Δημοσιεύτηκε στην εφημερίδα Today Press
Συνέντευξη στη Μάρθα Λεκκάκου
«Η Ελλάδα δεν μπορεί να αφήσει ανθρώπους να πνίγονται στη θάλασσα. Είναι θέμα αρχών και ανθρωπιάς. Είμαστε υποχρεωμένοι να διαχειριστούμε αυτές τις προκλήσεις με σεβασμό προς τη ζωή, αλλά παράλληλα να προστατεύουμε τα σύνορά μας», σημειώνει με συνέντευξή του στην Today Press o Υπουργός Μετανάστευσης και Ασύλου, Νίκος Παναγιωτόπουλος, διαβεβαιώνοντας παράλληλα πως δεν υπάρχει κανένα ενδεχόμενο για μαζικές επιστροφές μεταναστών στη χώρα μας.
Πώς αντιμετωπίζετε την πιθανή αύξηση των μεταναστευτικών ροών από τον Λίβανο λόγω της κρίσης στη Μέση Ανατολή;
Ξεκινώντας θα ήθελα να τονίσω ότι το πρώτο 9μηνο του 2024 σε σχέση με το αντίστοιχο διάστημα του 2023, καταγράφεται μία αύξηση των μεταναστευτικών ροών της τάξης του 25%. Από κει και μετά, το μεταναστευτικό ζήτημα στην Ευρωπαϊκή Ένωση παρουσιάζει μεγάλη κινητικότητα, και οι εξελίξεις στη Μέση Ανατολή εντείνουν τις πιέσεις τόσο σε επίπεδο ροών όσο και σε θέματα ασφάλειας. Η προστασία των συνόρων και η αποτροπή της παράνομης μετανάστευσης είναι πλέον κεντρικά ζητήματα που απαιτούν άμεση δράση. Οι στρατιωτικές επιχειρήσεις στον Νότιο Λίβανο είναι πιθανό να δημιουργήσουν νέα κύματα προσφύγων, προσθέτοντας πίεση στις ήδη υπάρχουσες ροές από την περιοχή. Όπως συνέβη και με την Ουκρανία το 2022, η Ευρωπαϊκή Ένωση πρέπει να είναι έτοιμη να παρέμβει με οργανωμένο σχέδιο για την υποδοχή και προστασία προσφύγων πολέμου, αν χρειαστεί.
Μέχρι στιγμής, δεν έχουμε δει αύξηση των ροών από τον Λίβανο, αλλά ένα τέτοιο σενάριο είναι πιθανό και πρέπει να υπάρξει προετοιμασία σε ευρωπαϊκό επίπεδο. Είναι σημαντικό να ελπίζουμε για το καλύτερο, αλλά και να προετοιμαζόμαστε για το χειρότερο.
Η Ελλάδα, μαζί με τις υπόλοιπες χώρες της Ε.Ε., οφείλει να διαχειριστεί αυτές τις πιέσεις με συντονισμό και αποτελεσματικότητα. Όπως έχει επισημάνει, είναι απαραίτητο να βρούμε μια κοινή ευρωπαϊκή λύση σε αυτό το κοινό πρόβλημα. Δεν μπορούμε να επιτρέψουμε μονομερείς ενέργειες ή την εφαρμογή διαφορετικών πολιτικών από κάθε χώρα. Η κοινή ευρωπαϊκή πολιτική πρέπει να γίνει αυστηρότερη, δίνοντας έμφαση στην προστασία των συνόρων, στην αντιμετώπιση των αιτίων της προσφυγικής κρίσης και, βέβαια, στον σεβασμό των διεθνών συνθηκών και των ανθρωπίνων δικαιωμάτων.
Πώς σκοπεύετε να ανταποκριθείτε στις ανθρωπιστικές προκλήσεις που δημιουργεί η μετανάστευση;
Το έχω πει πολλές φορές και θα το επαναλάβω: Η Ελλάδα δεν μπορεί να αφήσει ανθρώπους να πνίγονται στη θάλασσα. Είναι θέμα αρχών και ανθρωπιάς. Είμαστε υποχρεωμένοι να διαχειριστούμε αυτές τις προκλήσεις με σεβασμό προς τη ζωή, αλλά παράλληλα να προστατεύουμε τα σύνορά μας. Η ισορροπία αυτή είναι κρίσιμη για την πολιτική μας.
Στο πλαίσιο αυτό, διασφαλίζουμε αξιοπρεπείς συνθήκες διαβίωσης για όσους φτάνουν στη χώρα μας και επιταχύνουμε τις διαδικασίες ασύλου, ώστε να περιορίσουμε την αβεβαιότητα και να δώσουμε άμεσες λύσεις. Ταυτόχρονα, η Ελλάδα επιδιώκει τη συνεργασία με την Ευρωπαϊκή Ένωση και τους διεθνείς οργανισμούς για τη δίκαιη κατανομή των αιτούντων άσυλο, ώστε το βάρος της μετανάστευσης να διαμοιραστεί ισότιμα σε όλα τα κράτη-μέλη.
Η ένταξη των μεταναστών στην κοινωνία μας αποτελεί βασική προτεραιότητα. Μέσα από προγράμματα εκπαίδευσης, επαγγελματικής κατάρτισης και υποστήριξης, στόχος μας είναι να τους παρέχουμε τα εργαλεία για μια νέα αρχή, ενισχύοντας παράλληλα την κοινωνική συνοχή.
Όλα αυτά υλοποιούνται με πλήρη σεβασμό στο διεθνές δίκαιο, ενώ παράλληλα ενισχύουμε την ασφάλεια στα σύνορα, ώστε να υπάρχει τάξη και ασφάλεια τόσο για τους πρόσφυγες όσο και για τους πολίτες της χώρας. Η διαχείριση του μεταναστευτικού είναι ζήτημα ευθύνης, και η πολιτική μας είναι να προσεγγίζουμε αυτό το πολύπλοκο θέμα με ανθρωπιά, αλλά και ρεαλισμό.
Δεδομένης της στάσης της Γερμανίας, υπάρχει περίπτωση η Ελλάδα να βρεθεί αντιμέτωπη με μαζικές επιστροφές μεταναστών;
Όχι, δεν υπάρχει κανένα ενδεχόμενο για μαζικές επιστροφές μεταναστών στη χώρα μας. Η Ελλάδα λειτουργεί στο πλαίσιο των ευρωπαϊκών συμφωνιών, όπως το Ευρωπαϊκό Σύμφωνο για τη Μετανάστευση και το Άσυλο και τις οδηγίες του Σένγκεν, που θέτουν σαφείς όρους και διαδικασίες για τις επιστροφές. Αυτές αφορούν κυρίως άτομα που δεν πληρούν τις προϋποθέσεις διεθνούς προστασίας ή έχουν μετακινηθεί παράτυπα εντός της Ε.Ε., και πραγματοποιούνται σε περιορισμένη και στοχευμένη βάση.
Οι φήμες περί μαζικών επιστροφών δεν ανταποκρίνονται στην πραγματικότητα. Οι επιστροφές γίνονται μόνο όταν πληρούνται αυστηρά νομικά κριτήρια, με απόλυτο σεβασμό στα ανθρώπινα δικαιώματα και τις διεθνείς μας υποχρεώσεις. Η Ελλάδα έχει αποδείξει ότι μπορεί να διαχειριστεί τις μεταναστευτικές ροές με υπευθυνότητα, προσφέροντας αξιοπρεπείς συνθήκες υποδοχής σε όσους το δικαιούνται. Και παρά τις πολιτικές πιέσεις που μπορεί να αντιμετωπίζουν κάποιες ευρωπαϊκές χώρες, όπως η Γερμανία, η εφαρμογή των ευρωπαϊκών κανόνων παραμένει αμετάβλητη. Είναι, ωστόσο, επιτακτική ανάγκη να βελτιωθεί το σύστημα κατανομής των αιτούντων άσυλο και να ενισχυθούν οι επιστροφές, όπου κρίνεται αναγκαίο.
Ωστόσο το ζήτημα των επιστροφών τέθηκε και από την Πρόεδρο της Ευρωπαϊκής Επιτροπής. Η χώρα μας πως το αντιμετωπίζει;
Η αυστηρή φύλαξη των συνόρων της Ευρωπαϊκής Ένωσης είναι απαραίτητη για τη διαχείριση του μεταναστευτικού ζητήματος. Η Ελλάδα, από το 2019, έδειξε τον δρόμο, εφαρμόζοντας μια αυστηρή αλλά δίκαιη πολιτική για την προστασία των εξωτερικών συνόρων. Σήμερα, βλέπουμε την Ε.Ε. να ακολουθεί την ίδια κατεύθυνση και αυτό αποτελεί μια σημαντική επιτυχία για τη χώρα μας.
Όμως, το επόμενο βήμα είναι εξίσου σημαντικό: η θέσπιση ενός κοινού ευρωπαϊκού πλαισίου για τις επιστροφές. Δεν μπορούμε να αφήσουμε τους διακινητές, τις εγκληματικές αυτές οργανώσεις, να καθορίζουν ποιος θα εισέρχεται στην Ευρώπη. Εμείς πρέπει να έχουμε τον έλεγχο και να διασφαλίζουμε ότι όσοι δεν δικαιούνται άσυλο επιστρέφουν στις χώρες προέλευσής τους. Η διαδικασία των επιστροφών μπορεί να είναι δύσκολη, αλλά είναι αναγκαία. Για αυτόν τον λόγο, η συνεργασία με τρίτες χώρες, όπως η Τουρκία, είναι κρίσιμη για την αποτελεσματική εφαρμογή της πολιτικής μας. Η Ελλάδα έχει δείξει ότι είναι έτοιμη να πρωτοστατήσει σε αυτό το πεδίο, και περιμένουμε από την Ευρώπη να κινηθεί με την ίδια αποφασιστικότητα.
Το μήνυμα είναι σαφές: η Ευρώπη πρέπει να έχει τον έλεγχο των μεταναστευτικών ροών. Όσοι δεν πληρούν τις προϋποθέσεις για άσυλο θα πρέπει να επιστρέφουν, ώστε το σύστημα να είναι δίκαιο και αποτελεσματικό. Αυτός είναι ο μόνος τρόπος για να προστατεύσουμε τις αξίες και τα συμφέροντα της Ένωσής μας.
Πώς προτίθεστε να αντιμετωπίσετε τις ανησυχίες των τοπικών κοινωνιών σε περιοχές όπως η Κρήτη όπου υπάρχει αντίσταση στη δημιουργία νέων δομών φιλοξενίας μεταναστών;
Κατανοώ πλήρως τις ανησυχίες των τοπικών κοινωνιών. Ωστόσο, θα ήθελα να ξεκαθαρίσω ότι δεν σχεδιάζεται η δημιουργία νέων μόνιμων δομών στην Κρήτη ή σε άλλες περιοχές. Όσον αφορά την Κρήτη, υπάρχει στο τραπέζι η σκέψη για μια προσωρινή και κλειστή μονάδα προσωρινής φιλοξενίας, η οποία θα λειτουργεί αποκλειστικά για ολιγοήμερες διαδικασίες ταυτοποίησης και καταγραφής. Αυτή η μονάδα θα εξυπηρετεί τη γρήγορη και ασφαλή διαχείριση των ροών, διασφαλίζοντας την ασφάλεια τόσο των τοπικών κοινωνιών όσο και των ατόμων που εισέρχονται στη χώρα μας.
Είναι κρίσιμο να ξεκαθαρίσουμε ότι η διαδικασία αυτή θα διαρκεί μόνο λίγες μέρες, και δεν θα υπάρξει καμία μόνιμη εγκατάσταση. Οι φήμες για μεγάλες μόνιμες δομές δεν ανταποκρίνονται στην πραγματικότητα. Στόχος μας είναι να αντιμετωπίσουμε γρήγορα και αποτελεσματικά τις αφίξεις, αποφεύγοντας την παρατεταμένη παραμονή των ατόμων αυτών στις περιοχές.
Παράλληλα, δεσμευόμαστε να βρισκόμαστε σε διαρκή διάλογο με τις τοπικές κοινότητες για να διασφαλίσουμε ότι οι αποφάσεις μας λαμβάνουν υπόψη τις ανησυχίες των κατοίκων. Οι λύσεις που προκρίνουμε είναι προσωρινές, ελεγχόμενες, και δεν θα επιβαρύνουν την καθημερινότητα των περιοχών, με απόλυτη προτεραιότητα την ασφάλεια και τη συνεργασία με τους πολίτες.
