Δημοσιεύτηκε στην εφημερίδα Today Press
του Γιάννη Καντέλη
Στη συνάντηση του Γιώργου Γεραπετρίτη με τον Χακάν Φιντάν στην Αθήνα στις 8 Νοεμβρίου θα αποτυπωθεί αν η απόσταση που έχουν διανύσει μέσα από «ήρεμα νερά» τους τελευταίους 16 μήνες Ελλάδα και Τουρκία είναι αρκετή ώστε οι δύο χώρες να κάνουν το κρίσιμο βήμα για την επίλυση της ουσιαστικής διαφοράς που υπάρχει ανάμεσα τους, τον ορισμό των θαλασσίων ζωνών.
Βασική προϋπόθεση για να συμβεί αυτό, σε πρώτη φάση, είναι να συμφωνηθεί το πλαίσιο και οι κανόνες που θα διέπουν τον διάλογο ανάμεσα σε Αθήνα και Άγκυρα και αυτό είναι το επίδικο της συνάντησης των δύο υπουργών Εξωτερικών.
Μία καθόλου εύκολη άσκηση με δεδομένο τον αναθεωρητισμό και τις αξιώσεις που προβάλει η Τουρκία, ακόμα και σε αυτήν την περίοδο όπου αποδεδειγμένα έχουν πέσει οι τόνοι της αντιπαράθεσης και έχουν γίνει σημαντικά βήματα προώθησης της θετικής ατζέντας.
Ωστόσο, έμπειροι διπλωμάτες διαχωρίζουν τη δημόσια ρητορική της τουρκικής ηγεσίας εντός των συνόρων της με την στάση που τηρεί σε διεθνές επίπεδο και στις επαφές μεταξύ των δύο χωρών. Η αναφορά του Ταγίπ Ερντογάν, από το βήμα των Ηνωμένων Εθνών τον Σεπτέμβριο, στο Διεθνές Δίκαιο ως μέσο για την επίλυση των διαφορών δεν πέρασε απαρατήρητη από την Αθήνα, ενώ φρόντισε να το επισημάνει και ο Κυριάκος Μητσοτάκης ως θετικό σινιάλο από την άλλη πλευρά του Αιγαίου.
«Υπάρχει μία πραγματική ευκαιρία και για τις δύο χώρες να βάλουν τις βάσεις για ένα ειρηνικό μέλλον με αμοιβαία οφέλη», σημειώνει διπλωματική πηγή, που θέλει να διατηρεί την αισιοδοξία της παρά τις δεδομένες δυσκολίες που υπάρχουν.
«Μπορεί να μην λήξουν οι διαπραγματεύσεις προς τη μία ή την άλλη κατεύθυνση την Παρασκευή και να χρειαστούν νέες επαφές πριν το Ανώτατο Συμβούλιο που θα γίνει τον Ιανουάριο στην Άγκυρα», δηλώνει αρμόδιο στέλεχος του υπουργείου Εξωτερικών στην «ΤΡ», σημειώνοντας την ανάγκη να διατηρηθούν χαμηλοί τόνοι.
«Δεν είμαστε αφελείς ότι η Τουρκία θα αλλάξει στάση από τη μία μέρα στην άλλη», σημειώνουν κυβερνητικές πηγές, θέλοντας να κρατήσουν τον πήχη των προσδοκιών χαμηλά.
Άλλωστε, η κατάσταση στο εσωτερικό της ΝΔ δεν διευκολύνει τους χειρισμούς της ηγεσίας του υπουργείου Εξωτερικών. Ο Γιώργος Γεραπετρίτης φρόντισε την προηγούμενη εβδομάδα να ξεκαθαρίσει με απόλυτο τρόπο τις εθνικές κόκκινες γραμμές του διαλόγου με την Τουρκία στη συνάντηση που είχε με τους βουλευτές της κυβερνητικής παράταξης που μετέχουν στην Επιτροπή Εξωτερικών και Άμυνας.
«Το μόνο θέμα που μπαίνει στο τραπέζι είναι η οριοθέτηση ΑΟΖ και υφαλοκρηπίδας», σημείωσε και τόνισε ότι σε περίπτωση που η Τουρκία βάλει άλλα ζητήματα τότε «πρέπει κάποιος να υποχωρήσει και να είστε σίγουροι ότι αυτός δεν θα είναι η Ελλάδα. Αλλιώς σταματάει ο διάλογος».
Τις τελευταίες ημέρες έχουν πυκνώσει οι συσκέψεις στο υπουργείο Εξωτερικών και θα ενταθούν ακόμα περισσότερο την εβδομάδα που έρχεται προκειμένου η ελληνική πλευρά να είναι έτοιμη για κάθε πιθανό σενάριο που θα μπει στο τραπέζι από την πλευρά της Άγκυρας. Μία ολιστική προσέγγιση των ελληνοτουρκικών διαφορών στην οποία η Τουρκία θα επιχειρήσει να στήσει ένα μεγάλο παζάρι εμπλέκοντας ζητήματα που άπτονται της εθνικής μας κυριαρχίας δεν γίνεται αποδεκτή από την κυβέρνηση.
«Μία σημαντική κατάκτηση των επαφών αυτούς τους 16 μήνες είναι η δυνατότητα να μιλάμε ειλικρινά μεταξύ μας και η κάθε χώρα να εκφράζει με σαφήνεια τις θέσεις της», σημειώνει κυβερνητική πηγή στην «ΤΡ».
Αυτό βοηθά στην οικοδόμηση της εμπιστοσύνης που είναι απαραίτητη για να υπάρξει πραγματική πρόοδος, παρά τις διαφορές που παραμένουν σημαντικές.
Η δραματοποίηση που επικρατεί στον δημόσιο διάλογο από την προσπάθεια να αποκομίσουν πολιτικά οφέλη κόμματα και κομματίδια στα δεξιά της ΝΔ και όσοι εμφανίζονται ως θεματοφύλακες των εθνικών συμφερόντων ξεπερνά την πραγματικότητα του ελληνοτουρκικού διαλόγου, όπως σχολιάζουν κυβερνητικά στελέχη.
«Πόσο πιθανό είναι η Τουρκία να υποχωρήσει από πάγιες αξιώσεις της», αναρωτιούνται, για να τονίσουν την απόσταση που υπάρχει ώστε να φτάσουμε στο σημείο οι δύο πλευρές «να ξεκινήσουν μία ουσιαστική συζήτηση για την ανεύρεση λύσης».
«Αν ο κ. Φιντάν στις 8 Νοεμβρίου αποδεχθεί ότι ο διάλογος θα γίνει μόνο για τον ορισμό των θαλασσίων ζωνών στη βάση του Διεθνούς Δικαίου θα πρόκειται για τεράστια επιτυχία της ελληνικής κυβέρνησης», συμπληρώνουν.
Όσους, ακόμα και στο εσωτερικό της γαλάζιας κοινοβουλευτικής ομάδας, εμφανίζονται αρνητικοί ακόμα και σε μία πιθανή προσφυγή στη Χάγη, συνεργάτες του Πρωθυπουργού τους συμβουλεύουν «να μην βιάζονται», αφού σε κάθε περίπτωση βρισκόμαστε μακριά από ένα τέτοιο ενδεχόμενο.
Ακόμα και αν όλα κυλήσουν με τον καλύτερο δυνατό τρόπο στη συνάντηση της Παρασκευής απομένει πολύς δρόμος μέχρι να φτάσουμε στην υπογραφή ενός συνυποσχετικού μεταξύ των δύο χωρών.
Το επόμενο στάδιο προβλέπει να μπουν στο τραπέζι οι χάρτες και να ξεκινήσει μία συζήτηση επί πραγματικών δεδομένων. Και σε περίπτωση που οι διαφορές μείνουν αγεφύρωτες να ακολουθήσει η σύνταξη του συνυποσχετικού.
Έμπειρες διπλωματικές πηγές σημειώνουν ότι «το πιο δύσκολο κομμάτι δεν είναι το Αιγαίο, όπως βιάζονται να πουν πολλοί, αλλά η Ανατολική Μεσόγειος».
Το τουρκολυβικό μνημόνιο, η εμπλοκή τρίτων χωρών και τα γεωπολιτικά δεδομένα δυσκολεύουν ακόμα περισσότερο την προώθηση μίας λύσης.
Το περίπλοκο διεθνές περιβάλλον και τα ανοιχτά μέτωπα στην ευρύτερη περιοχή δεν επιτρέπουν ούτε θεαματικές κινήσεις ούτε ακρότητες στο Αιγαίο. Τρία 24ωρα πριν το τετ α τετ των υπουργών Εξωτερικών θα έχουν διεξαχθεί οι αμερικανικές εκλογές και η Ουάσιγκτον θα βρίσκεται σε μία μεταβατική περίοδο, γεγονός που ζυγίζουν στις κινήσεις τους και η Αθήνα και η Άγκυρα. Ακόμα και αν η συζήτηση για τις θαλάσσιες ζώνες οδηγηθεί σε αδιέξοδο υπάρχει αμοιβαία διάθεση να διατηρηθεί η θετική ατζέντα που έχει αποδώσει σε τομείς όπως το μεταναστευτικό και η ανάπτυξη των οικονομικών σχέσεων.
