Συνέντευξη του Πρωθυπουργού Κυριάκου Μητσοτάκη στο τηλεοπτικό δίκτυο CNBC και στη δημοσιογράφο Silvia Amaro
Ερωτηθείς για την ανάκαμψη της Ελλάδας μετά την οικονομική κρίση και τον μετασχηματισμό της ελληνικής οικονομίας, ο Πρωθυπουργός σημείωσε:
Κυριάκος Μητσοτάκης: Να εξηγήσουμε ότι δεν πρόκειται για μια δεκαετία την οποία θα πρέπει να δούμε ως κάτι ενιαίο, διότι τέσσερα χρόνια, από το 2015 έως το 2019, υποφέραμε ακόμη από τις συνέπειες της καταστροφικής διαπραγμάτευσης της προηγούμενης, ριζοσπαστικής αριστερής κυβέρνησης. Εκείνη την περίοδο, μέχρι το 2019, είχαμε τον χαμηλότερο ρυθμό ανάπτυξης στην Ευρώπη, σε καλές εποχές για την παγκόσμια οικονομία. Από το 2019 κι έπειτα, πιστεύω ότι στον πυρήνα της οικονομικής μας επιτυχίας βρίσκεται το γεγονός ότι αποκαταστήσαμε την εμπιστοσύνη στα θεμελιώδη της ελληνικής οικονομίας.
Τίποτα από όλα αυτά δεν θα είχε συμβεί αν δεν είχαμε λάβει δύσκολες αποφάσεις για να βάλουμε σε τάξη τα δημόσια οικονομικά μας. Ταυτόχρονα, όμως, ήμασταν αρκετά τολμηροί ώστε να εφαρμόσουμε φιλοαναπτυξιακά μέτρα, σημαντικές διαρθρωτικές μεταρρυθμίσεις που βελτίωσαν την ανταγωνιστικότητα της ελληνικής οικονομίας. Πιστεύω ότι παρουσιάσαμε μια ελκυστική ιστορία στους ξένους επενδυτές, και οι ξένες επενδύσεις στην ελληνική οικονομία συνεχίζονται.
Βεβαίως, ναι, ήμουν αυτός που διαπραγματεύτηκε για λογαριασμό της Ελλάδας το πρόγραμμα NextGenerationEU. Η Ελλάδα πρόκειται να λάβει 36 δισεκατομμύρια ευρώ μέχρι το 2026, επιπλέον αυτών που θα λάβει από τα διαρθρωτικά ταμεία και τα κονδύλια για τη γεωργία. Αλλά αυτή δεν ήταν μόνο μια ιστορία ευρωπαϊκής στήριξης. Πήραμε τολμηρές αποφάσεις και καταφέραμε να κερδίσουμε τις εκλογές για δεύτερη φορά, αφού αποδείξαμε ότι μπορείς πραγματικά να φέρεις αποτελέσματα μέσω υγιών, μετριοπαθών φιλοαναπτυξιακών πολιτικών.
Ζούμε σε μια εποχή όπου οι λαϊκιστές αμφισβητούν τις ικανότητες των πιο παραδοσιακών κομμάτων. Στην Ελλάδα αψηφήσαμε αυτό το αφήγημα, διότι το 2023 αυξήσαμε το ποσοστό μας δύο φορές, σε διπλές εκλογές, ουσιαστικά πείθοντας τον ελληνικό λαό ότι μπορούμε να τηρήσουμε τις προεκλογικές μας υποσχέσεις και να του προσφέρουμε ένα καλύτερο μέλλον.
Αυτή θα είναι, και πάλι, η πρόκληση το 2027. Θα είμαστε συνεπείς; Μπορούμε να ξαναχτίσουμε την εμπιστοσύνη; Μπορούμε να επικεντρωθούμε σε αυτά που ενδιαφέρουν τους πολίτες; Το νούμερο ένα ζήτημα που εξακολουθεί να απασχολεί τους Έλληνες είναι ο πληθωρισμός και το διαθέσιμο εισόδημα. Ξέρουμε ότι πρέπει να βελτιώσουμε τη ζωή των πολιτών. Ξέρουμε ότι πρέπει να μειώσουμε περαιτέρω τους φόρους, να αυξήσουμε τους μισθούς, να δημιουργήσουμε περισσότερες θέσεις εργασίας. Αλλά πρέπει να το κάνουμε με βιώσιμο τρόπο. Δεν μπορούμε να το κάνουμε θέτοντας σε κίνδυνο τα θεμελιώδη στοιχεία όσων έχουμε πετύχει.
Silvia Amaro: Πολύ σαφές. Άκουσα από τον Υπουργό Εθνικής Οικονομίας και Οικονομικών σας πριν από λίγο καιρό, έδωσε μια συνέντευξη πριν από μερικές ημέρες, αφήνοντας να εννοηθεί ότι η Ελλάδα είναι σε θέση να αποπληρώσει κάποια από τα δάνεια από την κρίση χρέους δέκα χρόνια νωρίτερα από ό,τι είναι προγραμματισμένο. Μπορείτε να μας πείτε κάτι σχετικά με αυτό; Ποιο είναι το σχέδιο;
Κυριάκος Μητσοτάκης: Θα αφήσω το ζήτημα αυτό στους ειδικούς. Αλλά η ιδέα, να το ξαναπώ, ήταν πάντα να μπορούμε να εκπλήσσουμε ευχάριστα τις αγορές. Αν μπορούμε να αποπληρώσουμε δάνεια που έχουν υψηλότερο επιτόκιο νωρίτερα, θα το κάνουμε. Είναι ενδιαφέρον ότι σε αυτό το περιβάλλον παγκόσμιων δημοσιονομικών αναταράξεων, όπου οι αγορές ομολόγων είναι «νευρικές», η απόδοση του ελληνικού χρέους ήταν αξιοσημείωτα σταθερή. Αυτό, νομίζω, δείχνει ότι αυτό που έχουμε πετύχει εδώ εκτιμάται από τις αγορές και ότι οι αγορές, στο τέλος της ημέρας, εμπιστεύονται την ικανότητά μας να επιτυγχάνουμε σταθερά πρωτογενή πλεονάσματα και να μειώνουμε σταθερά το χρέος μας ως ποσοστό του ΑΕΠ.
Αυτά, λοιπόν, είναι αδιαπραγμάτευτα θεμέλια πάνω στα οποία οικοδομήσαμε το σύνολο των πολιτικών μας πρωτοβουλιών. Υπό αυτή την έννοια, διαθέτουμε έναν εξαιρετικό οργανισμό διαχείρισης του δημόσιου χρέους. Τους έχω απόλυτη εμπιστοσύνη. Εάν μπορούν να αναλάβουν πρωτοβουλίες που θα βελτιώσουν το προφίλ του χρέους μας και αντικαταστήσουν το χρέος με υψηλότερο επιτόκιο, με χρέος με χαμηλότερο επιτόκιο, φυσικά και θα το κάνουμε.
Silvia Amaro: Βγάζει νόημα από οικονομικής πλευράς. Θα ήθελα να επιστρέψω στις προοπτικές όσον αφορά την υποστήριξη από την Ευρωπαϊκή Ένωση. Τα κονδύλια ανάκαμψης από τον COVID είναι μόνο ένα από τα πολλά στοιχεία της πρόσφατης ανάκαμψης, αλλά αναρωτιέμαι τι πρόκειται να συμβεί μετά το 2026, όταν αυτά τα κονδύλια δεν θα υπάρχουν πλέον. Ποιο είναι το σχέδιό σας;
Κυριάκος Μητσοτάκης: Πιστεύω ότι αυτό είναι ένα σημαντικό σημείο. Πρώτα απ’ όλα, πρέπει να βεβαιωθούμε ότι αξιοποιούμε σωστά τα κονδύλια για την ανάκαμψη μετά την πανδημία. Είμαστε στις πρώτες θέσεις στην απορρόφηση των πόρων αυτών. Πρέπει να επισημάνω στους τηλεθεατές σας ότι υπάρχουν σημαντικοί όροι που συνδέονται με αυτά τα κονδύλια. Επομένως, δεν πρόκειται απλώς για μια άσκηση απορρόφησης κονδυλίων. Υπάρχουν πολλές διαρθρωτικές μεταρρυθμίσεις που συνδέονται με αυτά τα χρήματα, τις οποίες πρόθυμα θέσαμε σε εφαρμογή, όχι επειδή μας επιβλήθηκαν από την τρόικα, όπως συνέβαινε πριν από δέκα χρόνια, αλλά επειδή πιστεύουμε θεμελιωδώς ότι αυτές οι μεταρρυθμίσεις είναι απαραίτητες προκειμένου να διασφαλίσουμε ότι θα συνεχίσουμε να αναπτυσσόμαστε μακροπρόθεσμα, όταν δεν θα έχουμε πλέον τα κονδύλια COVID στη διάθεσή μας.
Πιστεύω ότι βρισκόμαστε τώρα σε μια πορεία για να καθιερώσουμε έναν μακροπρόθεσμο ρυθμό ανάπτυξης που θα είναι σταθερά υψηλότερος από τον μέσο όρο της ευρωζώνης, ακριβώς επειδή αλλάζουμε τον ίδιο τον ιστό της οικονομίας. Προσελκύουμε περισσότερες άμεσες ξένες επενδύσεις. Επικεντρωνόμαστε στην παραγωγικότητα, στη συμμετοχή στην αγορά εργασίας, στο να διασφαλίσουμε ότι αυτή η οικονομία εστιάζει στην καινοτομία και στις εξαγωγές, κάτι που δεν συνέβαινε στο παρελθόν.
Silvia Amaro: Η δομή της οικονομίας εξακολουθεί να επικεντρώνεται σε μεγάλο βαθμό στον τουρισμό και στις κατασκευές.
Κυριάκος Μητσοτάκης: Λιγότερο απ’ ό,τι στο παρελθόν. Πρέπει να το τονίσω αυτό. Ασφαλώς, ο τουρισμός είναι σημαντικός, αλλά ακόμη και η τουριστική βιομηχανία αλλάζει. Επικεντρώνεται περισσότερο στον τουρισμό υψηλότερων προδιαγραφών, νομίζω ότι το βλέπετε αυτό στην Αθήνα, στην επιμήκυνση της τουριστικής περιόδου, ανοίγουμε νέους προορισμούς και διασφαλίζουμε ότι αναπτύσσουμε τη βιομηχανία με βιώσιμο τρόπο. Αυτές είναι αδιαπραγμάτευτες προϋποθέσεις για εμάς.
Αλλά αν κοιτάξετε άλλους τομείς που αναπτύσσονται πολύ γρήγορα: οι ανανεώσιμες πηγές ενέργειας. Είμαστε ηγέτες στην Ευρώπη. Παράγουμε πάνω από το 50% της ενέργειάς μας από τον άνεμο και τον ήλιο. Logistics και υποδομές, απλά κοιτάξτε τη γεωγραφική μας θέση. Πιστεύω πολύ στις δυνατότητες του διαδρόμου IMEC, που θα συνδέει την Ινδία με τη Μέση Ανατολή και την Ευρώπη. Η Ελλάδα είναι ένα φυσικό σημείο εισόδου, η πρώτη ηπειρωτική χώρα στον διάδρομο IMEC.
Αν κοιτάξετε, για παράδειγμα, τη βιώσιμη γεωργία, διαθέτουμε εξαιρετικά προϊόντα. Πρέπει να βελτιώσουμε την παραγωγικότητα του γεωργικού μας τομέα. Οι υπηρεσίες, η υγειονομική περίθαλψη, η εκπαίδευση, απελευθερώνουμε την εκπαίδευση, και την τεχνολογία. Θέλω πραγματικά να επικεντρωθώ στην τεχνολογία, διότι αυτό που γίνεται στην Ελλάδα είναι πράγματι πολύ ενδιαφέρον. Έχουμε ένα οικοσύστημα τεχνολογικών νεοφυών επιχειρήσεων που ανθίζει και τα πηγαίνει εξαιρετικά καλά. Έχουμε τους πρώτους μας «μονόκερους» επειδή έχουμε σπουδαίο ανθρώπινο ταλέντο.
Σπουδαίο ανθρώπινο ταλέντο, δημόσια πανεπιστήμια που παράγουν εξαιρετικά καταρτισμένους αποφοίτους, αλλά και μια ελληνική διασπορά, η οποία αποτελεί τεράστιο πλεονέκτημα. Ορισμένοι από αυτούς επιθυμούν να επιστρέψουν στην Ελλάδα και να εργαστούν και να ζήσουν στην Ελλάδα. Η ελληνική οικονομία δεν είναι μονοδιάστατη. Για παράδειγμα, αν κοιτάξετε τις πρόσφατες σημαντικές άμεσες ξένες επενδύσεις, τεχνολογία, data centers, είμαστε ένας από τους πρωταγωνιστές, ανανεώσιμες πηγές ενέργειας, υγειονομική περίθαλψη. Ο τουρισμός είναι σε καλό δρόμο, αλλά αυτό δεν αφορά μόνο τον τουρισμό και τις κατασκευές. Πρόκειται για μια ευρύτερη και πολύ πιο ποικιλόμορφη οικονομία απ’ ό,τι υποθέτουν πολλοί.
Silvia Amaro: Όσον αφορά τον πληθωρισμό, αφήνετε να εννοηθεί ότι, κατά την άποψή σας, τα χειρότερα έχουν περάσει. Όμως, ανήκουν τα χειρότερα πραγματικά στο παρελθόν, όταν μπορεί να αντιμετωπίσετε νέους δασμούς από τις Ηνωμένες Πολιτείες και η παγκόσμια οικονομική εικόνα είναι πολύ αβέβαιη;
Κυριάκος Μητσοτάκης: Ορθώς το επισημαίνετε αυτό. Στο τέλος της ημέρας, ο πληθωρισμός ήταν ένα παγκόσμιο πρόβλημα, δεν ήταν μόνο ένα ελληνικό πρόβλημα. Εξακολουθούμε να έχουμε ένα ζήτημα με τον πληθωρισμό στις υπηρεσίες που πρέπει να αντιμετωπίσουμε. Ασφαλώς, χρειαζόμαστε επίσης περισσότερο ανταγωνισμό και το εξετάζουμε αυτό. Ναι, θα μπορούσαν πάντα να υπάρξουν συστημικά σοκ.
Είμαι συγκρατημένα αισιόδοξος ότι η Ευρωπαϊκή Ένωση θα μπορέσει να συνάψει μια εμπορική συμφωνία με τις Ηνωμένες Πολιτείες που θα αποφύγει τις υπερβολές ενός εντελώς περιττού και επιζήμιου για όλους εμπορικού πολέμου. Πιστεύω ότι είναι σαφές πλέον, και από την αντίδραση των χρηματοπιστωτικών αγορών, κατανοούν ότι οι εμπορικοί πόλεμοι είναι ουσιαστικά επιζήμιοι για όλους. Έχω εμπιστοσύνη στη διαπραγματευτική μας ομάδα, στη διαπραγματευτική ομάδα της Ευρωπαϊκής Επιτροπής.
Πιστεύω ότι μπορεί να υπάρξει κοινός τόπος και ότι μπορούν να γίνουν συμβιβασμοί εκατέρωθεν. Στο τέλος της ημέρας, πιστεύω ότι το διατλαντικό εμπόριο είναι πολύ μεγάλο και πολύ σημαντικό για να το θέσεις σε κίνδυνο σε έναν εμπορικό πόλεμο που δεν θα έχει νικητές. Βλέπω κάποια σημάδια και από την αμερικανική κυβέρνηση ότι είναι πρόθυμη να εμπλακεί και να κάνει μια σοβαρή συζήτηση για το πώς μπορούμε να μετριάσουμε τις ανακοινώσεις που έγιναν αρχικά και να καταλήξουμε σε μια συμφωνία που θα είναι αμοιβαία επωφελής.
Silvia Amaro: Πιστεύετε, όμως, ότι θα υπάρξει συμφωνία σε αυτές τις 90 ημέρες αναστολής των δασμών;
Κυριάκος Μητσοτάκης: Το ελπίζω. Η παύση των 90 ημερών είναι αυτό που έχουμε σήμερα. Αλλά αν χρειαζόμαστε περισσότερο χρόνο, ίσως πρέπει να εξασφαλίσουμε περισσότερο χρόνο. Αλλά, στο τέλος της ημέρας, θεωρώ ότι καταλαβαίνουμε πως υπάρχουν κάποιες κινήσεις που πρέπει να κάνουμε.
Silvia Amaro: Όπως;
Κυριάκος Μητσοτάκης: Στο παρελθόν, πριν ξεκινήσει αυτό, ίσχυαν δασμοί 10% στα αμερικανικά αυτοκίνητα που έρχονταν στην Ευρώπη και οι ΗΠΑ επέβαλαν δασμούς 2,5% στα ευρωπαϊκά αυτοκίνητα που εξάγονταν στις ΗΠΑ. Δεν έχει πολύ νόημα, αν θέλετε να έχετε μια ειλικρινή σχέση ισότιμης ανταλλαγής. Υπάρχουν πράγματα που μπορούμε να κάνουμε. Υπάρχουν πράγματα που δεν μπορούμε και δεν θα κάνουμε. Για παράδειγμα, δεν αναμένω η Ευρώπη να αλλάξει τους κανόνες της όσον αφορά στις ψηφιακές υπηρεσίες. Αυτό δεν πρόκειται να συμβεί. Αλλά υπάρχουν άλλα πράγματα, ίσως και κάποια μη δασμολογικά εμπόδια που μπορούμε ενδεχομένως να εξετάσουμε όσον αφορά στην λελογισμένη πρόσβαση ορισμένων αμερικανικών προϊόντων στην ευρωπαϊκή αγορά. Επομένως, πιστεύω ότι υπάρχει ένα χαρτοφυλάκιο πρωτοβουλιών και υπάρχει περιθώριο για να βρούμε κοινό τόπο.
Silvia Amaro: Πού είναι αυτός ο πιθανός κοινός τόπος; Διότι αν δούμε τις συμφωνίες με το Ηνωμένο Βασίλειο και με την Κίνα που έχουν γίνει μέχρι στιγμής, φαίνεται να έχουμε αυτά τα δύο άκρα, το 10% ως ελάχιστο και το 30% ως μέγιστο. Σε ποιο σημείο πιστεύετε ότι θα μπορούσε να είναι αυτό το πεδίο συμφωνίας με την ΕΕ;
Κυριάκος Μητσοτάκης: Ελπίζω να είναι όσο πιο κοντά στο ελάχιστο.
Silvia Amaro: Στο 10% ή κάτω από 10%;
Κυριάκος Μητσοτάκης: Δεν ξέρω. Και πάλι, επειδή δεν έχουμε καμία αρμοδιότητα -εννοώ εμείς, οι αρχηγοί κρατών. Ασφαλώς διατυπώνουμε τις απόψεις μας. Αλλά είμαι αισιόδοξος ότι θα μπορούσαμε να κάνουμε και κάτι καλύτερο. Δεν θεωρώ απαραίτητα ότι το 10% είναι η βάση. Εν τέλει, το 10% εξακολουθεί να μην είναι ασήμαντο. Ας δούμε τι θα συμβεί. Όπως είπα δεν συμμετέχω στις διαπραγματεύσεις, αλλά αν κοιτάξω τις δημόσιες δηλώσεις, θεωρώ ότι υπάρχει μεγαλύτερη διάθεση από την πλευρά των Ηνωμένων Πολιτειών για να υπάρξει συμφωνία.
Σε ερώτηση για την ευρωπαϊκή άμυνα, το NATO και τις αμυντικές δαπάνες των μελών της συμμαχίας ο Πρωθυπουργός απάντησε:
Κυριάκος Μητσοτάκης: Δαπανούμε περισσότερο από το 3% του ΑΕΠ για πολύ συγκεκριμένους λόγους. Υποστηρίξαμε επίσης πολύ την αλλαγή των ευρωπαϊκών κανόνων, ώστε να ενθαρρυνθούν οι μεγαλύτερες δαπάνες. Είδαμε κινήσεις προς αυτή την κατεύθυνση, όσον αφορά στην εφαρμογή της εθνικής ρήτρας διαφυγής. Βέβαια, όμως, αυτό εξακολουθεί να επιβαρύνει το χρέος μας. Θέλω να πω ότι υπάρχει ένα τίμημα. Αυτός είναι ο λόγος για τον οποίο θεωρώ ότι είναι επίσης σημαντικό να συνεχίσουμε τη συζήτηση για έναν ευρωπαϊκό μηχανισμό στήριξης των αμυντικών δαπανών, ο οποίος θα χρηματοδοτείται μέσω ευρωπαϊκής…
Silvia Amaro: Όπως τα ομόλογα;
Κυριάκος Μητσοτάκης: Ναι. Ας το θέσουμε κατ’ αυτόν τον τρόπο: σαν ένα NextGenerationEU, μικρότερης κλίμακας, για την άμυνα. Γνωρίζω ότι υπάρχουν χώρες που είναι αντίθετες με αυτό, αλλά γνωρίζω επίσης ότι υπάρχουν έργα κοινού ενδιαφέροντος που θα μπορούσαν να χρηματοδοτηθούν μέσω ενός ευρωπαϊκού μηχανισμού, διότι στο τέλος της ημέρας ο δημοσιονομικός μας χώρος δεν είναι απεριόριστος -και εμείς είμαστε, θα το ξαναπώ, στις πρώτες θέσεις ως προς τις επιδόσεις στα οικονομικά. Ας δούμε πώς θα εξελιχθεί αυτή η συζήτηση, ας δούμε τι θα γίνει μεταξύ 3 και 3,5%, τι θα υπολογίσουμε στη δεξαμενή του 1,5%.
Υπάρχουν χώρες που εξακολουθούν να μην δαπανούν το 2% και οι οποίες βρίσκονται σε δύσκολη δημοσιονομική θέση. Πρέπει λοιπόν να έχουμε επίγνωση των δημοσιονομικών θέσεων. Αλλά, και πάλι, προσεγγίζουμε αυτή τη συζήτηση από τη σκοπιά μιας χώρας που έχει κάνει το καθήκον της έναντι του ΝΑΤΟ, επί πολύ καιρό. Έχουμε συμβάλει στη συλλογική ασφάλεια, επειδή δαπανούμε συστηματικά περισσότερο από το 2%. Ποτέ δεν υπήρξε μέρισμα ειρήνης για την Ελλάδα, τη στιγμή που οι άλλες χώρες δαπανούσαν 1%. Λόγω των ιδιαίτερων συνθηκών μας εμείς πάντα ξοδεύαμε ποσοστό μεγαλύτερο του 2%.
Silvia Amaro: Αλλά καταλαβαίνετε πώς είναι να έχεις σφιχτή δημοσιονομική θέση. Πιστεύετε ότι μπορείτε να θέσετε το επιχείρημα στον Donald Trump, στον Πρόεδρο των Ηνωμένων Πολιτειών, ότι χώρες όπως η Πορτογαλία, όπως η Ιταλία, μπορεί να μην είναι σε θέση να συμφωνήσουν σε ποσοστό 5% για τις αμυντικές δαπάνες;
Κυριάκος Μητσοτάκης: Πιστεύω ότι το 5%, ειλικρινά, είναι πολύ δύσκολο. Σίγουρα θα μπορούσε να είναι ένας μακροπρόθεσμος στόχος εάν συμπεριλάβουμε και άλλες δαπάνες, ευρύτερες δαπάνες, διότι και πάλι, ανάλογα με το πώς τις ορίζουμε, οι κρίσιμες υποδομές θα μπορούσαν επίσης να σχετίζονται με την άμυνα. Εξαρτάται πραγματικά από το πώς θα κάνουμε τους υπολογισμούς. Αλλά αν μιλάμε για τον σκληρό πυρήνα των αμυντικών δαπανών, πιστεύω ότι το 3,5% είναι πιθανώς το ανώτατο όριο αυτού που θα μπορούσε να γίνει αποδεκτό.
Όμως, συνειδητοποιήσαμε επίσης ότι πρέπει να δαπανήσουμε περισσότερα. Ο Donald Trump είχε δίκιο όταν, το 2017, είπε :«δεν έχετε αναλάβει το μερίδιο που σας αναλογεί», επειδή δεν το είχαμε αναλάβει. Καταλαβαίνουμε λοιπόν ότι τίποτα δεν είναι δωρεάν. Θέλουμε οι Ηνωμένες Πολιτείες να είναι μέρος της συμφωνίας ασφαλείας του ΝΑΤΟ, αλλά πρέπει επίσης να κάνουμε αυτό που μας αναλογεί. Επομένως, ο Donald Trump είχε δίκιο από αυτή την άποψη.
Δείτε εδώ το βίντεο από την συνέντευξη του Πρωθυπουργού:
