Δημοσιεύτηκε στην εφημερίδα Today Press του Σαββάτου
του Δημήτρη Καμπουράκη
Η πολιτική μας ιστορία θα κατατάξει τις εκλογές αυτές στις πιο παράξενες που έγιναν στην Ελλάδα, τουλάχιστον μετά το τέλος του παγκοσμίου πολέμου. Μπορεί την ώρα που γράφεται αυτό το κείμενο να μην ξέρουμε το αποτέλεσμα της κάλπης, δεν υπάρχει όμως ούτε ένας Έλληνας, ακόμα και ο πιο τρελός ή πιο φανατικός, που να μην είναι εκ των προτέρων απολύτως σίγουρος για το αποτέλεσμα της. Υπάρχει όμως τίποτα πιο παράξενο από την πάνδημη βεβαιότητα ότι το σκορ κινείται στο 40%-20% πριν καν πάμε να ψηφίσουμε; Που ξανακούστηκε τέτοια διαφορά μεταξύ πρώτου και δεύτερου κόμματος;
Η ΝΔ πάει για έναν πρωτοφανή θρίαμβο και μια βαρβάτη αυτοδυναμία. Ο Κυριάκος Μητσοτάκης θα είναι ο πρωθυπουργός τα επόμενα τέσσερα χρόνια και μάλιστα ένας πρωθυπουργός πολιτικά πανίσχυρος. Τι μπορούμε και τι πρέπει να κρατήσουμε από τα γεγονότα, τα λόγια και τις πράξεις που σημάδεψαν τις δυο συνεχόμενες εκλογικές αναμετρήσεις; Πολλά και άκρως ενδιαφέροντα, σ’ αυτά άλλωστε εστιάζεται η περίφημη παραξενιά αυτών των εκλογών.
Άλλαξε το σκηνικό της χώρας
Πρώτο, ότι οι εκλογές άλλαξαν σε σημαντικό βαθμό το πολιτικό σκηνικό της χώρας. Κάποιοι λένε ότι απλώς επανέφεραν την πολιτική κανονικότητα, διαλύοντας το σκηνικό που είχε στηθεί τον καιρό της οικονομικής χρεωκοπίας, το οποίο δεν άντεξε να μετασχηματιστεί όταν η κρίση ξεπεράστηκε. Δεν ξέρω αν είναι σωστός ο συλλογισμός, το βέβαιο είναι ότι αυτές οι διπλές εκλογές πρωτίστως κονιορτοποίησαν τον μεγάλο ωφελημένο της τότε κρίσης, τον ΣΥΡΙΖΑ.
Κυριαρχία κεντροδεξιάς
Δεύτερο, ήδη από το 2019 αλλά κυρίως στην διπλή αναμέτρηση του 2023, έγινε ολοφάνερη η πολιτική κυριαρχία της κεντροδεξιάς στην Ελλάδα. Κάποιοι το αποδίδουν στην απομυθοποίηση της αριστεράς μετά από την τετράχρονη διακυβέρνηση της, άλλοι απλώς πιστεύουν ότι η κεντροδεξιά του Μητσοτάκη αποδείχθηκε αποτελεσματική στην πράξη. Ανεξαρτήτως πάντως των εκτιμήσεων, η άνοδος της ΝΔ σε ποσοστό και σε αριθμό ψήφων μετά από μια δύσκολη τετραετία εξουσίας της αλλά και η τεράστια διαφορά που πέτυχε έναντι του αντιπάλου της, προσδίδουν μια αίσθηση μακροημέρευσης της ηγεμονίας της.
Ταφόπλακα της απλής αναλογικής
Τρίτο, οι εκλογές αυτές αποτέλεσαν την ταφόπλακα της απλής αναλογικής και όσων δεινών κουβαλά αυτή ως σύστημα. Το θέμα δεν είναι διόλου αμελητέο, καθώς ο πολιτικός ενταφιασμός της απλής αναλογικής και της ακυβερνησίας που την ακολουθούν, είναι σημαντικό επίτευγμα για τον τόπο. Η πολιτική σταθερότητα είναι προϋπόθεση για οικονομική ανάπτυξη και εθνική εγρήγορση, αλλά η πολιτική σταθερότητα στην Ελλάδα βρίσκεται στην αντίπερα όχθη της απλής αναλογικής και των δήθεν κυβερνήσεων συνεργασίας. Είναι τέτοιο το στραπάτσο που έπαθε η ιδέα αυτού του εκλογικού συστήματος αλλά και όσων κομμάτων στηρίχθηκαν πάνω του, που θα χρειαστούν δεκαετίες για να ξαναμπεί στον δημόσιο διάλογο.
Κυριαρχία των ιδεών της ελεύθερης αγοράς
Τέταρτο, οι εκλογές αυτές εμπέδωσαν την κυριαρχία των ιδεών της ελεύθερης αγοράς, της ατομικής πρωτοβουλίας και της επιχειρηματικότητας, έναντι ενός ξεπερασμένου μοντέλου που στηρίζεται στο κράτος, στην προστατευτικότητα και την χρόνια ακινησία. Μύθοι πεντηκονταετίας κατέρρευσαν σαν χάρτινοι πύργοι, το εκλογικό σώμα έδωσε σαφή εντολή στον Μητσοτάκη να ανοίξει τα φτερά της οικονομίας, να μετασχηματίσει ένα ράθυμο και γραφειοκρατικό κράτος, να προχωρήσει σε μεταρρυθμίσεις δίχως να υπολογίζει αντιδράσεις. Η πολιτική καταδίκη δια της καταβαράθρωσης των ποσοστών όσων κομμάτων συνεχίζουν να υπερασπίζονται πεπαλαιωμένες δομές, συντεχνίες και αγκυλώσεις, ήταν μια αποστομωτική απάντηση που έλαβαν από τον κόσμο.
Τι σημαίνει «προοδευτικό» και «συντηρητικό»
Πέμπτο (και σε συνέχεια του προηγούμενου), οι εκλογές αυτές άλλαξαν τις έννοιες του «προοδευτικού» και του «συντηρητικού». Αυτά που ξέραμε ως δεδομένα, πλέον δεν υφίστανται. Το σχήμα αριστερά-πρόοδος και δεξιά-συντήρηση, ανατράπηκε πλήρως. Ζώντας σ’ έναν ανταγωνιστικό κόσμο που αλλάζει ραγδαία και δραματικά, συντηρητικός είναι αυτός που αρνείται να προσαρμοστεί με τα καινούρια δεδομένα, αρνείται να γίνει ανταγωνιστικός για να επιβιώσει, αλλά αντί γι αυτό στυλώνει τα πόδια και απαιτεί να μείνει η χώρα με τους ανθρώπους της στα «όμορφα παλιά». Σήμερα, η κατ’ εξοχήν συντηρητική πτέρυγα του πολιτικού μας συστήματος είναι η αριστερά. Κατά τον ίδιο τρόπο κατέρρευσε κι ο μύθος ότι οι νέοι ψηφίζουν αριστερά και η γερουσία ψηφίζει δεξιά. Οι νέοι ψηφοφόροι, άγουροι και άπειροι 17άρηδες, ψήφισαν ΝΔ.
Δεν πουλάει η τοξικότητα
Έκτο, ο τρόπος διεξαγωγής του διπλού προεκλογικού αγώνα, απέδειξε ότι στην Ελλάδα πλέον, σε αντίθεση με το παρελθόν, η τοξικότητα και το φαρμάκι δεν πουλάνε. Το εκλογικό σώμα τιμώρησε σκληρά όσους στηρίχθηκαν στην μαύρη διαφήμιση, στον βιτριολικό λόγο και στην καταγγελτική λογική. Αντιθέτως, επιβράβευσε εκείνους που μίλησαν για το μέλλον, που είχαν ήπια γλώσσα και νηφάλιο λόγο, που δεν μπήκαν σε διαγωνισμό συκοφάντησης. Γενικώς, το εκλογικό σώμα έδειξε να απεχθάνεται πια την εθνική και κοινωνική κλάψα, την θυματοποίηση και την μουρμούρα, προτιμώντας να ακούσει κάτι θετικό και ελπιδοφόρο. Είναι κι αυτό ένα μεταπολιτευτικό θέσφατο που κατέρρευσε.
Εθνικά θέματα και ασφάλεια
Έβδομο, αποδείχθηκε ότι τα εθνικά θέματα και τα ζητήματα ασφάλειας ενδιαφέρουν τον μέσο Έλληνα πολύ περισσότερο απ’ ότι παλιότερα. Γι αυτό και η ερμαφρόδιτη στάση της αριστεράς στα εθνικά μας ζητήματα την προηγούμενη τετραετία, της στοίχησε πολύ. Αυτό το υπαρξιακό μπέρδεμα που έχει ανάμεσα στον εθνισμό και τον διεθνισμό, την οδηγεί σε λανθασμένες αποφάσεις όπως η καταψήφιση των εξοπλισμών ή η πολυπλόκαμη και αντιφατική αντίληψη της για το μεταναστευτικό. Αυτά στοίχισαν στον Σύριζα πολύ και θα συνεχίσουν να του στοιχίζουν στο μέλλον, όσο δεν θα αποφασίζει να επιλύσει μια καίρια εσωτερική του εκκρεμότητα. Η Ελλάδα στο μυαλό του είναι μια χώρα με σύνορα ή δίχως σύνορα. Διότι αν είναι με σύνορα, τότε τα υπερασπίζεται με κάθε κόστος έναντι κάθε επίδοξου εισβολέα, αν τα σύνορα είναι απλές γραμμές στον χάρτη δίχως πρακτική σημασία τότε η υπεράσπιση τους δεν είναι προτεραιότητα. Όσο θα αρνείται να λύσει αυτή την αντίφαση, θα πληρώνει τα επίχειρα.
Τις εκλογές τις κερδίζουν οι αρχηγοί
Όγδοο, οι εκλογές αυτές απέδειξαν ότι οι παρατάξεις και τα κόμματα είναι σχηματισμοί με ιδεολογικές αναφορές και ιστορία, όμως για να είναι μια παράταξη νικηφόρα πρέπει να έχει ηγέτη. Τις εκλογές τις κερδίζουν οι αρχηγοί, όχι οι «συλλογικές διαδικασίες» και τα περίπλοκα σχήματα που δήθεν είναι φορείς δημοκρατίας. Ο απλός κόσμος αναζητά απλές λύσεις σε πολύπλοκα προβλήματα, γι αυτό και προτιμά να δώσει την εξουσιοδότηση σ’ έναν άνθρωπο που γνωρίζει για να τα αντιμετωπίσει. Ο Μητσοτάκης αναδεικνύεται σε κυρίαρχη ηγετική προσωπικότητα της δεκαετίας μας, σε αντίθεση με τον Τσίπρα που ενώ είχε την ευκαιρία του την προηγούμενη δεκαετία, τώρα γίνεται το βαρίδι του κόμματος του.
Ορθολογισμός πολιτών για την οικονομία
Ένατο, σ’ αυτές τις εκλογές μπορεί να είδαμε την επιβεβαίωση του δόγματος «είναι η οικονομία ηλίθιε» που κρίνει την μάχη, αλλά παραλλήλως για πρώτη φορά από την μεταπολίτευση διαπιστώσαμε έναν λαϊκό ορθολογισμό στην αντίληψη για την οικονομία. Ο κόσμος δεν ψήφισε όποιον του υποσχέθηκε τα περισσότερα, διότι τότε ο Σύριζα θα ήταν όχι είκοσι μονάδες πίσω αλλά είκοσι μπροστά. Το εκλογικό σώμα ψήφισε μεν με βασικό κριτήριο και την οικονομία, δεν επιβράβευσε όμως ούτε αυτόν που του μοίρασε επιδόματα ούτε εκείνον που του υποσχέθηκε πολύ χρήμα. Ψήφισε εκείνον που θεώρησε ότι θα φέρει μεγαλύτερη οικονομική ανάπτυξη, άρα μέσω αυτού θα δει και άνοδο των εισοδημάτων του. Αν το καλοσκεφτούμε, πρόκειται για μεγάλο άλμα στην συνείδηση του Έλληνα, που μέχρι πρότινος πίστευε σε λεφτόδεντρα και περίμενε τις εκλογές για να του αυξήσουν την σύνταξη οι κυβερνήσεις.
Η εξουσιοδότηση για δουλειά
Εν κατακλείδει, φαίνεται ότι τούτες οι εκλογές των οποίων το αποτέλεσμα θεωρείται δεδομένο, θα γραφτούν ως ένας σταθμός στην σύγχρονη πολιτική μας ιστορία. Κι αν τα εννιά πράγματα που καταγράφονται στο κείμενο είναι δεδομένα, υπάρχει ένα δέκατο που μένει να το δούμε. Η μεγάλη νίκη Μητσοτάκη δεν είναι παρά μια πόρτα που άνοιξε διάπλατα, με εξουσιοδότηση στον νικητή να την διαβεί και να κάνει την δουλειά. Αν ο Κυριάκος προτιμήσει να κάτσει στις δάφνες του, να επαναπαυθεί στον θρίαμβο του και στην καταβύθιση των αντιπάλων του, αν τον καταλάβει η λεγόμενη κατάρα της δεύτερης τετραετίας όπου όλα επιβραδύνονται και αμβλύνονται, τότε θα έχει χαραμίσει την μεγαλύτερη ευκαιρία και για τον τόπο και για τον ίδιον. Και τότε θα την πληρώσει, όπως πληρώνεται τώρα ο Τσίπρας, μπορεί και χειρότερα…
