Αντιμέτωπος με μια πρωτόγνωρη σειρά κρίσεων, κυρίως αυτή της πανδημίας covid-19, ο κόσμος πήγε πέντε χρόνια πίσω σε ό,τι αφορά την ανθρώπινη ανάπτυξη, προκαλώντας «δυσπιστία» και «αγανάκτηση» σε όλο τον κόσμο, προειδοποίησε ο ΟΗΕ σε έκθεσή του που δημοσιεύθηκε σήμερα.
Για πρώτη φορά από τη δημιουργία του πριν από περισσότερα από 30 χρόνια, ο δείκτης ανθρώπινης ανάπτυξης — που λαμβάνει υπόψη του το προσδόκιμο ζωής, την εκπαίδευση και το βιοτικό επίπεδο-παρουσίασε μείωση δύο συνεχόμενα χρόνια, το 2020 και το 2021, τόνισε η έκθεση του Προγράμματος Ανάπτυξης του ΟΗΕ (UNDP).
«Αυτό σημαίνει ότι πεθαίνουμε νωρίτερα, είμαστε λιγότερο μορφωμένοι και τα εισοδήματά μας μειώνονται», εξήγησε ο επικεφαλής του UNDP Αχίμ Στάινερ.
«Με τις τρεις αυτές παραμέτρους μπορεί κάποιος να σχηματίσει μια εικόνα για τον λόγο για τον οποίο οι άνθρωποι αρχίζουν να νιώθουν απελπισμένοι, αγανακτισμένοι, ανήσυχοι για το μέλλον», πρόσθεσε.
Την ώρα που ο δείκτης αυτός αυξανόταν συνεχώς επί δεκαετίες, το 2021 μειώθηκε στο επίπεδο του 2016, «σβήνοντας» χρόνια προόδου. Κύρια αιτία η covid, αλλά και οι κλιματικές καταστροφές που αυξάνονται και οι κρίσεις που διαδέχονται η μία την άλλη χωρίς να δίνουν περιθώριο στους λαούς να ανακάμψουν.
«Έχουμε ζήσει καταστροφές και στο παρελθόν, υπήρχαν συγκρούσεις και στο παρελθόν, αλλά η συσσώρευση όλων αυτών με τα οποία είμαστε αντιμέτωποι τώρα αποτελεί ένα μεγάλο πισωγύρισμα για την ανάπτυξη της ανθρωπότητας», υπογράμμισε ο Στάινερ.
Το πισωγύρισμα αυτό αφορά περισσότερο από το 90% των χωρών, αν και υπάρχουν διαφοροποιήσεις. Σε καλύτερη θέση βρίσκονται η Ελβετία, η Νορβηγία και η Ισλανδία, ενώ στις τελευταίες θέσεις του καταλόγου το Νότιο Σουδάν, το Τσαντ και ο Νίγηρας.
Και την ώρα που κάποιες χώρες έχουν αρχίσει να συνέρχονται από τις επιπτώσεις της πανδημίας, πολλές άλλες στη Λατινική Αμερική, την υποσαχάρια Αφρική, τη νότια Ασία ή την Καραϊβική δεν είχαν τον χρόνο να ανακάμψουν προτού πληγούν από μια νέα κρίση: τον πόλεμο στην Ουκρανία.
«Ζοφερές προοπτικές»
Με τον πόλεμο αυτό να έχει τεράστιες επιπτώσεις στην ενεργειακή και διατροφική ασφάλεια, «αναμφίβολα οι προοπτικές για το 2022 είναι ζοφερές», εκτίμησε ο Στάινερ.
Η μείωση του δείκτη ανθρώπινης ανάπτυξης οφείλεται κυρίως στη μείωση του προσδόκιμου ζωής κατά περισσότερο από ενάμιση χρόνο από το 2019 ως το 2021 (από 71,4 χρόνια το 2021 έναντι 73 το 2019).
«Παρά τη σημαντική ανάκαμψη της οικονομίας το 2021 το προσδόκιμο ζωής εξακολουθεί να μειώνεται», σημείωσε ο συντάκτης της έκθεσης Πέδρο Κονσεϊσάο στη διάρκεια συνέντευξης Τύπου, χαρακτηρίζοντας την τάση αυτή «πρωτόγνωρο σοκ».
«Στις ΗΠΑ παρατηρείται μείωση κατά δύο ετών του προσδόκιμου ζωής, σε άλλες χώρες η μείωση είναι ακόμη μεγαλύτερη», πρόσθεσε.
Η έκθεση παρουσιάζει έναν κόσμο και τους πολίτες «αναστατωμένους» από τις κρίσεις που συσσωρεύονται και από την «αβεβαιότητα» που προκαλούν αυτές.
«Οι άνθρωποι έχουν χάσει την εμπιστοσύνη τους», σημείωσε ο Σταίνερ φοβούμενος ότι όλη αυτή «η αγανάκτηση» θα οδηγήσει κάποιους σε ακραίες οδούς και τη βία.
«Δεν μπορούμε να συνεχίσουμε με τους κανόνες του παιχνιδιού του προηγούμενου αιώνα, που βασίζονταν στην οικονομική ανάπτυξη», πρόσθεσε. «Η αλλαγή που έχουμε ανάγκη απαιτεί νέους δείκτες: μείωση της χρήσης του άνθρακα, λιγότερες ανισότητες, περισσότερη βιωσιμότητα …».
Η έκθεση προτείνει η παγκόσμια κοινότητα να επικεντρωθεί σε τρεις άξονες: επενδύσεις, κυρίως στις ανανεώσιμες πηγές ενέργειας και στην προετοιμασία για μελλοντικές πανδημίες, εγγυήσεις για την απορρόφηση των σοκ και καινοτομίες για την ενίσχυση των ικανοτήτων αντιμετώπισης μελλοντικών κρίσεων.
Το UNDP ζητεί επίσης να μην συνεχιστεί η τρέχουσα τάση μείωσης της αναπτυξιακής βοήθειας προς τις πιο ευάλωτες χώρες.
«Θα ήταν μεγάλο λάθος», το οποίο θα μειώσει «τις ικανότητές μας να εργαστούμε από κοινού», επέμεινε ο Στάινερ, την ώρα μάλιστα που «η κλιματική αλλαγή, η φτώχεια, η κυβερνοεγκληματικότητα, οι πανδημίες απαιτούν να εργαστούμε όλοι μαζί ως παγκόσμια κοινότητα».
