Δημοσιεύτηκε στην εφημερίδα Today Press του Σαββάτου
τoυ Δημήτρη Καμπουράκη
Η ερώτηση του τίτλου δεν είναι ακαδημαϊκού χαρακτήρα. Αντιθέτως, ειδικά όταν βρισκόμαστε μπροστά σε εκλογική αναμέτρηση, πρόκειται για την ερώτηση του ενός εκατομμυρίου. Διότι όποιος κερδίσει το Κέντρο κερδίζει και τις εκλογές, είναι τόσο απλό. Μπορεί στην Ελλάδα τα καθαρόαιμα κόμματα του Κέντρου να έχουν από καιρό εξαφανιστεί, δεν είναι όμως διόλου τυχαίο ότι οι δύο μεγάλοι πόλοι του κομματικού μας συστήματος αποφεύγουν όπως ο διάολος το λιβάνι να ονομάζουν εαυτόν ως καθαρόαιμη Δεξιά και Αριστερά, προτιμώντας να προσθέσουν και ολίγο Κέντρο στον αυτοπροσδιορισμό τους. Έτσι έχουμε την Κεντροδεξιά και την Κεντροαριστερά. Κοντολογίς, όλοι προς το Κέντρο κατατείνουν ή στοχεύουν. Τυχαίο; Δεν νομίζω.
Ποιο όμως είναι και τι είναι, αυτό το περίφημο Κέντρο; Ιδεολογικός χώρος; Πολιτική σκέψη; Οικονομο-ταξική κατάταξη; Κοινωνική στάση; Αισθητική τοποθέτηση; Είδος εκλογικής συμπεριφοράς; Κάτι άλλο πέραν αυτών ή ίσως ένας συνδυασμός των παραπάνω; Σωστή η ερώτηση, δύσκολη η απάντηση. Καθότι ο καθένας που αναφέρεται στο Κέντρο μπορεί να εννοεί κάτι διαφορετικό, ανάλογα με τις προσλαμβάνουσες του και την μέθοδο ανάλυσης του. «Μα τότε, πως στοχεύουν όλοι στο Κέντρο αν κανένας δεν ξέρει τι ακριβώς είναι αυτό;» θα ρωτήσετε. Οι εκλογολόγοι και οι παλιοί πολιτευτές το οσμίζονται από μακριά κι ας μην μπορούν να το περιγράψουν μ’ έναν ορισμό.
Χωρίς πολιτικό φανατισμό
Ας κάνουμε κι εμείς μια προσπάθεια να ανιχνεύσουμε τον περίφημο κεντρώο, από τον οποίο –ως φαίνεται- κρέμεται η πρωθυπουργία της επόμενης τετραετίας. Ως προς τις πάγιες ιδεολογικοπολιτικές του πεποιθήσεις, ο κεντρώος δεν ανήκει ούτε στον σκληρό πυρήνα της Δεξιάς, ούτε στο ανελαστικό κομμάτι της Αριστεράς. Δεν διακατέχεται δηλαδή από πολιτικό φανατισμό. Αυτό καθορίζει και την εκλογική του συμπεριφορά. Κινείται εύκολα και δίχως τύψεις ανάμεσα στους δύο χώρους, ανάλογα με τι θεωρεί κάθε φορά ότι είναι καλύτερο για την χώρα και τον ίδιο. Αυτή η άνεση εκλογικής μετακίνησης μπορεί να τροφοδοτεί τον χλευασμό των σκληρών πυρήνων που ονομάζουν τους κεντρώους ΟΦΑ (όπου φυσάει ο άνεμος), πλην τους μετατρέπουν σε χρόνιους ρυθμιστές των κυβερνήσεων. Εξ ου και το παραχάιδεμα, τουλάχιστον λεκτικά, όλων των κομμάτων σ’ αυτή την απροσδιόριστη ομάδα.
Κεντρώος και μεσαία τάξη
Όμως δεν αρκεί το ιδεολογικοπολιτικό πεδίο για τον προσδιορισμό του κεντρώου. Στις περισσότερες αναλύσεις ο κεντρώος ταυτίζεται με την λεγόμενη μεσαία τάξη. Αυτή είναι κυρίως οικονομικοκοινωνική κατάταξη. Η ταύτιση αυτή είναι μάλλον παρακινδυνευμένη, όμως η αλήθεια είναι ότι η πλειοψηφία του λεγόμενου κεντρώου κόσμου βρίσκεται κάπου στην μέση της οικονομικοκοινωνικής κλίμακας. Δεν ανήκει ούτε στα υψηλά εισοδήματα ούτε στην βαριά φτωχολογιά. Στα δυο αυτά άκρα κυριαρχούν οικονομικές βεβαιότητες και πολιτικές απολυτότητες, ο μικρομεσαίος είναι σε μια διαρκή διαπάλη για να πάει η ζωή του λίγο καλύτερα ή να γλυτώσει τα χειρότερα. Αυτό καθορίζει και την πολιτικοεκλογική του συμπεριφορά.
Ο «κυρ – Παντελής»
Ο Κεντρώος κατά πλειοψηφία είναι ο υποτιμητικά λεγόμενος «κυρ-Παντελής», από το ομότιτλο τραγούδι του πάλαι ποτέ «κουτσού αντάρτη» Πάνου Τζαβέλα. Ο κυρ-Παντελής, παρεξηγημένη και κατασυκοφαντημένη φιγούρα της ελληνικής κοινωνίας, είναι το «ανθρωπάκι» που παλεύει να τα φέρει βόλτα και να χτίσει κάτι καλύτερο για την ζωή του και για τα παιδιά του. Η οπτική του δεν έχει καμιά σχέση ούτε με αυτήν του μεγαλοαστού που δεν φοβάται τίποτα, ούτε με του πάμφτωχου-προλετάριου που αποκλείει την άνοδο του σε ανώτερη κατηγορία οπότε επιζητά την ανατροπή ως μοναδική λύση. Ο κυρ-Παντελής, με το ένα του μάτι κοιτάζει την χώρα και την κοινωνία που τον περιβάλλουν, με το άλλο κοιτάζει το μικροσυμφέρον του. Ελπίζει και παλεύει ώστε τα παιδιά του να ανέβουν οικονομικοκοινωνική κλίμακα σε σχέση μ’ αυτόν, αλλά τρέμει και την «στραβή» που θα τον καταβαραθρώσει ξαφνικά στα υπόγεια της κοινωνίας.
Με μια μόνιμη ζυγαριά στο χέρι
Είναι λοιπόν προσεκτικός και συντηρητικός, με μια μόνιμη ζυγαριά στο χέρι. Είναι ο αυστηρότερος κριτής των κυβερνήσεων και για τα μικρά και για τα μεγάλα. Απεχθάνεται τις βιαιότητες και τις καταστροφές, διότι ξέρει ότι θα είναι ο πρώτος που θα τις πληρώσει. Επιζητεί την βελτίωση της κοινωνίας του, αλλά δίχως κατεδαφίσεις που εννιά στις δέκα φορές οδηγούν σε χειρότερα αποτελέσματα απ’ αυτά που υπόσχονται. Ο μεσαίος ή μικρομεσαίος ή μικροαστός με την κεντρώα εκλογική συμπεριφορά, μισεί την αβεβαιότητα και τα μεγάλα ρίσκα. Δεν αντιτίθεται σε αλλαγές και σε βελτιώσεις, αρκεί αυτές να είναι λελογισμένες, υπολογισμένες και σταδιακές. Οι βίαιες ανατροπές τον τρομάζουν.
Είναι οπαδός της κοινωνικής ησυχίας
Είναι οπαδός της κοινωνικής ησυχίας, του ήπιου κοινωνικού και πολιτικού κλίματος, της πολιτικής και κυβερνητικής σταθερότητας. Απεχθάνεται κάθε ιδέα αναταραχής και βαβούρας, προτιμά χίλιες φορές μια μέτρια ή και κακή κυβέρνηση από την μη-κυβέρνηση. Επιθυμεί μια ήρεμη και ευνομούμενη κοινωνία όπου οι νόμοι εφαρμόζονται οικειοθελώς, είναι όμως πάντα έτοιμος να θυσιάσει ένα μέρος ακόμα και της προσωπικής του ελευθερίας προκειμένου να ζει σε μια κοινωνία δίχως κίνδυνο για την ζωή και την μικρή του περιουσία. Όλα αυτά καθορίζουν και την πολιτική του αισθητική. Ενοχλείται σφόδρα από την οξεία πολιτική και κομματική γλώσσα, αρνείται να αποδεχτεί την αντιπαράθεση ως κανονικότητα και σιχαίνεται τα νταηλίκια είτε των κομμάτων είτε των προσώπων.
Πολύφερνη νύφη
Αυτός πάνω-κάτω είναι ο κεντρώος πολίτης και ψηφοφόρος, που έχει γίνει η πολύφερνη νύφη για τουλάχιστον τρία κόμματα στην χώρα. Την ΝΔ, τον ΣΥΡΙΖΑ και το ΠΑΣΟΚ-ΚΙΝΑΛ. Και οι τρεις αυτοί πολιτικοί σχηματισμοί, όχι μόνο φιλοδοξούν να τραβήξουν αυτή την νύφη προς την κάλπη τους, αλλά υποστηρίζουν ότι διαθέτουν και ιστορικά κληρονομικά δικαιώματα πάνω στο Κέντρο και τους κεντρώους. Φυσικά, οι ψηφοφόροι δεν κληρονομούνται, είναι όμως εξαιρετικά ενδιαφέρον το γεγονός ότι όσο το ιστορικό «Κέντρο» ως συγκεκριμένος κομματικός φορέας παράκμασε μέσα στους σύγχρονους καιρούς, τόσο ακμάζει και ανθίζει το κυνήγι των κεντρώων.
Τι λένε οι δημοσκόποι
Και ξαναγυρίζουμε στην ερώτηση του ενός εκατομμυρίου. Ποιος θα κερδίσει τους Κεντρώους στις εκλογές που έρχονται; Οι δημοσκόποι έχουν απαντήσει σ’ αυτό, αλλά ποτέ η φωτογραφία του παρόντος δεν εγγυάται ότι έτσι θα είναι και το πραγματικό μέλλον. Ο Κυριάκος Μητσοτάκης ως τώρα κυριαρχεί στον χώρο του Κέντρου. Παίρνει και το μεγαλύτερο ποσοστό όσων ψηφοφόρων αυτοπροσδιορίζονται ως κεντρώοι, αλλά και κυριαρχεί στην «συμπάθεια» όσων Κεντρώων ψηφίζουν άλλα κόμματα. Για παράδειγμα, στους ψηφοφόρους του ΠΑΣΟΚ, ο Μητσοτάκης προηγείται έναντι του Τσίπρα σε συμπάθεια (άρα και σε πρόθεση συνεργασίας) με σχέση δύο προς ένα. Έχει λοιπόν de facto μεγαλύτερες πιθανότητες να καρπωθεί ψηφοθηρικά τους κυρ-Παντελήδες.
Ο Τσίπρας… δεν ξεχνιέται!
Ο Τσίπρας παλεύει να χρηστεί διάδοχος του ΠΑΣΟΚ (άρα και των κεντρώων ψηφοφόρων του) όμως παρά τα χρόνια που πέρασαν φαίνεται ότι η μεσαία τάξη δεν ξεχνά δυο πράγματα. Την βαριά φορολόγηση της από τους ΣΥΡΙΖΑΝΕΛ και το παίξιμο της ευρωπαϊκής πορείας της χώρας στα ζάρια του δημοψηφίσματος. Όσο κι αν προσπαθεί ο κ. Τσίπρας, φαίνεται ότι αυτά τα δυο έχουν στοιχειώσει στην συνείδηση του κεντρώου χώρου και μετατρέπονται σε πανύψηλο τοίχο ανάμεσα σ’ αυτόν και την κάλπη του ΣΥΡΙΖΑ. Παραλλάηλως, υπάρχει πάντα ένας Πολάκης και μερικοί όμοιοι του, που θυμίζουν εκείνη την εποχή.
Πλεονέκτημα και μειονέκτημα για Κυριάκο
Ο Μητσοτάκης από την άλλη, έχει ένα μεγάλο πλεονέκτημα κι ένα μειονέκτημα έναντι των κεντρώων που ως σήμερα τους έχει κατά πλειοψηφία. Το πλεονέκτημα του είναι η κυβερνησιμότητα, δηλαδή η δυνατότητα του να φτιάξει μια ισχυρή κυβέρνηση για τον τόπο, έναντι μιας πολιτικής χάους που καραδοκεί πίσω από τις προτάσεις των άλλων. Το μειονέκτημα του είναι οι παρακολουθήσεις. Το θέμα δεν έδιωξε τους κεντρώους, τους στεναχώρησε όμως, τους προβλημάτισε, τους «χάλασε».
Αυτό είναι σαν το σαράκι σε μια σχέση, αν δε διορθωθεί γρήγορα και δραστικά, μπορεί να την υποσκάψει μακροπρόθεσμα. Κι αν συμβεί αυτό, τότε δεν θα είναι ούτε για το καλό της μεσαίας τάξης, ούτε για το καλό του Μητσοτάκη, ακόμα κι αν έχει κερδίσει.
