Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή ενέκρινε πρόταση για τη δημιουργία διοργανικού φορέα δεοντολογίας, ο οποίος θα καλύπτει τα μέλη των θεσμικών οργάνων της ΕΕ, όπως ανακοινώθηκε στην αρχή της θητείας της Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν και έπειτα από άτυπες διαβουλεύσεις με τα άλλα θεσμικά όργανα. Με τη σύσταση του φορέα δεοντολογίας θα θεσπιστούν, για πρώτη φορά, κοινά πρότυπα δεοντολογικής συμπεριφοράς για τα μέλη και επίσημος μηχανισμός συντονισμού και ανταλλαγής απόψεων σχετικά με τις δεοντολογικές απαιτήσεις μεταξύ των θεσμικών οργάνων. Χάρη στις αλλαγές αυτές, οι πολιτικοί της ΕΕ θα υπόκεινται σε κοινά, σαφή, διαφανή και κατανοητά πρότυπα.
Τα πρότυπα θα αφορούν διάφορους τομείς, όπως:
*αποδοχή δώρων, φιλοξενίας και ταξιδιών που προσφέρονται από τρίτους: τα πρότυπα θα ισχύουν επίσης για την αποδοχή βραβείων, παρασήμων ή τιμητικών διακρίσεων.
*μέτρα αιρεσιμότητας και διαφάνειας, ιδίως για συναντήσεις με εκπροσώπους συμφερόντων: η Επιτροπή, το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο και το Συμβούλιο διαθέτουν ήδη κοινά πρότυπα όσον αφορά τις συνεδριάσεις με εκπροσώπους συμφερόντων και τη δημοσίευσή τους, χάρη στο Μητρώο Διαφάνειας. Τα πρότυπα θα επεκταθούν ώστε να περιλαμβάνουν, για παράδειγμα, την πρόσβαση στις εγκαταστάσεις των θεσμικών οργάνων.
*τα συμφέροντα και τα περιουσιακά στοιχεία που πρέπει να δηλώνονται, προσδιορίζοντας τις κατηγορίες καθώς και τις διαδικασίες που εφαρμόζονται για τον έλεγχο αυτών των δηλώσεων.
*δευτερεύουσες ή εξωτερικές δραστηριότητες, προκειμένου να διασφαλιστεί ότι δεν διακυβεύεται η διαθεσιμότητα και η ανεξαρτησία των μελών.
δραστηριότητες πρώην μελών μετά τη λήξη της θητείας τους, με τη θέσπιση προϋποθέσεων και απαιτήσεων διαφάνειας.
*εφαρμογή του κοινού πλαισίου, συμπεριλαμβανομένων της παρακολούθησης της συμμόρφωσης και των επακόλουθων ενεργειών, καθώς και όσον αφορά πιθανές περιπτώσεις παρενόχλησης και την επιβολή κυρώσεων, σε περίπτωση παραβάσεων εντός κάθε θεσμικού οργάνου.
*δημοσιοποίηση πληροφοριών: κάθε θεσμικό όργανο θα πρέπει να δημοσιοποιεί τον τρόπο με τον οποίο εφαρμόζει τα πρότυπα.
Ενώ οι Συνθήκες καθορίζουν τους γενικούς κανόνες και τις αρχές δεοντολογίας, τα περισσότερα θεσμικά όργανα τους παρουσιάζουν αναλυτικά στον εσωτερικό κανονισμό ή στους κώδικες δεοντολογίας τους. Αυτό είχε ως αποτέλεσμα τον κατακερματισμό των πλαισίων δεοντολογίας των θεσμικών οργάνων, με τους κανόνες να είναι πολύπλοκοι και διάσπαρτοι. Μολονότι ορισμένες διαφορές μπορούν να εξηγηθούν από τους διαφορετικούς ρόλους κάθε θεσμικού οργάνου και από τους διαφορετικούς κινδύνους που είναι εγγενείς στα διάφορα καθήκοντα, έχει καταστεί σαφές ότι απαιτείται κοινή νοοτροπία δεοντολογίας, μέσω κοινών υψηλών προτύπων και συνεργασίας μεταξύ των θεσμικών οργάνων. Μετά την έγκρισή του, ο φορέας δεοντολογίας θα καλύψει αυτό το κενό παρέχοντας κοινά και σαφή πρότυπα δεοντολογίας για τα θεσμικά όργανα της ΕΕ.
Ο νέος φορέας θα έχει τρία κύρια καθήκοντα:
*Ανάπτυξη κοινών ελάχιστων προτύπων -όπως εξηγείται ανωτέρω- τα οποία θα ισχύουν για τα μέλη των θεσμικών οργάνων και οργανισμών της ΕΕ που συμμετέχουν, καθώς και επικαιροποίησή τους όταν χρειάζεται. Θα χρησιμεύουν ως ελάχιστο σημείο αναφοράς και κάθε θεσμικό όργανο παραμένει ελεύθερο να εφαρμόζει ακόμη αυστηρότερους εσωτερικούς κανόνες, αλλά τα πρότυπα δεν μπορούν να χρησιμοποιηθούν για τον μετριασμό των υφιστάμενων κανόνων.
*Ανταλλαγή απόψεων σχετικά με τους εσωτερικούς κανόνες κάθε θεσμικού οργάνου υπό το πρίσμα των προτύπων, ώστε να μπορούν να μαθαίνουν και να επωφελούνται από την εμπειρία των υπολοίπων.
*Προώθηση μιας κοινής νοοτροπίας δεοντολογίας για όλα τα μέλη των θεσμικών οργάνων της ΕΕ, διευκολύνοντας την κατανόηση του πλαισίου από το κοινό, τόσο εντός όσο και εκτός των θεσμικών οργάνων. Η διαφάνεια θα ισχύει επίσης για την εφαρμογή των κανόνων αυτών στα θεσμικά όργανα.
Όλα αυτά θα γίνουν κατά τρόπο διαφανή και προσιτό στο κοινό. Άλλα θεσμικά και λοιπά όργανα και οργανισμοί της Ένωσης θα έχουν τη δυνατότητα να εφαρμόζουν οικειοθελώς το σύνολο των κοινών προτύπων και να συμμετέχουν σε ανταλλαγές απόψεων.
Ο νέος φορέας δεοντολογίας δεν θα ασχολείται με μεμονωμένες έρευνες, ούτε θα παρεμβαίνει ή θα περιορίζει με οποιονδήποτε τρόπο τις έρευνες καθιερωμένων υφιστάμενων φορέων. Σύμφωνα με τις Συνθήκες, αυτό εμπίπτει στην αρμοδιότητα της Ευρωπαϊκής Εισαγγελίας (EPPO), καθώς και των εθνικών αστυνομικών και δικαστικών αρχών, για ποινικές υποθέσεις που θίγουν τα οικονομικά συμφέροντα της Ένωσης. Οι παρατυπίες και οι παραβάσεις επαγγελματικών καθηκόντων αποτελούν ευθύνη της Ευρωπαϊκής Υπηρεσίας Καταπολέμησης της Απάτης (OLAF), ενώ ο Διαμεσολαβητής είναι υπεύθυνος για περιπτώσεις κακοδιοίκησης και κάθε θεσμικό όργανο είναι υπεύθυνο για οποιαδήποτε παράβαση των αντίστοιχων κανόνων τους.
Επόμενα βήματα
Η Επιτροπή θα καλέσει όλα τα θεσμικά όργανα και τα συμβουλευτικά όργανα σε συνεδρίαση στις 3 Ιουλίου στις Βρυξέλλες για την έναρξη του διοργανικού διαλόγου και των διαπραγματεύσεων.
Η Επιτροπή ενέκρινε την παρούσα πρόταση συμφωνίας μεταξύ των θεσμικών οργάνων και των δύο συμβουλευτικών οργάνων που αναφέρονται στο άρθρο 13 της Συνθήκης για την Ευρωπαϊκή Ένωση (ΣΕΕ).
Ως εκ τούτου, η παρούσα πρόταση θα διαβιβαστεί στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο, το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο, το Συμβούλιο, το Δικαστήριο της Ευρωπαϊκής Ένωσης, την Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα, το Ευρωπαϊκό Ελεγκτικό Συνέδριο, την Οικονομική και Κοινωνική Επιτροπή και την Επιτροπή των Περιφερειών. Κατόπιν αιτήματος, η Ευρωπαϊκή Τράπεζα Επενδύσεων ή άλλοι οργανισμοί μπορούν επίσης να καταστούν συμβαλλόμενα μέρη της παρούσας συμφωνίας μετά την έναρξη ισχύος της.
