Δημήτρης Γιαννακόπουλος - ρεπορτάζ: Δυο υγειονομικές «βόμβες» στην Αθήνα

Δημοσιεύτηκε στην εφημερίδα Today Press

του Δημ. Γιαννακόπουλου

«Απαγορεύονται η είσοδος και η παραμονή σε ανηλίκους». Ποιος έχει δει στις εισόδους των κέντρων διασκέδασης και των μπαρ αυτήν την ταμπέλα; Σχεδόν κανείς. Κι όμως, από τον περασμένο Ιούλιο αποτελεί υποχρέωση των καταστηματαρχών των ως άνω επιχειρήσεων (ν. 5216/2025, αρ. 5 παρ. 4), ανεξαρτήτως εμβαδού και χωρητικότητας.

Σε περίπτωση δε που εντός του καταστήματος – σε ανοιχτό ή κλειστό χώρο – εντοπιστούν ανήλικοι, πόσω μάλλον να καταναλώνουν αλκοόλ ή καπνικά προϊόντα οποιασδήποτε μορφής, επιβάλλονται πρόστιμα από 500 έως 10.000 ευρώ για καθένα χωριστά και σχηματίζεται ποινική δικογραφία σε βάρος του ιδιοκτήτη με προβλεπόμενη ποινή έως 3 έτη και επιπλέον χρηματικές κυρώσεις.

Ομοίως, στα εστιατόρια, τα μικρά και μεγαλύτερα σημεία πώλησης φαγητών, στις καφετέριες, στα αναψυκτήρια, στα μίνι μάρκετ, στα κρεοπωλεία, στα ιχθυοπωλεία, στα μανάβικα και στις λαϊκές αγορές, οι υγειονομικές διατάξεις – όπως επικαιροποιήθηκαν τον Σεπτέμβριο – είναι πολύ αυστηρές. Ωστόσο, οι μόνοι έλεγχοι που διενεργούνται αφορούν φορολογικές παραβάσεις και ελάχιστα έως καθόλου την ποιότητα των προϊόντων.

Επί συνόλου 80.000 επιχειρήσεων του γενικού κλάδου της εστίασης – ψυχαγωγίας υπολογίζεται ότι το 20%-25% (συντηρητικό μέγεθος) παραβιάζει συστηματικά τον νόμο και το 15%-20% λειτουργεί αυθαίρετα, χρησιμοποιώντας παρένθετα πρόσωπα είτε ως ιδιοκτήτες είτε ως υγειονομικούς υπεύθυνους, ώστε να αποφεύγεται ο καταλογισμός ευθυνών στους πραγματικούς αυτουργούς και να διακινούνται παρανόμως κεφάλαια προερχόμενα από έτερες έκνομες δραστηριότητες (ξέπλυμα).

Παρότι το πλαίσιο είναι αυστηρό, ούτε τηρείται ούτε εποπτεύεται ουσιαστικά, λόγω και της έμμεσης εμπλοκής των ελεγκτών (αστυνομικών, υπαλλήλων φορέων κ.τ.λ.) στον «κύκλο της ασυδοσίας», με τον τζίρο να προσεγγίζει τα 9,6 δισ. ευρώ ετησίως και, κατά πολλούς, να ξεπερνά τα 11 δισ. ευρώ.

Αλλοδαποί

Όπως φαίνεται στο φωτορεπορτάζ του Today Press, σε κεντρικά σημεία της πόλης – στη Βαρβάκειο, στο Μοναστηράκι, στην Ομόνοια και στην Αχαρνών – αλλοδαποί τρίτων χωρών αποτελούν μεγάλο μέρος, αν όχι το μεγαλύτερο πλέον, των εργαζομένων και των ιδιοκτητών. Η νομοθεσία για την άδεια λειτουργίας καταστημάτων υγειονομικού ενδιαφέροντος είναι ίδια για όλους τους πολίτες. Συνεπώς, για τους αλλοδαπούς αρκούν τα νομιμοποιητικά έγγραφα παραμονής και η επικύρωση διεύθυνσης κατοικίας ανεξαρτήτως καθεστώτος (ιδιοκτησία, βραχυχρόνια ή μακροχρόνια μίσθωση).

Δεδομένου ότι στη συντριπτική τους πλειονότητα οι μετανάστες εισήλθαν παράνομα στην επικράτεια, η εξακρίβωση της ταυτότητάς τους είναι δύσκολη έως απίθανη και, αντιστοίχως, εύκολη έως πιθανή η εξαφάνισή τους σε περίπτωση που διαπιστωθούν παραβάσεις στους χώρους εργασίας τους.

Μια βόλτα στην κρεαταγορά, την ιχθυαγορά, στη Σωκράτους, τη Γερανίου, την Ευριπίδου κάτω από την Αθηνάς ή τη Σαπφούς πίσω από την πλατεία Κουμουνδούρου, εκεί όπου υπάρχουν πολλά ινδικά, πακιστανικά και γενικότερα ασιατικά εστιατόρια, αρκεί για να πειστεί για του λόγου το αληθές και ο πιο επιφυλακτικός. Πάγκοι με λαχανικά στον δρόμο, μαυρισμένα σφάγια σε εξωτερικές βιτρίνες μίνι μάρκετ και γενικότερα τριτοκοσμικές συνθήκες υγιεινής, που σε συνδυασμό με την έντονη δυσοσμία γεννούν βεβαιότητα ότι κάτι σάπιο υπάρχει στο βασίλειο της Δανιμαρκίας. Πολύ σάπιο και διαρκές.

Μπαρ – Κέντρα διασκέδασης

Στα κέντρα διασκέδασης τα στοιχεία κατανάλωσης αλκοόλ από ανηλίκους είναι απογοητευτικά και χρειάστηκε να καταλήξει μια 16χρονη πριν από δύο εβδομάδες για να εφαρμοστεί – έστω και αποσπασματικά – ο νόμος στα Ιωάννινα, στη Μεσσηνία, στην Πρέβεζα, στη Χίο, στην Κω, στη Λέσβο, στη Λήμνο και στη Σύρο, όπου οι αστυνομικές αρχές προχώρησαν σε δεκάδες ελέγχους και σε συλλήψεις υπευθύνων καταστημάτων και διοργανωτών εκδηλώσεων. Οι περισσότερες υποθέσεις αφορούν καταστήματα υγειονομικού ενδιαφέροντος και χώρους διασκέδασης, ενώ σε ορισμένες περιπτώσεις οι παραβάτες κατηγορήθηκαν και για το αδίκημα της «έκθεσης» σε κίνδυνο.

Ο νομοθέτης δεν προβλέπει ποινική ευθύνη για τον ανήλικο που καταναλώνει αλκοόλ, αλλά επιβάλλει αυστηρές κυρώσεις σε όσους το διαθέτουν. Η πώληση και διάθεση αλκοόλ σε άτομα κάτω των 18 ετών απαγορεύεται ρητά, ενώ οι υπεύθυνοι καταστημάτων, διοργανωτές εκδηλώσεων ή ακόμη και γονείς και κηδεμόνες που ανέχονται την κατανάλωση διώκονται για παραβάσεις της νομοθεσίας περί προστασίας ανηλίκων. Σε περιπτώσεις που η μέθη εκθέτει τον ανήλικο σε κίνδυνο ζωής ή υγείας, εφαρμόζεται και το αδίκημα της «έκθεσης», που μπορεί να επισύρει ποινές φυλάκισης. Παράλληλα, στις επιχειρήσεις που επιτρέπουν την κατανάλωση αλκοόλ από ανηλίκους επιβάλλονται πρόστιμα και διοικητικά μέτρα, όπως αναστολή λειτουργίας.

Στοιχεία

Αναλυτικότερα, σύμφωνα με την ΕΛ.ΑΣ., από την εφαρμογή του νόμου (7 Ιουλίου 2025) έως το τέλος Σεπτεμβρίου 2025 πραγματοποιήθηκαν συνολικά 24.162 έλεγχοι, εκ των οποίων η συντριπτική πλειονότητα (99,4%) σχετίζονταν με τις νέες απαγορευτικές διατάξεις. Καταγράφηκαν 144 παραβάσεις, οδηγώντας σε 112 συλλήψεις και 75 διοικητικά πρόστιμα, ενώ η πιο συχνή παράβαση αφορά την πώληση ή διάθεση αλκοόλ σε ανηλίκους, με 74 δικογραφίες και 82 συλλήψεις — σχεδόν το ήμισυ του συνόλου των παραβάσεων.

Η έρευνα

Στην πρόσφατη πανευρωπαϊκή έρευνα του Εθνικού Κέντρου Τεκμηρίωσης και Πληροφόρησης για τα Ναρκωτικά (ΕΚΤΕΠΝ) τα αποτελέσματα δείχνουν ότι οι νέοι στην Ελλάδα ξεκινούν από μικρή ηλικία να καταναλώνουν αλκοόλ, ενώ τα ποσοστά είναι υψηλότερα από τον ευρωπαϊκό μέσο όρο.

Συγκεκριμένα, ένας στους τρεις 16χρονους έχει καταναλώσει πέντε ή περισσότερα ποτά σε μία μόνο περίσταση μέσα στον τελευταίο μήνα. Το ποσοστό των μαθητών που δηλώνουν ότι μέθυσαν τον τελευταίο μήνα έφτασε το 13%, έναντι 10% το 2019, παρουσιάζοντας σημαντική αύξηση. Επίσης, το 92% των ανηλίκων δηλώνουν πως μπορούν πολύ εύκολα να προμηθευτούν αλκοόλ, γεγονός που αποδεικνύει την έλλειψη ουσιαστικών ελέγχων. Τα κορίτσια φαίνεται πως δεν υπολείπονται των αγοριών, αφού 87% δηλώνουν ότι έχουν δοκιμάσει αλκοόλ έστω μία φορά. Ωστόσο, τα αγόρια κρατούν τα πρωτεία στην υπερβολική κατανάλωση με ποσοστό 39%, έναντι 35% των κοριτσιών. Η έρευνα καταγράφει επίσης σημαντική χρήση ηλεκτρονικού τσιγάρου: το 26% των μαθητών το έχει χρησιμοποιήσει τον τελευταίο μήνα, ενώ 65% θεωρούν ότι είναι πολύ εύκολο να το βρουν.

Νοσοκομεία

Από την πλευρά του, ο Μιχάλης Γιαννάκος, πρόεδρος της Πανελλήνιας Ομοσπονδίας Εργαζομένων στα Δημόσια Νοσοκομεία (ΠΟΕΔΗΝ), δηλώνει ότι περισσότερα από χίλια ανήλικα άτομα νοσηλεύονται ετησίως λόγω κατανάλωσης αλκοόλ, εκ των οποίων περίπου 350 μεταφέρονται στα δύο παιδιατρικά νοσοκομεία της Αττικής. Ο αριθμός αυτός, όπως επισημαίνει, αυξάνεται κάθε χρόνο, με ιδιαίτερη έξαρση τα Σαββατοκύριακα, όταν οι νέοι συχνάζουν σε κέντρα διασκέδασης και μπαρ.

Μπόμπες

Αποκαλύπτει δε περιπτώσεις όπου ανήλικοι μεταφέρθηκαν στο νοσοκομείο έχοντας καταναλώσει ακόμη και ένα μόνο ποτό, το οποίο αποδείχθηκε νοθευμένο. «Πολλοί από αυτούς μας λένε ότι ήπιαν μόλις ένα ποτό, όμως η κλινική τους εικόνα δείχνει ξεκάθαρα κατανάλωση “μπόμπας”. Η κατάστασή τους είναι συχνά κρίσιμη και χρήζει άμεσης νοσηλείας», αναφέρει χαρακτηριστικά. Τέλος, καταγγέλλει ότι ορισμένοι ιδιοκτήτες μπαρ, για να αποφύγουν τη δυσφήμιση του καταστήματός τους, όταν διαπιστώνουν ότι ανήλικος πελάτης έχει υποστεί δηλητηρίαση, τον βγάζουν έξω από το μαγαζί και τον αφήνουν στον δρόμο να περιμένει ασθενοφόρο. «Μια τέτοια πρακτική μπορεί να αποδειχθεί μοιραία, καθώς ένα παιδί σε κατάσταση οξείας μέθης μπορεί να χάσει τη ζωή του προτού προλάβει να μεταφερθεί στο νοσοκομείο».

Τι ορίζει ο νόμος

Τα βασικότερα σημεία του νέου νόμου είναι τα εξής:

Απαγορεύονται η πώληση, η προσφορά, καθώς και η με οποιονδήποτε τρόπο διάθεση αλκοολούχων ποτών σε ανηλίκους και από ανηλίκους.
Απαγορεύονται σε ανηλίκους η είσοδος, η παραμονή και η οποιασδήποτε μορφής απασχόληση σε κέντρα διασκέδασης και αμιγή μπαρ. Κατ’ εξαίρεση, επιτρέπεται η είσοδος και παραμονή ανηλίκων στα κέντρα διασκέδασης και αμιγή μπαρ, εφόσον πρόκειται για ιδιωτική εκδήλωση, με προκαθορισμένο αριθμό συμμετεχόντων που τελείται εκτός της συνήθους λειτουργίας τους, για συγκεκριμένο λόγο και σε οριοθετημένο χώρο που διατίθεται αποκλειστικά για τον σκοπό αυτόν. Στην περίπτωση αυτή, ο υπεύθυνος του κέντρου διασκέδασης και του αμιγούς μπαρ οφείλει να αναγγείλει, μέσω της ειδικής ηλεκτρονικής πλατφόρμας της παρ. 3, σαράντα οκτώ (48) ώρες τουλάχιστον πριν από την εκδήλωση, την ημέρα και την ώρα που αυτή πρόκειται να διεξαχθεί στο κατά τόπον αρμόδιο Αστυνομικό Τμήμα ή Λιμενική Αρχή.
Η ιδιωτική εκδήλωση αναγγέλλεται σε ειδική ηλεκτρονική πλατφόρμα, προσβάσιμη μέσω της Ενιαίας Ψηφιακής Πύλης της Δημόσιας Διοίκησης (ΕΨΠ–gov.gr). Πρόσβαση στα στοιχεία που υποβάλλονται ψηφιακά μέσω της ειδικής ηλεκτρονικής πλατφόρμας του προηγούμενου εδαφίου έχουν οι εξουσιοδοτημένοι υπάλληλοι του αρμόδιου Αστυνομικού Τμήματος ή Λιμενικής Αρχής.

Πινακίδες

Σε εμφανές σημείο των εισόδων των κέντρων τοποθετούνται πινακίδες, στις οποίες αναγράφεται η ένδειξη:
«ΑΠΑΓΟΡΕΥΟΝΤΑΙ Η ΕΙΣΟΔΟΣ ΚΑΙ Η ΠΑΡΑΜΟΝΗ ΣΕ ΑΝΗΛΙΚΟΥΣ».

Σε εμφανές σημείο των λοιπών καταστημάτων και σημείων πώλησης τοποθετούνται πινακίδες, στις οποίες αναγράφεται η ένδειξη:
«ΑΠΑΓΟΡΕΥΕΤΑΙ Η ΠΩΛΗΣΗ, ΠΡΟΣΦΟΡΑ ΚΑΙ ΔΙΑΘΕΣΗ ΑΛΚΟΟΛ ΣΕ ΑΝΗΛΙΚΟΥΣ – ΑΠΑΓΟΡΕΥΕΤΑΙ Η ΚΑΤΑΝΑΛΩΣΗ ΑΛΚΟΟΛ ΑΠΟ ΑΝΗΛΙΚΟΥΣ».

Εξακρίβωση

Τα φυσικά πρόσωπα που υποχρεούνται στην τήρηση των κανόνων ελέγχουν και εξακριβώνουν την ενηλικότητα του προσώπου, με την επίδειξη έγχαρτου ή ψηφιακού δημόσιου εγγράφου που αποδεικνύει την ηλικία του ή με τη χρήση λειτουργικότητας επαλήθευσής της μέσω της ειδικής ηλεκτρονικής εφαρμογής «KidsWallet». Αν υπάρχει οποιαδήποτε αμφιβολία ως προς την ταυτοπροσωπία ή δεν αποδεικνύεται η ενηλικότητα του προσώπου, ο υπόχρεος οφείλει να μην προχωρήσει στην πώληση, προσφορά ή διάθεση του προϊόντος ή να μην επιτρέψει την είσοδο, παραμονή ή απασχόληση του ανηλίκου στο κέντρο διασκέδασης ή στο μπαρ.

Ποινικό

Κυρώσεις ποινικές (έως 3 έτη φυλάκιση και χρηματικό πρόστιμο), που διώκονται στο πλαίσιο του αυτοφώρου, επιβάλλονται στις εξής περιπτώσεις: