Δημοσιεύτηκε στην έντυπη εφημερίδα Today Press
του Δημήτρη Γιαννακόπουλου
Οι συνθήκες άλλαξαν, οι χθεσινοί φίλοι έγιναν αντίπαλοι και η μεν Ελλάδα τηρεί στάση αναμονής, η Λιβύη όμως ετοιμάζεται να αναγνωρίσει το παράνομο Τουρκολιβυκό Μνημόνιο στέλνοντας ταυτόχρονα δεκάδες χιλιάδες δυστυχισμένους μετανάστες στην Ευρώπη μέσω του θαλάσσιου διαδρόμου των 300 χιλιομέτρων Τόμπρουκ – Γαύδου.
Ο στόχος μετατροπής του μικρού νησιού σε «δεύτερη Λαμπεντούζα» μέσω της οποίας μπορούν να διακινηθούν προς την Ευρώπη νέοι πυρήνες του τρόμου, απασχολεί έντονα όχι μόνο τις ελληνικές αλλά και τις ευρωπαϊκές αρχές. Έλληνες διπλωμάτες στη Μέση Ανατολή ενημερώνουν ότι χιλιάδες παράνομοι από την Ασία και την υποσαχάρια Αφρική προωθούνται συνεχώς προς το Λιβυκό λιμάνι υπολογίζοντας ότι από τον Μάρτιο 80.000 – 100.000 εξ΄ αυτών προσπάθησαν να ταξιδέψουν κυρίως προς την Ελλάδα. Οι μισοί τουλάχιστον δεν κατάφεραν καν να περάσουν από τα Λιβυκά ύδατα, ενώ 4 – 5 χιλιάδες αγνοούνται στα διεθνή ύδατα.
Ταυτόχρονα οι γιοι του Χαφτάρ πραγματοποιούν επαφές τόσο στην Αθήνα όσο και στην Άγκυρα επιδιώκοντας να πιέσουν περαιτέρω την Ε.Ε. με την εργαλειοποίηση του μεταναστευτικού να δεχθεί τα Λιβυκά συμβόλαια πετρελαίου, να άρει το εμπάργκο στα όπλα που έχουν επιβάλλει από το 2011 οι διεθνείς οργανισμοί στη χώρα και – γιατί όχι- να χρηματοδοτηθεί από την Ε.Ε. ώστε να «κρατήσει» τις ορδές στα παράλια του.
Επικεφαλής του Λιβυκού Εθνικού Στρατού (LNA), ο 84χρονος Χαφτάρ, παλαιός συνεργάτης του Μοαμάρ Καντάφι, ελέγχει τις κύριες πετρελαϊκές υποδομές της Λιβύης για πάνω από 7 χρόνια. Ο έλεγχος της ροής του επιτρέπει να παράγει τουλάχιστον 1 εκατ. βαρέλια ημερησίως, με εκτιμώμενα έσοδα 500 εκατ. δολάρια τον μήνα. Αυτά τα έσοδα χρηματοδοτούν τον στρατό του και ενισχύουν την πολιτική του επιρροή. Η παράνομη πώληση λιβυκού πετρελαίου -μέσω μεσαζόντων- κυρίως από τα λιμάνια Hariga και Ras Lanuf (κοντά στο Τομπρούκ), έχει προκαλέσει σημαντική απώλεια κρατικών εσόδων για τη Λιβύη. Το 2020, η παραγωγή μειώθηκε κατά 95% λόγω του αποκλεισμού των πετρελαϊκών υποδομών από τις δυνάμεις του Χαφτάρ. Αν και ο Εθνικός Οργανισμός Πετρελαίου (NOC – National Oil Corporation) εδρεύει στην Τρίπολη, ο Χαφτάρ έχει δημιουργήσει παράλληλες δομές για τον έλεγχο και την πώληση πετρελαίου, παρακάμπτοντας την επίσημη διαδικασία.
Παρανομίες
Οι μεθοδεύσεις του εγείρουν διεθνή προβληματισμό, με τις ΗΠΑ και την ΕΕ να εκφράζουν ανησυχίες για την παράνομη εξαγωγή πετρελαίου και τις πιθανές κυρώσεις. Ωστόσο, η αντίδραση των διεθνών οργανισμών παραμένει περιορισμένη. Σε παράνομη διακίνηση, όμως, επιδίδεται και η αντίπαλη κυβέρνηση με έδρα την Τρίπολη, προκειμένου να καλύψει τα δικά της έξοδα, για τα οποία δεν επαρκεί -ως φαίνεται- ο έλεγχος του επίσημου κρατικού πετρελαϊκού οργανισμού (ΝΟC). Η χώρα διαθέτει 5 διυλιστήρια σε Ρας Λανουφ, Ζάουια, Τομπρούκ, Σαρίρ και Μπρέγκα.
Αθλιότητα χωρίς τέλος
Σε σχέση με τους μετανάστες, σε πρόσφατη έκθεση του παγκόσμιου δικτύου ερευνητών και δημοσιογράφων «Πρόγραμμα Αναφοράς Οργανωμένου Εγκλήματος και Διαφθοράς» (OCCRP) τονίζεται ότι η κατάσταση ασφαλείας στη Λιβύη έχει επιδεινωθεί, θέτοντας τους εκατοντάδες χιλιάδες σε υψηλό κίνδυνο.
Κρατικοί και μη κρατικοί φορείς συλλαμβάνουν μετανάστες και αργότερα απαιτούν λύτρα για την απελευθέρωσή τους. Παρά τις πολλαπλές απειλές και προκλήσεις, συμπεριλαμβανομένων εκβιασμών, βασανιστηρίων, βιασμών, δουλείας, ακόμη και θανάτου, ο πληθυσμός των μεταναστών στη Λιβύη συνεχίζει να αυξάνεται καθώς περισσότεροι άνθρωποι καταφθάνουν αναζητώντας καλύτερες ευκαιρίες είτε με προορισμό την Ευρώπη είτε γιατί αποφάσισαν να απομακρυνθούν από περιοχές συγκρούσεων.
Ο αριθμός των καταγεγραμμένων μεταναστών στη Λιβύη τον Δεκέμβριο του 2024 είχε ανέλθει στους 824.000 και σήμερα βάσει του Διεθνούς Οργανισμού Μετανάστευσης (ΔΟΜ) έχει αυξηθεί τουλάχιστον κατά 5%!
Η συντριπτική πλειοψηφία τους (83%) προέρχεται από τέσσερις χώρες: Σουδάν (31%), Νίγηρας (22%), Αίγυπτος (20%) και Τσαντ (10%). Ειδικότερα, η σουδανική μετανάστευση έχει αυξηθεί σημαντικά λόγω της συνεχιζόμενης ένοπλης σύγκρουσης στο Σουδάν, η οποία έχει αναγκάσει χιλιάδες άτομα να αναζητήσουν καταφύγιο στη Λιβύη. Πάνω από τα τρία τέταρτα (76%) δεν έχουν πρόσβαση σε υγειονομική περίθαλψη, κυρίως λόγω του υψηλού κόστους και της κακής ποιότητας των υπηρεσιών. Τα παιδιά τους δεν παρακολουθούν μαθήματα στο σχολείο, κυρίως λόγω οικονομικών δυσκολιών και γλωσσικών προβλημάτων.
Τα παιδιά
Τα περισσότερα, ηλικίας από πέντε έως 14 ετών, φέρουν σημάδια βασανιστηρίων, όπως εγκαύματα και σημάδια από χτυπήματα με λάστιχα νερού και αιχμηρά εργαλεία.
Οι διακινητές ανθρώπων στη Λιβύη συγκεντρώνουν μετανάστες και τους κρατούν σε αποθήκες που βρίσκονται διάσπαρτες στις περιοχές Tajarhi, Traghan, Ash Shwayrif, Nasmah, Bani Walid και Ajaylat. Στη συνέχεια μεταφέρονται βόρεια για να μπουν στα «δουλεμπορικά» ως τέκνα κατά βάση ύποπτων ανδρών.
Μαρτυρίες
Οι μαρτυρίες των μεταναστών δείχνουν ότι οι πιο πολλοί έρχονται σε άμεση επαφή με διακινητές ανθρώπων στις χώρες καταγωγής τους και ενθαρρύνονται να ξεκινήσουν το ταξίδι, με τη διαβεβαίωση ότι θα διευκολυνθεί η διέλευσή τους . Ωστόσο, όταν περνούν τα λιβυκά σύνορα, οι μετανάστες βρίσκονται στοιβαγμένοι σε αποθήκες, αφού ο αρχικός διακινητής τους πουλάει σε διακινητές στο εσωτερικό της Λιβύης.
Όποιος μπορεί να συνεχίσει να πληρώνει, θα τον παίρνει μια άλλη ομάδα λαθρεμπόρων και θα συνεχίζει να μεταφέρεται προς τα σημεία λαθρεμπορίας που είναι διάσπαρτα στις βόρειες λιβυκές ακτές, αλλά όσοι δεν μπορούν να πληρώσουν, θα εγκλωβίζονται στην τελευταία αποθήκη που θα φτάνουν πριν να μην μπορούν να συνεχίσουν να πληρώνουν. Εκεί αρχίζουν τα βασανιστήρια – αποστέλλονται φωτογραφίες που δείχνουν ότι βασανίζονται στις οικογένειές τους προκειμένου να τις εκβιάσουν. Υπάρχουν καταγγελίες ότι οι διακινητές βιντεοσκοπούν τα παιδιά που βασανίζονταν και στέλνουν τα βίντεο στις οικογένειές τους. Ήταν σαφές ότι οι διακινητές το θεωρούσαν αυτό ως έναν αποτελεσματικό τρόπο για να εξαναγκάσουν τις οικογένειες σε γρήγορη καταβολή των λύτρων.
