Δημοσιεύτηκε στην εφημερίδα Today Press
του Ανδρέα Μαζαράκη
Το μεταναστευτικό επιστρέφει στο προσκήνιο της Ευρώπης. Ποια είναι, όμως, η θέση της Αριστεράς για την παράνομη μετανάστευση και την εργαλειοποίησή της από την Τουρκία; Το μεταναστευτικό βρέθηκε στο επίκεντρο της συνάντησης του Έλληνα πρωθυπουργού με τον Γερμανό καγκελάριο. Ο Κυριάκος Μητσοτάκης αναφέρθηκε σε «ένα δυναμικό σχέδιο με διπλή κατεύθυνση αφενός, την αποτροπή των παράνομων διελεύσεων και αφετέρου, τη διαχείριση των νόμιμων ροών». Έπειτα από το “διάλειμμα” του κορωνοϊού που αποδυνάμωσε το επιχείρημα της ελεύθερης διακίνησης (με την Τουρκία να είχε τότε ικανοποιηθεί οικονομικά από την Ευρώπη -τουλάχιστον έτσι διατείνονταν τότε ένα μέρος του γερμανικού Τύπου-), το μεταναστευτικό έχει επιστρέψει στο ευρωπαϊκό προσκήνιο.
Όμως, το μεταναστευτικό και η παράνομη μετανάστευση, απασχολούν και την γερμανική Αριστερά. Συγκεκριμένα, η Σάρα Βάγκενκνεχτ διέσπασε το κόμμα Die Linke και ίδρυσε δικό της, αντιτασσόμενη μεταξύ άλλων στην αλόγιστη μετανάστευση. Η Βάγκενκνεχτ είχε καταγγείλει «το ανεξέλεγκτο άνοιγμα των συνόρων» από την κυβέρνηση Μέρκελ, μετά την τρομοκρατική επίθεση σε χριστουγεννιάτικη αγορά το 2016. Σε ό,τι αφορά στη χώρα μας, ποια είναι η στάση της ελληνικής Αριστεράς στη λεγόμενη “μεταναστευτική κρίση”; Γιατί οι μετανάστες, πολλούς εκ των οποίων κινητοποιεί και διακινεί η Τουρκία μαζί με κάποιους εμπόρους ψυχών, εργαλειοποιούνται και από παρέες αριστερών; Αφού το μεταναστευτικό είναι «αποτέλεσμα της νεοφιλελεύθερης καπιταλιστικής παγκοσμιοποίησης» (Ιδρυτικό Συνέδριο ΣΥΡΙΖΑ, 2019), μήπως οι διακηρύξεις περί “ελεύθερης διακίνησης” δεν κάνουν τίποτε άλλο παρά να διευρύνουν την ασύδοτη διακίνηση κεφαλαίων και εργατικής δύναμης, που, πρωτίστως, αντιστρατεύεται τον εθνικό τους έλεγχο;
Υπάρχουν δύο μορφές εργαλειοποίησης του μεταναστευτικού. Η νεοφιλελεύθερη του δυτικού ιμπεριαλισμού κι αυτή του τουρκικού ιμπεριαλισμού. Είναι γνωστή η ανάπτυξη μιας νέας κεφαλαιοκρατικής και εργατικής γεωγραφίας που επιδιώκουν τα ισχυρά κράτη της Δύσης, όπως αυτά εκφράζονται από την κουλτούρα του Νταβός και των golden boys. Η νέα γεωγραφία αντιστρατεύεται την αρχιτεκτονική των εθνών-κρατών και των συνόρων, επειδή αυτά προβάλλουν εμπόδια στις ανεξέλεγκτες μετακινήσεις ανθρώπων, στην αγελοποίηση και την αποεθνικοποίησή τους. Είναι γνωστό ότι οι άνθρωποι, απογυμνωμένοι από εθνικές ταυτότητες, χειραγωγούνται ευκολότερα.
Στην πρώτη εργαλειοποίηση του μεταναστευτικού εντάσσεται η πρόθεση της κυβέρνησης και δη του υπουργού Μετανάστευσης, να προβεί στην νομιμοποίηση έως και 300.000 μεταναστών, αριθμός που «ενισχύει τα δημόσια έσοδα με φόρους και εισφορές για την απασχόληση και βοηθά στην αντιμετώπιση των δραματικών ελλείψεων σε ορισμένους τομείς», σε μία περίοδο που οι μεταναστευτικές ροές είχαν υπερ-τριπλασιαστεί, σε σχέση με το προηγούμενο έτος. Το σχέδιο δημοσιεύτηκε στον διεθνή Τύπο και αργότερα η κυβέρνηση υποχρεώθηκε να το “μαζέψει”.
Όμως, σε αυτήν την προοπτική παγίως ευθυγραμμίζονται και εκδοχές της Αριστεράς, που προσβλέπουν μέσα από τις μεταναστευτικές ροές στην ανασυγκρότηση του αντικαπιταλιστικού τους οράματος, από το οποίο αντλούν το υπαρξιακό τους υπόστρωμα. Πολλοί θεωρητικοί της θεωρούν ότι, στα χρόνια της παγκοσμιοποίησης, το παραδοσιακό επαναστατικό υποκείμενο, η εργατική τάξη, εκτράπηκε σε ακροδεξιές αναζητήσεις και στον εθνι(κι)σμό (έμφαση στην υπεράσπιση των εθνικών αξιών).
Επομένως, η ανασύνθεση του επαναστατικού οράματος θα γίνει με ένα νέο επαναστατικό υποκείμενο, τους μετανάστες, στους οποίους χαλαρώνει -αυτό που οι μαρξιστές συνήθως θεωρούσαν μια “ενοχλητική υπόθεση”- η εθνική συνείδηση. Προσβλέπουν, δηλαδή, σε μια νέα παγκόσμια εργατική γεωγραφία, όπου οι παγκόσμιες ροές της εργατικής δύναμης και οι νέοι σταθμοί διαμονής και διανομής της, οι μεγαλουπόλεις και οι παγκοσμιουπόλεις, θα αναμορφώσουν τα παραγωγικά και καταναλωτικά δίκτυα.
Παράλληλα, θα ανατρέψουν τις παραδοσιακές δομές, τα έθνη-κράτη, δημιουργώντας το νέο υποκείμενο, αντίδοτο στη νεοφιλελεύθερη παγκοσμιοποίηση. Μερικοί το αποκαλούν “πλήθος” (Χάρντι-Νέγκρι, “Η αυτοκρατορία” 2000). Πολλοί, μάλιστα, νομίζουν ότι οι διακινητές των μεταναστών υποκαθιστούν τις παλαιές εργατικές “πρωτοπορίες”! Δεν λένε, όμως, ποιο θα είναι το παρελθόν και η μνήμη αυτού του νέου υποκειμένου. Θα έχει, ή δεν θα έχει τη μνήμη του δυτικού πολιτισμού, όπως έγινε και με το προλεταριάτο του “διεθνιστικού” κομμουνιστικού μανιφέστου; Ένα μανιφέστο που διέψευσε τις προσδοκίες για την οικουμενική και απελευθερωτική του φύση…
Ως προς τη μεταναστευτική συμπεριφορά της Τουρκίας, η ελληνική και διεθνής Αριστερά αδυνατούν να τη δουν ως προϊόν ενός χαμηλού επιπέδου εθνικισμού, ο οποίος αντλεί τα σημεία, τις έννοιες και τις πρακτικές του από τρία ιστορικά πεδία: Πρώτον, την Οθωμανική Αυτοκρατορία, που δίνει τα ιστορικά πρότυπα εργαλειοποίησης-μισθοφοροποίησης των μεταναστών. Δεύτερον, τον ισλαμισμό, που συναρθρώνει την ιδεολογική ταυτότητα των απειλούντων τα ελληνικά σύνορα. Τρίτον, τον κεμαλισμό που εξασφαλίζει τη διεθνή νομιμοποίηση των ιμπεριαλιστικών στοχεύσεων του τουρκικού κράτους.
Αυτή η αδυναμία της Αριστεράς, έχει ιστορική βάση. Από τον 19ο αιώνα αξιολογούσε τους διαφόρους εθνικισμούς με βάση τη διχοτομία προοδευτικό-αντιδραστικό. Ό,τι εξυπηρετούσε το προλεταριάτο των αναπτυγμένων καπιταλιστικά χωρών ορίστηκε, εντελώς αυθαίρετα, προοδευτικό και ό,τι δεν το εξυπηρετούσε, αντιδραστικό. Το προοδευτικό αντιπροσώπευε στη σκέψη του Μαρξ η Δυτική Ευρώπη, ενώ το αντιδραστικό η Ρωσία.
Έτσι, η Οθωμανική Αυτοκρατορία που αναχαίτιζε τη Ρωσία, είχε θετική διάσταση στην προοδευτική εξέλιξη της ανθρωπότητας και στην προοπτική του κομμουνισμού. Από την άλλη, οι Βαλκανικές επαναστάσεις που υποθάλπονταν, μέσω της Ορθοδοξίας από τη Ρωσία, είχαν αρνητική. Αυτές οι σχηματοποιήσεις δημιούργησαν στους κόλπους των μαρξιστών μια θετικότητα ως προς τον τουρκικό εθνικισμό και μια αρνητικότητα για τον ελληνικό.
Ο τελευταίος γινόταν αποδεκτός από το δυτικό μαρξισμό μόνο στο σημείο που δεν αμφισβητούσε την πρωτοκαθεδρία του τουρκικού εθνικισμού στην Ανατολική Μεσόγειο. Από τον ρωσικό μαρξισμό γινόταν δεκτός όταν δεν αμφισβητούσε την πρωτοκαθεδρία του σλαβικού εθνικισμού στα Βαλκάνια.
Επειδή η ελληνική Αριστερά, στις περισσότερες εκδοχές της, ήταν εξαρτημένη από ξένα ιδεολογικά κέντρα (Β’ και Γ’ Διεθνή κλπ), εκτράπηκε σε μια κατευναστική, “ιπεκτσική” και φιλοτουρκική στάση. Με τον τρόπο αυτό, συνέβαλε περισσότερο στην απόκρυψη του τουρκικού προβλήματος, δηλαδή, στην απόκρυψη των ιστορικών γενοκτονιών και την καταπίεση που υφίστανται οι εθνικές κοινότητες της Μικράς Ασίας.
Ο τουρκικός εθνικισμός κατανοεί τον κόσμο υπό την οπτική του ολιγοεθνισμού, δηλαδή της αναδιαμόρφωσης της παγκόσμιας πολιτικής αρχιτεκτονικής, μέσω της απορρόφησης των μικρών και αδύναμων εθνών-κρατών από λίγα ισχυρά. Το μοντέλο κυριαρχίας μιμείται, κυρίως, την ολιγοεθνική στρατηγική των ευρωπαϊκών υπερδυνάμεων που προωθούν την ανασύσταση των παλαιών αποικιοκρατικών αυτοκρατοριών τους. ΗΤουρκία εξακολουθεί να θεωρεί την Ελλάδα ως εν δυνάμει Χώρο απορρόφησής της στους αυτοκρατορικούς της στόχους.
Οι διακηρύξεις επεκτατισμού, εκτός από τη ρητορική της παρέας του Ερντογάν, είναι διατυπωμένες και σε κείμενα, όπως “Το Στρατηγικό Βάθος της Τουρκίας”, του πρώην πρωθυπουργού Αχμέτ Νταβούτογλου, απ’ όπου αντλεί την καθοδήγησή της η ερντογανική παρέα. Πρόκειται για ένα κείμενο αναπροσαρμογής των σχέσεων ανάμεσα στην ισλαμο-οθωμανική παράδοση και την εκδυτικιστική-κεμαλική στο πλαίσιο προετοιμασίας του τουρκικού κράτους, ώστε «να απαντήσει με την απαιτούμενη σκληρότητα σε κάθε γεγονός που απειλεί τους στρατηγικούς του υπολογισμούς».
Όμως, τι κοινό έχουν οι μετανάστες από το Αφγανιστάν, το Πακιστάν, την Αφρική, τη Μέση Ανατολή με τους στρατηγικούς υπολογισμούς της Τουρκίας; Για τους περισσότερους υπάρχει μια κοινή ταυτότητα που την αντιπροσωπεύει ο ισλαμισμός, που διαβάζει την Ελλάδα ως ετερότητά τους, ως άπιστη που πρέπει να τιμωρηθεί, γιατί εμποδίζει την εξάπλωση της θέλησης του Αλλάχ. Επιπλέον, η τουρκική προπαγάνδα διατείνεται ότι η Ελλάδα κατέχει εδάφη και θάλασσες που ανήκουν στους μουσουλμάνους.
Εκμεταλλευόμενη μια ισχύουσα για όλους τους ισλαμιστές πολιτική φιλοσοφία, ότι το Ισλάμ πρέπει να καθοδηγεί την κοινωνική, πολιτική και προσωπική ζωή τους, τους ενθαρρύνει σε μια μισαλλόδοξη και επιθετική πνευματικότητα, με χαρακτηριστικότερο παράδειγμα την κρίση στον Έβρο το 2020, όπου η Τουρκία επανέλαβε τα της Βόρειας Συρίας, δημιουργώντας ομάδες τζιχαντιστών.
Δυστυχώς, Έλληνες Αριστεροί εθνομηδενιστές ανέχονται, αν δεν υποστηρίζουν, αυτήν την εμφανή και διακηρυγμένη επεκτατική στρατηγική. Ορισμένοι εξ’ αυτών δεν λένε τίποτα για την εκμετάλλευση των μεταναστών από τα δίκτυα διακίνησής τους, δίκτυα που οδηγούν τους ανθρώπους στον θάνατο, όπως είδαμε με το ναυάγιο στην Πύλο. Έχουμε δει να διασπείρουν ακόμα και τα τουρκικά ψέματα, πότε αποδίδοντας το κλείσιμο τωνσυνόρων στην κρίση του Έβρου το 2020, σε “φασιστική” πρακτική της ελληνικής κυβέρνησης(!) και πότε υιοθετώντας τα fake news για την “νεκρή, μικρή Μαρία” στον Έβρο…
Ούτε λέξη, βεβαίως, για την κακομεταχείριση των μεταναστών από τους τζανταρμάδες και για το γεγονός ότι η Τουρκία αρνείται τα ανθρώπινα και εθνικά δικαιώματα στους Κούρδους κι άλλες ιστορικές εθνότητες της Μικράς Ασίας. Θυμόμαστε πως η στάση μέρους της Κουμουνδούρου στην κρίση του Έβρου το 2020 (Επιτροπή Δικαιωμάτων, Νεολαία ΣΥΡΙΖΑ) οδήγησαν τους Έλληνες να εκπλήσσονται θετικά από τη στάση του Μητσοτάκη που, τουλάχιστον τότε, είχε πράξει το αυτονόητο…
Η κατάχρηση εύσχημων εννοιών, “ανθρωπισμός”, “διεθνισμός”, “αλληλεγγύη”, δεν μπορεί να συγκαλύψει το κακό που κάνουν στην ελληνική κοινωνία η ποινικοποίηση της εθνικής συνείδησης και ο αποπροσανατολισμός της. Η ανάκτηση του πατριωτικού και ανθρωπιστικού προφίλ της Αριστεράς, θα μπορούσε να ξεκινήσει από τούτη τη φράση του Μιχάλη Χαραλαμπίδη: «Το θεμελιώδες ζήτημα, δεν ονομάζεται Μόρια. Ονομάζεται τουρκικό πρόβλημα. Αυτό δημιουργεί, προκαλεί τη διαρκή, αιώνια προσφυγιά…». Αναμένουμε τί θέση θα κρατήσει η νέα ηγεσία του κόμματος, που ρητορικά ομνύει στην πατριωτική Αριστερά…
