγή.
Οι τιμές δεν πέφτουν διότι οι πωλήσεις πάνε μια χαρά ακόμη και με τις απανωτές ανατιμήσεις εδώ και έναν χρόνο. Κατά 9,9% αυξημένος ήταν ο τζίρος των σούπερ μάρκετ στο πρώτο 5μηνο του έτους σε σχέση με πέρυσι, με τον όγκο πωλήσεων να αυξάνει κατά 0,4%. Δηλαδή και ακρίβυναν οι τιμές και αυξήθηκε ο κύκλος εργασιών των σούπερ μάρκετ και δεν μειώσαμε την κατανάλωση, που σημαίνει ότι για κάποιους «λεφτά υπάρχουν». Ο Γιάννης Στουρνάρας το είπε ξεκάθαρα: «δηλώνουμε εισοδήματα 80 δισ. ευρώ και καταναλώνουμε 140 δισ. ευρώ! Είναι πολλά τα αδήλωτα χρήματα που πέφτουν και στηρίζουν την αγορά, άρα γιατί να ρίξουν τις τιμές οι έμποροι και οι επιχειρηματίες εφόσον οι καταναλωτές μπορούν και αγοράζουν; Και έτσι απλά η φέτα δεν λέει να κατέβει από τα 14 ευρώ, το μοσχαρίσιο κρέας από τα 13,50 ευρώ/κιλό, το απορρυπαντικό για τα ρούχα από τα 20 ευρώ, το καρπούζι από το 1,10 ευρώ το κιλό, ακόμη και οι πατάτες από το 1,06 ευρώ το κιλό. Καθώς οι τιμές δεν πέφτουν, η Κυβέρνηση δια των αρμόδιων υπουργείων, Ανάπτυξης και Οικονομίας και Οικονομικών λαμβάνει δέσμη μέτρων με στόχο να φρενάρει την αθέμιτη κερδοφορία, να δώσει ανάσα στα νοικοκυριά, να εντείνει τον ανταγωνισμό σε είδη πρώτης ανάγκης, να εντείνει τους ελέγχους, αλλά και να δώσει στον καταναλωτή όλη εκείνη την πληροφορία για να συγκρίνει τιμές και να επιλέγει τις πλέον συμφέρουσες αγορές.
Η δέσμη μέτρων
- Πλαφόν στο περιθώριο μικτού κέρδους για βασικά προϊόντα, συμπεριλαμβανομένων για πρώτη φορά των σχολικών ειδών έως τις 31 Δεκεμβρίου
- Παράταση του market passέως τον Οκτώβριο του 2023.
- Παράταση στο Καλάθι του νοικοκυριού έως τις 31 Δεκεμβρίου
- Ένταση ελέγχων στο σύνολο της εφοδιαστικής αλυσίδας.
- Αναβάθμιση της e-katanalotis για την παροχή περισσότερων πληροφοριών στους καταναλωτές ώστε να διαπιστώνουν σε ποια καταστήματα θα βρίσκουν τα προϊόντα που επιθυμούν στις φθηνότερες τιμές.
- Αντιμετώπιση παραπλανητικών εκπτώσεων
- Πολλαπλασιασμός και αυστηροποίηση των ελέγχων από τη ΔΙΜΕΑ (Διυπηρεσιακή Μονάδα Ελέγχου Αγοράς).
«Κόφτης» στο κέρδος
Στο άρθρο 54 του νόμου του Υπουργείου Οικονομίας και Οικονομικών «Ενίσχυση του εισοδήματος των μισθωτών, των νέων, της οικογένειας και της εργασίας – συνταξιοδοτικές ρυθμίσεις», προβλέπεται ότι έως τις 31 Δεκεμβρίου 2023, απαγορεύεται η αποκόμιση μικτού κέρδους από την πώληση οποιουδήποτε προϊόντος ή την παροχή οποιασδήποτε υπηρεσίας που είναι απαραίτητη για την υγεία, τη διατροφή, τη διαβίωση, τη μετακίνηση, τη θέρμανση, την παραγωγή ζεστού νερού χρήσεως και την ασφάλεια του καταναλωτή, καθώς και από την πώληση σχολικών ειδών και γεωργικών προϊόντων και τροφίμων, ιδίως πρώτων υλών για την παραγωγή λιπασμάτων, ζωοτροφών, ωμών δημητριακών παντός είδους αλεύρων, ηλίανθου φυτικών ελαίων, όταν το περιθώριο μικτού κέρδους ανά μονάδα υπερβαίνει το αντίστοιχο περιθώριο μικτού κέρδους ανά μονάδα προ της 31ης Δεκεμβρίου 2021.
Αναφορικά με το καλάθι του νοικοκυριού, εξετάζεται να αλλάξει τα μίγμα των κωδικών τροφίμων και ειδών, ενώ πολύ σημαντική είναι η ενημέρωση του καταναλωτή μέσα από την πλατφόρμα e-katanalotis που αναμένεται να ενισχυθεί και ανανεωθεί σημαντικά.
«Καμπάνες» για εκπτώσεις – «μαϊμού»
Την ίδια ώρα οι πρώτες «καμπάνες» για την προστασία του καταναλωτή πέφτουν μέσα στην εκπτωτική περίοδο που διανύουμε. Τσουχτερά πρόστιμα συνολικού ύψους 1.440.000 ευρώ επιβλήθηκαν από τη ΔΙΜΕΑ σε τρεις μεγάλες αλυσίδες πώλησης ηλεκτρικών και ηλεκτρονικών ειδών, καθώς σύμφωνα με τους ελέγχους διαπιστώθηκε ότι παραπλανούσαν το καταναλωτικό κοινό με «μαϊμού» εκπτώσεις. Ειδικότερα, όπως χαρακτηριστικά αναφέρει η σχετική ανακοίνωση του Υπουργείου Ανάπτυξης οι 3 εταιρείες βρέθηκαν να παραβιάζουν το άρθρο 15 του νόμου 4177/2013 περί εκπτώσεων και προσφορών και της πρόσφατης Υπουργικής Απόφασης 35935/2023 «Κώδικας δεοντολογίας περί ανακοίνωσης μειωμένης τιμής σε περίοδο εκπτώσεων» που φέρει την υπογραφή του τέως αρμόδιου υπουργού, Άδωνι Γεωργιάδη. Τα τσουχτερά πρόστιμα επιβλήθηκαν από τον νυν υπουργό Ανάπτυξης Κώστα Σκρέκα, σε μία κίνηση «μήνυμα» προς την αγορά, ότι το Κράτος έχει συνέχεια και αποφασιστικότητα να βάλει «στο κάδρο» όσους παρανομούν και επιχειρούν να εξαπατήσουν τους καταναλωτές. Ειδικότερα, επιβλήθηκε:
- Πρόστιμο 560.000 ευρώ στην εταιρεία «Πλαίσιο COMPUTERS AEBE».
- Πρόστιμο 520.000 ευρώ στην εταιρεία «PUBLIC RETAIL ΜΟΝ. Α.Ε».
- Πρόστιμο 360.000 ευρώ στην εταιρεία «Praktiker Hellas ΕΜΠΟΡΙΚΗ ΜΟΝ. Α.Ε.».
Ο Κώστας Σκρέκας, μεταξύ άλλων δηλώνει ότι «παραπλανητικές πρακτικές εις βάρος των καταναλωτών δεν γίνονται ανεκτές» και ότι «το επόμενο διάστημα οι έλεγχοι θα ενταθούν». Μέσα στη δημόσια συζήτηση για αυτά τα πραγματικά υψηλά πρόστιμα, τέθηκε αν τελικά θα εισπραχθούν ή όχι. Η αλήθεια είναι ότι και οι 3 εταιρείες προτίθενται να προσφύγουν δικαστικά. Η επόμενη αλήθεια είναι ότι λίγη σημασία έχει αν αποδεχτούν την παράβαση και πληρώσουν κατά 20% μειωμένο το πρόστιμα ή αν θα προσφύγουν δικαστικά για να διεκδικήσουν να μην πληρώσουν τίποτε ή μέρος του ποσού. Το ζητούμενο είναι ότι οι εταιρείες που επιχείρησαν να παραπλανήσουν το καταναλωτικό κοινό «κρεμάστηκαν στα μανταλάκια» με επίσημη ανακοίνωση. Και αυτή είναι ήδη μια μεγάλη τιμωρία διότι ο τελικός κριτής είναι ο καταναλωτής με τις επιλογές του. Και η υπόλοιπη αγορά το έλαβε το μηνυματάκι της… Μπράβο στη ΔΙΜΕΑ. Όσο για εμάς τους καταναλωτές, είναι μια καλή αφορμή να κάνουμε καλή έρευνα αγοράς και διαδικτυακά και στον φυσικό χώρο των καταστημάτων.
«Όποιος δεν αφιερώνει χρόνο, πληρώνει σε χρήμα»
Ρωτήστε φίλους, γνωστούς και συγγενείς, διαφορετικών ηλικιών, νέους και μεγαλύτερους από πόσα σούπερ μάρκετ, μανάβικα, κρεοπωλεία αγοράζουν τα αγαθά που βάζουν στο σπίτι τους. Ρωτήστε τους επίσης αν ψωνίζουν τη μαναβική τους από τη λαϊκή αγορά. Θα διαπιστώσετε ότι σχεδόν οι μισοί θα σας απαντήσουν: «από το συγκεκριμένο σούπερ μάρκετ εδώ και χρόνια γιατί το εμπιστεύομαι». Το πολύ – πολύ θα συμπληρώσουν ότι πηγαίνουν και σε ένα ακόμη όταν μπει μια καλή προσφορά (αρκεί βέβαια να έχουν ενημερωθεί με κάποιον τρόπο, από την τηλεόραση, τα social media, μέσω προωθητικών mail με εκπτωτικούς καταλόγους από τα σούπερ μάρκετ, από ραδιοφωνικό σποτ κλπ).
Και πώς να κυνηγήσεις τις προσφορές και τις προωθητικές ενέργειες των εταιρειών τροφίμων και λοιπών αγαθών, ελλείψει χρόνου; Μα εδώ είναι όλο το ζητούμενο στην αγορά, ειδικά αυτή τη δύσκολη περίοδο. «Όποιος δεν αφιερώνει λίγο χρόνο, το πληρώνει σε πολύ χρήμα» λέει στην Today Press παράγοντας Επιμελητηρίου, υπενθυμίζοντας ότι η τελευταία έρευνα του ΙΕΛΚΑ (Ινστιτούτο Έρευνας Λιανεμπορίου Καταναλωτικών Αγαθών) έδειξε ότι για το μέσο νοικοκυριό από τις προσφορές και τις εκπτώσεις στις μεγάλες αλυσίδες σούπερ μάρκετ η μέση εξοικονόμηση ανέρχεται στα 390 ευρώ σε ετήσια βάση. Άρα χρειάζεται κυνήγι από τον καταναλωτή, δηλαδή συνεχή έρευνα αγοράς με επιλογή σε περισσότερα του 1 ή 2 σούπερ μάρκετ. Και αυτό είναι κάτι που δεν αρέσει καθόλου στους ιδιοκτήτες των σούπερ μάρκετ, δηλαδή η αλλαγή συνήθειας. Διότι χάνουν τους «πιστούς» πελάτες που έκαναν τα ψώνια τους αποκλειστικά στα καταστήματά τους, γνωρίζοντας ότι η επίσκεψη σε άλλες υπεραγορές τροφίμων και προϊόντων σπάει τη σχέση εμπιστοσύνης – αποκλειστικότητας με τον καταναλωτή και τις περισσότερες φορές αποκαλύπτει σημαντικές διαφορές τιμών, κυρίως λόγω προσφορών, εκπτώσεων και προωθητικών ενεργειών των προμηθευτριών εταιρειών.
Καλό κυνήγι σε όλους μας. Σε καταναλωτές και Πολιτεία.
