Δημοσιεύτηκε στην έντυπη εφημερίδα Today Press
του Ανδρέα Μαζαράκη
Ο πρώτος πρόεδρος της σύγχρονης ενωμένης Αργεντινής ήταν Έλληνας και το όνομά του ήταν Βαρθολομαίος Μητρόπουλος ή αλλιώς Μπαρτολομέ Μίτρε. Στον προεδρικό θώκο έμεινε έξι χρόνια, από το 1862 μέχρι το 1868. Διαδραμάτισε καθοριστικό ρόλο στην ανόρθωση ενός έθνους διαλυμένου από τους πολέμους και εγκαινίασε μια εποχή ειρήνης, οικονομικής ανάπτυξης και κοινωνικού εκσυγχρονισμού. Για πολλούς αναλυτές ήταν η φιγούρα που χαρακτήριζε καλύτερα από οποιονδήποτε, τον αργεντίνικο φιλελευθερισμό, στο δεύτερο μισό του 19ου αιώνα. Επίσης, θεωρείται ο πιο πολυσχιδής πολιτικός της λατινοαμερικανικής χώρας καθώς διακρίθηκε τόσο στο στρατιωτικό πεδίο όσο και στη δημοσιογραφία και τη λογοτεχνία.
Σε αναφορά του προς το Βρετανικό Υπουργείο Εξωτερικών ο τότε πρέσβης στο Μπουένος Άιρες έγραψε για τον Μίτρε: “Είναι ένας άνδρας πολύ δραστήριος και λέγεται ότι τον χαρακτηρίζει κάτι ιδιαίτερα σπάνιο: η εντιμότητα. Από τότε που πήρε την εξουσία ο στρατηγός Μίτρε η χώρα γνώρισε μεγάλη οικονομική άνθιση. Η διακυβέρνηση αυτού του φωτισμένου άνδρα είναι ισχυρή, καλή και ευεργετική“.
Οι ελληνικές ρίζες του Μίτρε
Ο Βαρθολομαίος Μητρόπουλος γεννήθηκε στο Μπουένος Άιρες, στις 26 Ιουνίου 1821. Ήταν το μεγαλύτερο από τα τέσσερα παιδιά της οικογένειας και η μητέρα του είχε ισπανοϊρλανδική καταγωγή. Σύμφωνα με τους μελετητές, η ιστορία της οικογένειας του Μίτρε, από την πλευρά του πατέρα του, ξεκινάει πιθανόν κάπου στην Ήπειρο. Ο απώτερος πρόγονος του Μπαρτολομέ, Δημήτριος Βεντούρα Μητρόπουλος είχε φθάσει στην Αργεντινή από τη Βενετία στα τέλη του 17ου αιώνα.
Δεδομένου ότι πολλοί Ηπειρώτες έφευγαν από τις πατρογονικές τους εστίες, για να γλιτώσουν από τα αντίποινα των Οθωμανών, είναι πολύ πιθανό ότι ο Μητρόπουλος κατέφυγε στη Νάπολη ή σε κάποια άλλη πόλη της ιταλικής χερσονήσου. Λέγεται, ότι παρότι δεν επισκέφθηκε ποτέ την Ελλάδα, ο Μίτρε διατηρούσε την οικογενειακή παράδοση και μιλούσε την ελληνική γλώσσα. Η ύπαρξη ενός Έλληνα στην Αργεντινή δεν ήταν ασυνήθιστο φαινόμενο. Πολλοί μετανάστες από τον ελλαδικό χώρο και τη Γένοβα της Ιταλίας έφθαναν στο λιμάνι υποδοχής του Μπουένος Άιρες, την Μπόκα, κατά τον 16ο-19ο αιώνα.
Επίσης, Έλληνες ήταν ανάμεσα στα ιδρυτικά στελέχη της Μπόκα Τζούνιορς, της μίας από τις δύο μεγαλύτερες ποδοσφαιρικές ομάδες της Αργεντινής.
Η πολιτικοποίηση στα χρόνια των εμφύλιων αντιπαραθέσεων
Ο πατέρας του Μίτρε τον έστειλε σε ένα φίλο του, προκειμένου να εκπαιδευτεί στις αγροτικές και κτηνοτροφικές εργασίες. Γρήγορα όμως κατάλαβε την κλίση του γιου του προς τα γράμματα. Το 1839, ο Μπαρτολομέ Μίτρε αποφοίτησε από τη Στρατιωτική Σχολή του Μοντεβιδέο με το βαθμό του ανθυπολοχαγού του πυροβολικού. Το 1841, παντρεύτηκε τη Ντελφίνα Μαρία Λουίζα ντε Βέντια, κόρη του στρατηγού Νίκολας ντε Βέντια, με την οποία απέκτησε έξι παιδιά. Την ίδια περίοδο, η Αργεντινή μαστιζόταν από τη διαμάχη ανάμεσα στους οπαδούς της ομοσπονδοποίησης και τους υποστηρικτές της κεντρικής εξουσίας. Μέσα σε αυτό το πλαίσιο αναταραχών πολιτικοποιήθηκε ο Μίτρε και αποφάσισε να αναλάβει δράση. Η Συνομοσπονδία διοικείτο από τον δικτάτορα Χουάν Μανουέλ ντε Ρόζας. Ως φιλελεύθερος, ο Μίτρε αντιτάχθηκε στο καθεστώς του ντε Ρόζας και εξορίστηκε στην Ουρουγουάη το 1846. Αργότερα, έζησε στη Βολιβία, το Περού και τη Χιλή.
Το 1852, ως επικεφαλής μιας μεραρχίας πυροβολικού Αργεντινών αντικαθεστωτικών, συμμετείχε στη μάχη του Κασέρος, η οποία έθεσε τέλος στη δικτατορία του ντε Ρόζας. Αφότου επέστρεψε στην Αργεντινή, ο Μίτρε υποστήριξε τις αυτονομιστικές τάσεις της επαρχίας του Μπουένος Άιρες. Ανέλαβε υψηλά πολιτικά αξιώματα και έφτασε στο βαθμό του στρατηγού. Επίσης, απέρριψε το Σύνταγμα του 1853, γιατί θεωρούσε πως περιόριζε το ρόλο του Μπουένος Άιρες στο πλαίσιο της Συνομοσπονδίας.
Η αποφασιστική στρατιωτική νίκη και η ανάληψη της προεδρίας της χώρας
Στη μάχη του Παβόν το Σεπτέμβριο του 1861, στο πλαίσιο των Εμφυλίων Πολέμων της Αργεντινής, τα στρατεύματα του Μίτρε νίκησαν κατά κράτος τον στρατό της Συνομοσπονδίας, υπό τον Χούστο Χοσέ ντε Ουρκίθα. Η στρατιωτική νίκη του Μίτρε άλλαξε το ρου της ιστορίας της Αργεντινής. Οδήγησε στην ενσωμάτωση της επαρχίας του Μπουένος Άιρες στη Δημοκρατία της Αργεντινής και “άνοιξε το δρόμο” στον Μίτρε για το ανώτατο αξίωμα της χώρας, τον Οκτώβριο του 1862.
Τον Οκτώβριο του 1862, προκηρύχθηκαν εκλογές και στις 14 επαρχίες της χώρας και ο Μίτρε εξελέγη πρώτος πρόεδρος της ενωμένης Αργεντινής. Κατά την περίοδο της διακυβέρνησής του, πάταξε τους επαρχιακούς αρχηγούς (caudillos), ευνόησε τη μετανάστευση, ανέπτυξε την εκπαίδευση και την οικονομία και εφάρμοσε φιλελεύθερες μεταρρυθμίσεις. Εθνικοποίησε τα τελωνεία όλης της χώρας και παραχώρησε προνόμια στο εμπόριο με την Ευρώπη, αυξάνοντας έτσι τα δημόσια έσοδα. Επί των ημερών του αναπτύχθηκαν οι ταχυδρομικές υπηρεσίες σε όλη τη χώρα και εκσυγχρονίστηκε το τηλεγραφικό δίκτυο.
Η φθορά στην εξουσία και το αποτυχημένο πραξικόπημα
Σταδιακά ο Μίτρε έχασε την υποστήριξη που λάμβανε τον πρώτο καιρό. Σε αυτό έπαιξε σημαντικό ρόλο ότι η Αργεντινή συνασπίστηκε με τη Βραζιλία και την Ουρουγουάη στον Πόλεμο εναντίον της Παραγουάης. Ο πόλεμος κράτησε από το 1864 μέχρι το 1870. Βρήκε νικήτρια την Τριπλή Συμμαχία, αλλά προκάλεσε μεγάλες απώλειες, ιδιαίτερα στην Παραγουάη, και καταγράφηκε ως ο πλέον καταστροφικός στην ιστορία της Νότιας Αμερικής. Προς το τέλος της προεδρικής του θητείας, τον Οκτώβριο του 1868, ο Μίτρε εξελέγη στη Γερουσία, στην οποία υπηρέτησε ως εκπρόσωπος των συμφερόντων της μεσαίας τάξης.
Τον Οκτώβριο του 1874, ο Μίτρε έθεσε ξανά υποψηφιότητα για πρόεδρος της Αργεντινής, όμως απέτυχε να επανεκλεγεί. Θεώρησε την ήττα του προϊόν νοθείας και επιχείρησε να κάνει πραξικόπημα. Κατέλαβε μία κανονιοφόρο και προσπάθησε να εμποδίσει την ορκωμοσία του νέου προέδρου, Νικολάς Αβελανέδα. Συνελήφθη, αλλά δεν εκτελέστηκε, διότι ο Αβελανέδα του έδωσε χάρη.
Η συνεισφορά του Μπαρτολομέ Μίτρε στην πολιτιστική ζωή
Εκτός από την πολιτική, τη διπλωματία και τον στρατό, ο Μίτρε διακρίθηκε και στον τομέα της δημοσιογραφίας, της ιστορίας και στον πολιτισμό. Τον Ιανουάριο του 1870, ίδρυσε την εφημερίδα “La Nación Argentina“, η οποία, με την ονομασία “La Nación“, παραμένει μέχρι σήμερα μία από τις εφημερίδες με τη μεγαλύτερη κυκλοφορία σε εθνικό επίπεδο. Επιπλέον, ο Μίτρε υπήρξε συνιδρυτής της Εθνικής Ακαδημίας Ιστορίας της Αργεντινής. Έγραψε ποιήματα, πεζογραφήματα και ιστορικές μελέτες και μετέφρασε στα ισπανικά τη “Θεία Κωμωδία” του Δάντη Αλιγκέρι. Ακόμη και στα τελευταία χρόνια της ζωής του, ο Μίτρε παρέμενε μια σεβαστή προσωπικότητα της αργεντίνικης δημόσιας ζωής.
Ο Μίτρε πέθανε στο Μπουένος Άιρες στις 19 Ιανουαρίου 1906. Ενταφιάστηκε στο νεκροταφείο La Recoleta και, ένα χρόνο μετά, εγκαινιάστηκε μουσείο με το όνομά του στο Μπουένος Άιρες. Άφησε πίσω του μια ζωή γεμάτη επιτυχίες και αποτυχίες, δράση και εμπειρίες. Όπως έγραψε ο συγγραφέας, Ρόμπερτ Άβερτ, “η καριέρα του Μίτρε περιείχε τόση δράση που θα μπορούσε να “γεμίσει τις ζωές δώδεκα ανδρών“.
Μνημείο προς τιμήν του Μπαρτολομέ Μίτρε στο Μπουένος Άιρες
