Δημοσιεύτηκε στην έντυπη εφημερίδα Today Press
*της Αγάπης Κόρμπε
Δεν λέω, κάθε σύνοδος των καρδιναλίων είναι λίγο σαν τη Eurovision: πολλή αναμονή, κάτι περίεργες ψήφοι και στο τέλος πάντα κερδίζει κάτι που δεν περίμενες. Μόνο που αυτή τη φορά, αντί για τη Σουηδία, κέρδισε η Αμερική.
Ο νέος Πάπας, Αμερικανός. Και όχι απλώς Αμερικανός — από το Σικάγο, την πόλη των ανέμων, των μηχανών, των καρτέλ και των καθολικών Ιρλανδών που έκαναν την πίστη τους οικογενειακή υπόθεση με πιπεριά και παρμεζάνα.
Η Αμερική έψαχνε χρόνια την πνευματική της επέκταση. Και πού αλλού να την πετύχει πιο αποτελεσματικά, από το Βατικανό; Ένα κρατίδιο χωρίς εκλογές, αλλά με παγκόσμια απήχηση. Η πιο παλιά παγκόσμια “εταιρεία” μετά τη Ρωμαϊκή Αυτοκρατορία, με δομές εξουσίας που ζηλεύουν ακόμα και τα think tanks της Ουάσινγκτον. Και κυρίως: με πιστούς. Πολλούς πιστούς. Σε κάθε γωνιά του πλανήτη. Από το Μπουένος Άιρες ως το Ναϊρόμπι, τον λόγο του Πάπα τον ακούν περισσότεροι από ό,τι του ΟΗΕ.
Οι ΗΠΑ πέτυχαν αυτό που δεν πέτυχαν ούτε με τους πολέμους, ούτε με το Netflix: να κάνουν τον Θεό να μιλάει πολιτικά. Η Εκκλησία, αντί να μεσολαβεί ανάμεσα στον Θεό και στον άνθρωπο, τώρα μεσολαβεί ανάμεσα στον Θεό και την εξωτερική πολιτική.
Η εκλογή Αμερικανού Πάπα, λοιπόν, δεν είναι τυχαία. Είναι η πνευματική συνθήκη Μπρέτον Γουντς: το δολάριο έγινε πίστη. Ο καπιταλισμός απέκτησε κατήχηση. Και η Εκκλησία, που εδώ και χρόνια ταλαντευόταν ανάμεσα στην ηθική της αποστολή και την πολιτική της επιρροή, έκανε τελικά το επόμενο, λογικό βήμα: μπήκε στο παιχνίδι των υπερδυνάμεων.
Δεν θέλω να είμαι κακιά. Θέλω. Αλλά λέμε πως δεν θέλω. Γιατί η καθολική εκκλησία έκανε το μεγάλο της rebranding: από το «Φτωχός για τους φτωχούς» του Φραγκίσκου, περάσαμε στο «God bless the American Dream». Το Άγιο Πνεύμα, που υποτίθεται διαλέγει τον Ποντίφικα, αυτή τη φορά μάλλον πήρε συμβουλή από το CNN.
Όσοι ελπίζαμε σε έναν Πάπα-μπαλαντέρ, που να γεφυρώνει το χάσμα Βορρά-Νότου, να μιλά για ισότητα και να αντέχει την παγκόσμια πολυπλοκότητα, ας το πάρουμε απόφαση: τώρα το μήνυμα είναι “Πίστης, πατρίς, φοροαπαλλαγή”.
Η εκλογή αυτή είναι καθρέφτης του πλανήτη. Ένας κόσμος κουρασμένος από πολυπολιτισμικότητες, στρέφεται σε ό,τι του είναι οικείο. Στην πατρίδα, στο έθνος, στον θεό με παπούτσια καουμπόικα.
Η εκλογή του πρώτου Αμερικανού Πάπα, δεν είναι απλώς μια ιστορική καμπή για την Καθολική Εκκλησία. Είναι κάτι πολύ μεγαλύτερο – μια λεπτή, πλην ευδιάκριτη μετατόπιση του πνευματικού άξονα προς τη Δύση. Όχι την Ευρώπη. Την άλλη Δύση: την υπερδύναμη των ΗΠΑ.
Δεν πρόκειται για ευθεία ευθυγράμμιση Εκκλησίας και ΗΠΑ, αλλά για κάτι πιο εκλεπτυσμένο: ένα δόγμα ήπιας γεωστρατηγικής πνευματικότητας.
Η Ευρώπη παρακολουθεί. Η Λατινική Αμερική μουδιάζει. Η Αφρική περιμένει να δει αν θα συνεχίσει να υπάρχει χώρος για τη φωνή της στην καθολική συζήτηση. Και η Κίνα, η Ρωσία, ο παγκόσμιος Νότος, κατανοούν πια ότι ακόμη κι ο Θεός — ή τουλάχιστον ο εκπρόσωπός του — δεν μπορεί να μείνει εκτός σφαίρας επιρροής.
Η Καθολική Εκκλησία, βεβαίως, δεν είναι νέα σ’ αυτά τα παιχνίδια. Έχει υπάρξει μεσολαβητής, διαμεσολαβητής, ακόμη και συνεργός. Αλλά τώρα το διακύβευμα δεν είναι απλώς θεολογικό. Είναι γεωπολιτικά υπαρξιακό. Θα μπορέσει να διατηρήσει τον ρόλο της ως καθολική — με την κυριολεκτική έννοια του όρου — ή θα γίνει θεσμική αντήχηση ενός αμερικανικού αιώνα που προσπαθεί να παραταθεί με θεία βούληση;
Ο Πάπας Λέων ΙΔ΄ ξεκινά τη διαδρομή του με λόγια για ενότητα και ειρήνη. Όπως πάντα. Αλλά πίσω από τα λόγια, ας προσέχουμε τα συμφραζόμενα.
Και πίσω από τον λευκό καπνό, ας μην ξεχνάμε το φόντο.
