19 Μαΐου. Μια μέρα βαρύτιμη. Μια πληγή στην καρδιά του Ελληνισμού που δεν έκλεισε ποτέ.
Σαν σήμερα, το 1919, ξεκίνησε η πιο σκοτεινή φάση μιας από τις μεγαλύτερες τραγωδίες του 20ού αιώνα: η Γενοκτονία των Ποντίων. Ένα έγκλημα που δεν ήταν μόνο κατά των Ποντίων, αλλά κατά της Ιστορίας, της Ανθρωπότητας, της ίδιας της Μνήμης.
Ο Μουσταφά Κεμάλ αποβιβάζεται στη Σαμψούντα και δίνει το έναυσμα για την οργανωμένη εξόντωση των Ελλήνων του Πόντου. Πίσω του η φρίκη: εκτελέσεις, ξεριζωμός, βασανιστήρια, πείνα, πορείες θανάτου. Από τις φωτισμένες ακτές του Ευξείνου Πόντου μέχρι τα βάθη της Ανατολίας, πάνω από 350.000 ψυχές σφαγιάστηκαν ή χάθηκαν, επειδή ήταν Έλληνες.
Δεν ήταν όμως μόνο αριθμοί. Ήταν οικογένειες, ήταν μνήμες, ήταν πατρίδες. Ήταν σχολεία, εκκλησίες, φωνές και τραγούδια που σώπασαν με το αίμα και τη φωτιά.
Ο Μάιος είναι ο μήνας του πένθους για τον Ελληνισμό της Ανατολής — όχι μόνο για τον Πόντο, αλλά για τη Μικρά Ασία, την Ιωνία, τη Θράκη, τη Βιθυνία, την Καππαδοκία. Και όμως, η 19η Μαΐου έχει μείνει στη συλλογική μνήμη κυρίως ως ημέρα μνήμης των Ποντίων. Ίσως γιατί οι εικόνες του μαρτυρίου τους ήταν τόσο ωμές, τόσο φανερές, που δεν επέτρεπαν καμία αποσιώπηση.
Μέσα στις στάχτες και την απώλεια όμως, η φλόγα δεν έσβησε. Ο Πόντος δεν καταποντίστηκε. Ο Πόντος ποντίζεται, αλλά δεν ξεχνιέται.
Οι απόγονοι των προσφύγων κράτησαν ζωντανή τη γλώσσα, τη μουσική, τις παραδόσεις, την ψυχή. Μετέφεραν την ιστορική μνήμη από στόμα σε στόμα, από γενιά σε γενιά, σαν ιερή παρακαταθήκη.
Δεν ζητούμε εκδίκηση. Ζητούμε αναγνώριση, σεβασμό, δικαίωση.
Η Γενοκτονία των Ποντίων, όπως και εκείνη των Αρμενίων και των Ασσυρίων, είναι κεφάλαιο της ανθρώπινης ιστορίας που πρέπει να διαβάζεται με δέος και δάκρυ, για να μη χρειαστεί ποτέ ξανά να γραφτεί με αίμα.
