Δημοσιεύτηκε στην ψηφιακή εφημερίδα Ipaper
της Χριστίνας Αλεξοπούλου, τ. Υφυπουργού Υποδομών και Μεταφορών, Βουλευτή ΝΔ Αχαΐας
Επιμέλεια: Μάρθα Λεκκάκου
Η μεγάλη μεταρρύθμιση του Κώδικα Οδικής Κυκλοφορίας δεν αποτελεί απλώς μια θεσμική παρέμβαση. Αντανακλά μια επιτακτική κοινωνική ανάγκη. Μετά από σχεδόν είκοσι χρόνια, έγινε ένα αποφασιστικό βήμα προς έναν σύγχρονο, αποτελεσματικό και βιώσιμο ΚΟΚ, με στόχο την ενίσχυση της οδικής ασφάλειας, την πρόληψη ατυχημάτων και την αλλαγή νοοτροπίας στους δρόμους μας.
Το νέο πλαίσιο αποτελεί προϊόν συστηματικής και στοχευμένης δουλειάς, που βασίστηκε σε πραγματικά δεδομένα και ανάγκες. Ένας από τους βασικούς άξονες που προωθήσαμε με συνέπεια ήταν η μείωση του ορίου ταχύτητας στους αστικούς δρόμους από 50 σε 30 χιλιόμετρα την ώρα. Δεν πρόκειται για συμβολική κίνηση, αλλά για ουσιαστικό μέτρο με μετρήσιμα οφέλη: σύμφωνα με το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο Ασφάλειας Μεταφορών, η εφαρμογή ορίου 30 χλμ./ώρα σε κατοικημένες περιοχές έχει οδηγήσει σε μείωση τροχαίων έως και 40%.
Ο αντίκτυπος μιας σύγκρουσης με 50 χλμ./ώρα είναι δραματικά μεγαλύτερος: ο κίνδυνος θανατηφόρου τραυματισμού για έναν πεζό είναι πενταπλάσιος σε σχέση με τα 30 χλμ./ώρα. Είναι λοιπόν σαφές ότι το όριο των 30 δεν είναι περιορισμός, αλλά προστασία ζωής.
Το 2023, σημειώθηκαν 1.845 τροχαία ατυχήματα με πεζούς, από τα οποία 95 ήταν θανατηφόρα. Μόνο στην Αχαΐα, καταγράφηκαν 18 ατυχήματα με πεζούς, εκ των οποίων ένα θανατηφόρο. Επιπλέον, μέσα στο 2024, 665 συμπολίτες μας έχασαν τη ζωή τους στην άσφαλτο. Πολλά από αυτά τα δυστυχήματα έγιναν εντός αστικών περιοχών. Αυτοί οι αριθμοί δεν είναι στατιστικά. Είναι ζωές που χάθηκαν, οικογένειες που βυθίστηκαν στο πένθος. Η ανάγκη για δράση είναι αδιαπραγμάτευτη.
Πέρα από το ζήτημα της ασφάλειας, η μείωση ταχύτητας έχει και περιβαλλοντική και κοινωνική διάσταση. Συμβάλλει στη μείωση της κατανάλωσης καυσίμων (έως και 12%) και περιορίζει τις εκπομπές CO₂ και NOx κατά 19%. Παράλληλα, ενθαρρύνει τη χρήση μέσων μαζικής μεταφοράς, ποδηλάτων και περπατήματος, στηρίζοντας τη μετάβαση σε πιο ανθρώπινες, ήπιες πόλεις.
Πολυάριθμες ευρωπαϊκές μεγαλουπόλεις όπως το Παρίσι, οι Βρυξέλλες, η Βαρκελώνη και η Μαδρίτη έχουν υιοθετήσει την πολιτική των 30 χλμ./ώρα. Στο Παρίσι, το μέτρο συνέβαλε στη μείωση των τροχαίων κατά 25% σε διάστημα δύο ετών. Στη Βαρκελώνη, καταγράφηκε αύξηση της χρήσης ΜΜΜ και αποσυμφόρηση του οδικού δικτύου.
Ο νέος ΚΟΚ, όμως, φέρνει και άλλες σημαντικές καινοτομίες. Η ψηφιοποίηση των ελέγχων είναι μια τομή, καθώς πλέον θα καταγράφονται αυτόματα οι παραβάσεις με σύγχρονες τεχνολογίες (κάμερες, αισθητήρες), εξασφαλίζοντας αμεσότητα και δίκαιη επιβολή των ποινών. Επίσης, για πρώτη φορά καθιερώνεται κατηγοριοποίηση παραβάσεων με βάση την επικινδυνότητά τους, ώστε να αποφεύγονται οριζόντιες ποινές και να ενισχύεται η αναλογικότητα.
Μια ακόμη σημαντική αλλαγή αφορά στην εστίαση στον οδηγό και όχι στο όχημα. Ο νέος ΚΟΚ υιοθετεί την αρχή πως δεν αρκούν τα υψηλά πρόστιμα. Χρειάζονται ρεαλιστικές και εφαρμόσιμες ποινές, οι οποίες θα επιβάλλονται με συνέπεια. Η ηλεκτρονική διαχείριση των κλήσεων και η παρακολούθηση της υποτροπής δίνουν πραγματική υπόσταση στους κανόνες.
Στον νέο Κώδικα εντάσσεται επίσης η μικροκινητικότητα, η οποία αποτελεί πλέον αναπόσπαστο κομμάτι της καθημερινότητας. Καθιερώνεται η υποχρεωτική χρήση κράνους για ηλεκτρικά πατίνια και άλλα ελαφρά προσωπικά οχήματα, ενώ εισάγονται σαφή όρια ταχύτητας και ειδικές ρυθμίσεις για δίκυκλα, όπως η διήθηση έως 20 χλμ./ώρα και οι ζώνες αναμονής στα φανάρια.
Αξίζει, τέλος, να αναφερθεί ότι η δια βίου αφαίρεση διπλώματος, η οποία προβλεπόταν στον προηγούμενο ΚΟΚ για εξαιρετικά επικίνδυνες παραβάσεις, αποδείχθηκε ανεφάρμοστη στην πράξη. Η στοχευμένη επιβολή ρεαλιστικών ποινών και η παρακολούθηση της υποτροπής είναι το πιο αξιόπιστο μέσο για την ουσιαστική βελτίωση της οδικής ασφάλειας.
Ο περιορισμός της χρήσης των ΙΧ και η ενίσχυση των ΜΜΜ είναι καθοριστικής σημασίας, καθώς η Ελλάδα υπολείπεται στον τομέα της βιώσιμης κινητικότητας σε σχέση με τις υπόλοιπες ευρωπαϊκές χώρες. Οι αλλαγές του νέου ΚΟΚ κινούνται στην κατεύθυνση αυτή.
Το κρίσιμο, όμως, δεν είναι μόνο οι νέοι κανόνες. Είναι η καθημερινή εφαρμογή τους. Χρειάζεται συνεχής προσπάθεια, επένδυση στην οδική εκπαίδευση, στην ενημέρωση και στη χρήση τεχνολογίας. Η οδική ασφάλεια είναι συλλογική ευθύνη. Και σε αυτήν την εθνική προσπάθεια, κανείς δεν περισσεύει.
