του Δημήτρη Κωνσταντακόπουλου*
Ένα δισεκατομμύριο επτακόσια εκατομμύρια άνθρωποι κινδυνεύουν να αντιμετωπίσουν πολύ αυξημένη διατροφική ανασφάλεια, υψηλότερες τιμές ενέργειας και εντονότερα προβλήματα λόγου χρέους των χωρών τους, υπογράμμισε σε ανακοίνωσή της η Ομάδα Απόκρισης στην Παγκόσμια Κρίση του ΟΗΕ (UN Task Team for the Global Crisis Response Group).
Η ανθρωπότητα αντιμετώπιζε ήδη σοβαρότατα προβλήματα λόγω των ανισοτήτων, της υπερχρέωσης, της πανδημίας και της κλιματικής αλλαγής, όταν ήρθε να προστεθεί και το ουκρανικό προκαλώντας τον κίνδυνο μιας παγκόσμιας επισιτιστικής κρίσης.
Μια «τέλεια καταιγίδα» απειλεί τώρα να καταστρέψει τις οικονομίες πολλών αναπτυσσόμενων χωρών. Και η Ουκρανία και η Ρωσία πρέπει να επανενσωματωθούν στις παγκόσμιες αγορές τροφίμων, παρά τη μεταξύ τους στρατιωτική σύγκρουση. Δεν υπάρχει λύση στην παγκόσμια επισιτιστική κρίση χωρίς την επανενσωμάτωση της ουκρανικής παραγωγής τροφίμων και της ρωσικής παραγωγής τροφίμων και λιπασμάτων στην παγκόσμια αγορά, έστω και αν συνεχίζεται ο πόλεμος. Αυτά τόνισε ο γενικός γραμματέας του Οργανισμού Ηνωμένων Εθνών Αντόνιο Γκουτιέρες, κρούοντας τον κώδωνα του κινδύνου για την ταχεία επιδείνωση όλων των μεγάλων προβλημάτων της ανθρωπότητας.
Σύμφωνα με μια έκθεση του Boston Consulting Group (BCG) («The War in Ukraine and the Rush to Feed the World»), μιας από τις μεγαλύτερες συμβουλευτικές εταιρείες consulting, η Νιγηρία και 44 ακόμα χώρας στην Αφρική, την Ασία και τη Λατινική Αμερική, είναι έντονα εκτεθειμένες στις διατροφικές συνέπειες της ουκρανικής κρίσης. Συνέπειες ακόμα πιο απειλητικές, στο μέτρο που αυτές οι χώρες αντιμετώπιζαν ήδη πολύ υψηλά επίπεδα ακραίας φτώχειας και οικονομικών και κοινωνικών προβλημάτων που προκάλεσε η πανδημία.
Όπως υπογράμμισε ο γγ του ΟΗΕ πρέπει να αρθούν οι περιορισμοί στις εξαγωγές, να διατεθούν τα πλεονάσματα και τα αποθέματα στους ευάλωτους πληθυσμούς και να αντιμετωπισθούν οι αυξήσεις των τιμών ώστε να «ηρεμήσουν» οι αγορές.
Την ίδια ώρα ο εκπρόσωπος του Κρεμλίνου Ντιμίτρι Πεσκόφ προειδοποίησε ότι ο κόσμος βρίσκεται στο κατώφλι μια «πολύ βαθειάς επισιτιστικής κρίσης», την ευθύνη για την οποία απέδωσε στους «παράνομους περιορισμούς» (τις κυρώσεις) που επεβλήθησαν στη χώρα του και στην ναρκοθέτηση της Μαύρης Θάλασσας από την Ουκρανία. Από την πλευρά του, ο Ουκρανός Πρόεδρος κατηγορεί τη Ρωσία ότι δημιουργεί την «απειλή της πείνας» και υποστηρίζει ότι η χώρα του αδυνατεί να εξάγει ήδη 22 εκατομμύρια τόνους σίτου που έχουν συγκεντρωθεί, λόγω αποκλεισμού των λιμανιών της στη Μαύρη Θάλασσα και κατάληψης των λιμανιών της στην Αζοφική. Ο ρωσικός στρατός ανταπαντά υποστηρίζοντας ότι υπάρχουν δύο ασφαλείς διάδρομοι για εμπορική ναυσιπλοΐα στη Μαύρη Θάλασσα και την Αζοφική αντίστοιχα.
Υπενθυμίζουμε ότι η Ρωσία και η Ουκρανία αντιπροσωπεύουν το 30% της παγκόσμιας παραγωγής σιτηρών, ενώ η Ρωσία είναι ο μεγαλύτερος εξαγωγέας λιπασμάτων παγκοσμίως. Η Δύση κατηγορεί τη Ρωσία ότι έχει προκαλέσει την επισιτιστική κρίση συνεχίζοντας τον πόλεμο στην Ουκρανία, ενώ η Μόσχα κατηγορεί τη Δύση ότι την προκάλεσε με τις κυρώσεις.
Όπως ήδη αναφέραμε η παρούσα κρίση λόγω ουκρανικού συμπίπτει με πολύ υψηλά επίπεδα χρέους σε πολλές αναπτυσσόμενες χώρες, οφειλόμενα, εκτός των άλλων παγίων παραγόντων και στις δαπάνες αντιμετώπισης του COVID και των συνεπειών του. Το 2015 το 30% των χωρών μικρού εισοδήματος ήταν σε κίνδυνο χρεοκοπίας, σήμερα είναι το 60% σύμφωνα με το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο. Η παρούσα κρίση θα επηρεάσει τους πάντες, όμως οι οικονομίες χαμηλού εισοδήματος κινδυνεύουν να αντιμετωπίσουν καταστροφή και σοβαρές αναταραχές, τόνισε η Ertharet Cousin, επικεφαλής της οργάνωσης «Συστήματα Τροφίμων για το Μέλλον» («Food Systems for the Future»), που συνεργάστηκε με την BCG στην εκπόνηση της μελέτης που αναφέρθηκε παραπάνω. «Δεν μιλάμε μόνο για τους φτωχότερους των φτωχών, αυτούς που ήδη υποφέρουν από την πείνα. Μιλάμε για ανθρώπους που μπορούσαν να προσφέρουν μέχρι πρόσφατα μια φρατζόλα ψωμί στη φαμίλια τους και τώρα δεν θα μπορούν», είπε χαρακτηριστικά η κυρία Cousin.
Για όποιον εξακολουθεί να διαθέτει λίγο μυαλό στο κεφάλι του και να διατηρεί ένα ελάχιστο ανθρώπινων χαρακτηριστικών, παραμένει πάρα πολύ εντυπωσιακό το γεγονός ότι υπάρχουν τέτοια προβλήματα, σε μια ιστορική εποχή που η ανθρωπότητα, στο σύνολό της, διαθέτει υλικά και τεχνικά μέσα που δεν μπορούσε ούτε να φανταστεί ότι θα τα διέθετε σε οποιαδήποτε άλλη εποχή της ιστορίας της.
Με την παρούσα όμως οικονομική, κοινωνική, πολιτιστική, ψυχολογική και δομή διεθνών σχέσεων της ανθρωπότητας, μοιάζει κατά πολύ πιθανότερο όλα αυτά τα απίθανα μέσα να χρησιμεύσουν στον τερματισμό του ανθρώπινου είδους, εκτός αν καταφέρουμε -και μάλιστα πολύ γρήγορα- ένα είδος «θαύματος».
(*) Ο Δημήτρης Κωνσταντακόπουλος είναι δημοσιογράφος
