Δημοσιεύτηκε στην έντυπη εφημερίδα Today Press
Συνέντευξη στη Μάρθα Λεκκάκου
«Η μεταναστευτική μας πολιτική βασίζεται σε αρχές: νομιμότητα, σεβασμός, ευθύνη. Δεν πρόκειται να επιτρέψουμε καταχρήσεις του συστήματος ή ατιμωρησία για παραβίαση της μεταναστευτικής νομοθεσίας. Και δεν πρόκειται να επιτρέψουμε τη δημιουργία “γκρίζων ζωνών” που τελικά εγκλωβίζουν ανθρώπους στην αβεβαιότητα και επιβαρύνουν τις τοπικές κοινωνίες», δηλώνει με συνέντευξή της στην TODAY PRESS, η Υφυπουργός Μετανάστευσης και Ασύλου, Σέβη Βολουδάκη.
Κυρία Υφυπουργέ, το Υπουργείο Μετανάστευσης και Ασύλου φέρνει νέο νομοσχέδιο που θα αυστηροποιεί το πλαίσιο για τους παράνομους μετανάστες. Ποια είναι η στόχευση και ποια τα επιδιωκόμενα αποτελέσματα;
Το νέο νομοσχέδιο αποτυπώνει μια πολιτική κατεύθυνση που είναι αυστηρή αλλά δίκαιη και ρεαλιστική, με το βλέμμα στο μέλλον. Σκοπός μας είναι να διασφαλίσουμε ότι η Ελλάδα δεν θα αποτελεί προορισμό εύκολης και παράνομης πρόσβασης, ενώ ταυτόχρονα θα προστατεύει τα θεμελιώδη δικαιώματα όσων χρήζουν διεθνούς προστασίας.
Αυτό σημαίνει ότι ενισχύουμε τον μηχανισμό επιστροφών, περιορίζουμε τις δυνατότητες παραμονής για όσους δεν πληρούν τα κριτήρια, και εδραιώνουμε τη βεβαιότητα πως η ελληνική πολιτεία, και όχι τα παράνομα κυκλώματα των διακινητών αποφασίζουν ποιος εισέρχεται και ποιος παραμένει.
Η μεταναστευτική μας πολιτική βασίζεται σε αρχές: νομιμότητα, σεβασμός, ευθύνη. Δεν πρόκειται να επιτρέψουμε καταχρήσεις του συστήματος ή ατιμωρησία για παραβίαση της μεταναστευτικής νομοθεσίας. Και δεν πρόκειται να επιτρέψουμε τη δημιουργία “γκρίζων ζωνών” που τελικά εγκλωβίζουν ανθρώπους στην αβεβαιότητα και επιβαρύνουν τις τοπικές κοινωνίες.
Αναφέρεστε συχνά στον νέο κανονισμό επιστροφών που διαμορφώνεται σε ευρωπαϊκό επίπεδο. Τι περιμένετε να αλλάξει ουσιαστικά για την Ελλάδα; Ποια εργαλεία ζητά η χώρα μας από την Ε.Ε.;
Η Ελλάδα βρίσκεται στην πρώτη γραμμή της Ευρώπης σε ό,τι αφορά τις μεταναστευτικές και προσφυγικές ροές. Δεν μπορεί ωστόσο να σηκώνει δυσανάλογα το βάρος χωρίς στήριξη. Το νέο ευρωπαϊκό πλαίσιο επιστροφών πρέπει να αντιμετωπίζει τις επιστροφές όχι ως τεχνική λεπτομέρεια, αλλά ως ζήτημα που συνδέεται άμεσα με την αξιοπιστία του ευρωπαϊκού συστήματος ασύλου.
Διεκδικούμε λοιπόν έναν κοινό ευρωπαϊκό μηχανισμό επιστροφών, με: συντονισμό των διαπραγματεύσεων με τρίτες χώρες, κοινά πρότυπα, χρονοδιαγράμματα και πρωτόκολλα, οικονομική και τεχνική στήριξη στα κράτη πρώτης γραμμής και ενίσχυση της Frontex.
Χρειαζόμαστε ευρωπαϊκή πολιτική, όχι μόνο ευρωπαϊκή αλληλεγγύη στα λόγια. Ειδικά για χώρες όπως η Ελλάδα, η Ιταλία ή η Ισπανία, η επιτυχία του συστήματος εξαρτάται από την ισορροπία μεταξύ υποδοχής και επιστροφών.
Πώς συνδέεται, από την άλλη πλευρά, η πολιτική των επιστροφών με τις ανάγκες της αγοράς εργασίας; Ποια είναι η στρατηγική της χώρας μας για την προσέλκυση νόμιμων μεταναστών σε αγροτικές ή τουριστικές περιοχές;
Η πολιτική επιστροφών αφορά εκείνους που δεν πληρούν τα νομικά κριτήρια παραμονής. Αυτό δεν συγκρούεται, αλλά αντιθέτως συμπληρώνει τη στρατηγική μας για τη νόμιμη μετανάστευση. Η Ελλάδα, όπως και μεγάλο μέρος της Ευρώπης, αντιμετωπίζει ελλείψεις εργατικού δυναμικού, ειδικά στον πρωτογενή τομέα και στον τουρισμό.
Η στρατηγική μας περιλαμβάνει: διμερείς συμφωνίες με τρίτες χώρες, προγράμματα εποχικής εργασίας που ανταποκρίνονται στις ανάγκες της αγοράς, διαφανείς και στοχευμένους διαύλους μετανάστευσης και απλοποίηση της διαδικασίας μετάκλησης.
Αυτό σημαίνει ασφάλεια για την ελληνική κοινωνία, νομιμότητα για τους εργαζόμενους και υποστήριξη για τις τοπικές οικονομίες. Η Κρήτη είναι χαρακτηριστικό παράδειγμα, όπου οι ανάγκες της αγροτικής παραγωγής επιβάλλουν πιο λειτουργικούς και ευέλικτους τρόπους πρόσβασης σε ανθρώπινο δυναμικό.
Πώς αξιολογείτε το πρόγραμμα για την ένταξη των δικαιούχων ασύλου στην αγορά εργασίας και την ελληνική κοινωνία; Υπάρχουν μετρήσιμα αποτελέσματα;
Η ένταξη είναι εργαλείο μακροπρόθεσμης σταθερότητας και ασφάλειας. Για τον λόγο αυτό, βασικό μας μέλημα είναι οι δικαιούχοι διεθνούς προστασίας να μην παραμένουν στο περιθώριο, αλλά να εντάσσονται στην κοινωνική και οικονομική ζωή.
Ήδη καταγράφεται αυξημένη απασχόληση σε τομείς όπως ο τουρισμός, η γεωργία και η εστίαση. Παράλληλα, περισσότεροι συμμετέχουν σε προγράμματα εκμάθησης της ελληνικής γλώσσας, αλλά και προγράμματα κατάρτισης και εκπαίδευσης. Αυτά τα δεδομένα είναι ενθαρρυντικά, αλλά δεν μας εφησυχάζουν.
Η ένταξη είναι μια διαρκής και δυναμική διαδικασία. Στοχεύουμε σε ένα σύστημα που όχι μόνο προσφέρει ευκαιρίες, αλλά και αξιοποιεί το δυναμικό αυτών των ανθρώπων ως μοχλό για την κοινωνική συνοχή και την οικονομική πρόοδο.
Ως αρμόδια υφυπουργός για τα ασυνόδευτα ανήλικα, ποια είναι σήμερα η εικόνα με τα πρόσφατα στοιχεία του Μαΐου; Πόσα παιδιά βρίσκονται σε δομές φιλοξενίας και ποιο είναι το ποσοστό που έχει πρόσβαση σε σταθερό θεσμικό πλαίσιο προστασίας;
Σύμφωνα με τα επίσημα στοιχεία του Μαΐου, περίπου 2.100 ασυνόδευτα ανήλικα βρίσκονται σήμερα υπό την προστασία του ελληνικού κράτους. Από αυτά, το 87% φιλοξενείται σε κατάλληλες δομές, με πρόσβαση σε ψυχοκοινωνική στήριξη, εκπαιδευτικές δραστηριότητες και ιατρική φροντίδα.
Τα τελευταία χρόνια, η Ελλάδα έχει κάνει σημαντικά βήματα προς τη θεσμική προστασία αυτών των παιδιών. Ο Εθνικός Μηχανισμός Επείγουσας Ανταπόκρισης, που λειτουργεί από το 2021, έχει εντοπίσει και μεταφέρει πάνω από 3.000 ασυνόδευτα παιδιά από ακατάλληλες συνθήκες σε ασφαλή περιβάλλοντα. Το μοντέλο αυτό έχει ήδη αναγνωριστεί σε ευρωπαϊκό επίπεδο ως βέλτιστη πρακτική.
Η προστασία των ασυνόδευτων ανηλίκων δεν εξαντλείται στη στέγαση και την ασφάλεια. Αφορά τη θεσμική τους ένταξη, την πρόληψη φαινομένων περιθωριοποίησης και εκμετάλλευσης, και τελικά την επένδυση στην κοινωνική συνοχή. Γι’ αυτό και εργαζόμαστε συστηματικά για τη θεσμοθέτηση πρότυπων φροντίδας, την ενίσχυση του θεσμού της επιτροπείας και την εφαρμογή ολοκληρωμένων πολιτικών προστασίας.
Πρόκειται για υποχρέωση του κράτους δικαίου, όχι για πράξη απλής ευαισθησίας.
Τι πρωτοβουλίες αναλαμβάνει το Υπουργείο για την ουσιαστική ένταξη προσφύγων και δικαιούχων διεθνούς προστασίας σε εκπαίδευση και εργασία;
Η ένταξη δεν είναι υπόθεση ενός μόνο υπουργείου. Είναι εθνική προτεραιότητα και για τον λόγο αυτό συνεργαζόμαστε με τα Υπουργεία Παιδείας και Εργασίας, την Τοπική Αυτοδιοίκηση, αλλά και φορείς της κοινωνίας των πολιτών.
Ενισχύουμε προγράμματα επαγγελματικής κατάρτισης, πιστοποίησης δεξιοτήτων και σύνδεσης με την αγορά εργασίας. Παράλληλα, επενδύουμε στη γλωσσική ένταξη και στη συμμετοχή των παιδιών στο σχολείο. Και φυσικά ζητούμενο είναι η ενεργή συμμετοχή, όχι η απλή παρουσία.
Η κοινωνική επιχειρηματικότητα, η καινοτομία και οι τοπικές πρωτοβουλίες μπορούν να λειτουργήσουν καταλυτικά, δημιουργώντας γέφυρες και κατευνάζοντας ανησυχίες και φόβους. Η ένταξη είναι επένδυση για το μέλλον.
Έχετε αναφερθεί στην ανάγκη ενίσχυσης των μεταβατικών δομών ενηλικίωσης. Τι έχει προχωρήσει μέχρι σήμερα και ποιο είναι το σχέδιο για την επόμενη διετία;
Η μετάβαση από την ανηλικότητα στην ενήλικη ζωή για τα ασυνόδευτα παιδιά δεν μπορεί να είναι απότομη. Για αυτό δημιουργήσαμε μεταβατικές δομές, που προσφέρουν στέγαση, υποστήριξη και καθοδήγηση στους νέους που ενηλικιώνονται.
Ήδη λειτουργούν 7 τέτοιες δομές σε Αττική, Πάτρα και Θεσσαλονίκη. Ο σχεδιασμός μας για την επόμενη διετία προβλέπει τη δημιουργία ακόμη 5, τη στελέχωσή τους με εξειδικευμένο προσωπικό και τη σύνδεσή τους με εκπαιδευτικά και επαγγελματικά προγράμματα.
Ενισχύουμε την αυτονομία, αποτρέπουμε την περιθωριοποίηση και εξασφαλίζουμε ότι αυτοί οι νέοι δεν θα μείνουν αβοήθητοι σε μια κρίσιμη καμπή της ζωής τους.
Ποιο είναι το σχόλιό σας για τη σημερινή εικόνα του πολιτικού σκηνικού, όπως αυτή αποτυπώνεται και στις δημοσκοπήσεις;
Οι δημοσκοπήσεις καταγράφουν τη συγκυρία. Δεν είναι τελεσίδικες αποφάσεις, αλλά στιγμιότυπα της κοινωνικής δυναμικής. Αναδεικνύουν τόσο τις προσδοκίες όσο και τις ανησυχίες των πολιτών – και γι’ αυτό αξίζει να τις ακούμε με προσοχή, όχι με εφησυχασμό.
Η κυβέρνηση του Κυριάκου Μητσοτάκη παραμένει σταθερή και προσηλωμένη στο έργο της. Με σχέδιο, θεσμικό τρόπο λειτουργίας και καθημερινή δουλειά, συνεχίζουμε να απαντούμε σε διαδοχικές προκλήσεις με συγκεκριμένα αποτελέσματα, όχι με συνθήματα.
Η εμπιστοσύνη των πολιτών δεν είναι δεδομένη· είναι κάτι που κερδίζεται διαρκώς, μέσα από τη συνέπεια λόγων και πράξεων. Δεν αρκεί να μιλάμε για μεταρρυθμίσεις — οφείλουμε να τις κάνουμε πράξη και να έχουν αντίκρισμα στην καθημερινότητα του πολίτη- και αυτό γίνεται.
Η μεγάλη πρόκληση για κάθε πολιτικό σήμερα είναι να μετατρέπει την εμπιστοσύνη σε χειροπιαστή κοινωνική πρόοδο. Και αυτή η πρόκληση, για μένα, είναι και καθήκον και ευθύνη.
