Δημοσιεύτηκε στην έντυπη Today Press
του Δημήτρη Γιαννακόπουλου
«Έχει διαμορφωθεί ουσιαστικώς, καθεστώς αποκλεισμού της άρσεως της ασυλίας άνευ τινός διακρίσεως επί ζημία δε του κύρου του κοινοβουλίου καλλιεργείται παρά την κοινή γνώμη υπό των επιβουλευομένων το ελεύθερο πολίτευμα. η εντύπωσις περί ασυδοσίας δήθεν του βουλευτού έναντι του νόμου». Τον Φεβρουάριο του 1963 ο Κωνσταντίνος Καραμανλής σε κλίμα έντονης πολιτικής πόλωσης η οποία φυσικά επιδεινώθηκε με τη δολοφονία του βουλευτή της ΕΔΑ Γρηγόρη Λαμπράκη και τις διαδηλώσεις στη Μ. Βρετανία εναντίον των «εστεμμένων», υπέβαλε πρόταση αναθεώρησης του Συντάγματος του 1952 συμπεριλαμβάνοντας στις υπό αναδιαμόρφωση διατάξεις και εκείνη της βουλευτικής ασυλίας.
Λίγους μήνες αργότερα, τον Ιούνιο του 1963, ο Καραμανλής υποβάλλει την παραίτησή του από την πρωθυπουργία και τα πράγματα εκτρέπονται περαιτέρω έως την κατάλυση του πολιτεύματος το 1967. Η ευκαιρία της «βαθειάς τομής» (έτσι τιτλοφορούνταν) χάθηκε καθώς στο Σύνταγμα του 1975 για να τηρηθεί το ήρεμο κλίμα και να προχωρήσουν οι νομοθετικές εργασίες, αφού η Βουλή ήταν 7,5 χρόνια κλειστή, επελέγη η ρύθμιση του πολιτεύματος που προέκυψε από το δημοψήφισμα του 1974, η αποκατάσταση των χιλιάδων διωχθέντων και η διασφάλιση της εδαφικής ακεραιότητας.
Σήμερα, 160 χρόνια μετά τις πρώτες αναφορές για τη μοναδική ευθύνη της Βουλής να κατηγορεί υπουργούς στο Σύνταγμα 1864 (αρ. 80, 81, 82) και να τους παραπέμπει να δικαστούν από τα ανώτατα δικαστήρια, ελάχιστα πράγματα – κυρίως διαδικαστικού χαρακτήρα – έχουν γίνει με συνέπεια την αυξανόμενη καχυποψία του εκλογικού σώματος απέναντι στους πολιτικούς.
Η ισχύς του νόμου
Σε κάθε περίπτωση όμως ο περί ευθύνης υπουργών νόμος (3126/2003) – ως εφαρμοστικός του σχετικού αρ. 86 του Συντάγματος – ισχύει κι ως εκ τούτου «μόνο η Βουλή έχει το δικαίωμα να ασκεί διώξεις για ποινικά αδικήματα μελών της Κυβέρνησης, με πρόταση άσκησης δίωξης που υποβάλλεται στην Ολομέλεια του Σώματος από 30 τουλάχιστον βουλευτές». Πρακτικώς λοιπόν το πρώτο 10ήμερο του Απριλίου ο βουλευτής της ΝΔ και πρώην υφυπουργός Επικρατείας θα παραπεμφθεί από την πλειοψηφία της Βουλής (απαιτούνται 151 ψήφοι) με εισήγηση δίωξης για παράβαση καθήκοντος (πλημμέλημα) σε 5μελές δικαστικό συμβούλιο ανώτατων δικαστών (3 μέλη του Αρείου Πάγου και 2 του Συμβουλίου της Επικρατείας).
Ακολούθως το Συμβούλιο θα ορίσει την Αεροπαγίτη ανακριτή που θα εξετάσει τον βαθμό εμπλοκής του Τριαντόπουλου στην υπόθεση του αποκαλούμενου «μπαζώματος», της άμεσης αποκατάστασης του σημείου του τραγικού σιδηροδρομικού δυστυχήματος.
Ο πιο δύσκολος δρόμος
Η στάση του χαρακτηρίζεται γενναία από την κυβέρνηση και δειλή από την αντιπολίτευση, στην πραγματικότητα όμως ο κ. Ο Τριαντόπουλος επιλέγει τον πιο δύσκολο δρόμο διότι θα εξεταστεί μόνο από δικαστικούς οι οποίοι δύνανται να διευρύνουν το κατηγορητήριο και να επεκταθούν και σε άλλα πολιτικά ή μη πολιτικά πρόσωπα. Στην ουσία με την ενέργεια του αυτή ανοίγει τον δρόμο της καταστατικής μεταβολής για την προστασία των υπουργών την οποία προανήγγειλε χθες ο πρωθυπουργός Κυρ. Μητσοτάκης
Ιστορικό
Ιστορικά, όπως έχει εξηγήσει ο Ευαγγ. Βενιζέλος, η ειδική διάταξη για την ποινική ευθύνη των υπουργών εισήχθη με το Σύνταγμα του 1864 και εξετάστηκε με τον πρώτο σχετικό εκτελεστικό νόμο του 1877. Έκτοτε, η ρύθμιση αυτή είναι σε γενικές γραμμές σταθερή. Το 2001 η σχετική ρύθμιση κατέστη αυστηρότερη από πολλές απόψεις σε σχέση με την ισχύουσα τότε συνταγματική και κοινή νομοθεσία. Μετά από εκτενή συζήτηση και αφού έγιναν αποδεκτές όλες σχεδόν οι προτάσεις της τότε αξιωματικής αντιπολίτευσης, η αναθεωρημένη διατύπωση του άρθρου 86 ψηφίστηκε με συντριπτική πλειοψηφία 268 βουλευτών. Ο δε σχετικός εκτελεστικός νόμος (3126/2003) ψηφίστηκε ομόφωνα, δηλαδή και από το ΚΚΕ και τον τότε Συνασπισμό.
Είναι χαρακτηριστικό ότι στην αναθεώρηση του 2008, στην οποία δεν μετείχε το ΠΑΣΟΚ, η κοινοβουλευτική πλειοψηφία της Νέας Δημοκρατίας και η τότε Αριστερά, που μετείχαν, δεν έθεσαν τις τροποποιήσεις του άρθρου 86. Ως προς τα συγκριτικά δεδομένα, όπως προκύπτει από την τελευταία έκθεση του Συμβουλίου της Ευρώπης για την ποινική ευθύνη των υπουργών στην Ελλάδα, 4. Δεν προβλέπονται ιδιωτικά υπουργικά αδικήματα και το Ειδικό Δικαστήριο συγκροτείται μόνο από τακτικούς δικαστές (και όχι από βουλευτές ή γερουσιαστές, όπως συμβαίνει σε χώρες με μακρά συνταγματική παράδοση, π.χ. στις ΗΠΑ και στη Γαλλία).
Η πρακτική των τελευταίων ετών στη χώρα μας απέδειξε ότι το άρθρο 86 «δεν παρεμποδίζει την ποινική δίωξη, ενώπιον των κοινών ποινικών δικαστηρίων, πολιτικών προσώπων για τα οποία υπάρχουν σοβαρές ενδείξεις χρηματοδότησης και όχι πολιτικές συκοφαντίες ή δομές».
Προανακριτικές
Τις 11 συνολικά φορές που ενεργοποιήθηκε η νομολογία από το 1989 τα αποτελέσματα ήταν ισχνά κυρίως λόγω έλλειψης αποδεικτικών στοιχείων και πολιτικών παθών. Σε δύο περιπτώσεις όμως η Δικαιοσύνη αποφάνθηκε απερίσπαστα. Η πρώτη ήταν το 1989 όταν ο αν. υπουργός Οικονομικών Νίκος Αθανασόπουλος παραπέμφθηκε και δικάστηκε για έκδοση ψευδών βεβαιώσεων, απλή συνέργεια σε νόθευση βιβλίων απόπλου-κατάπλου λιμεναρχείου Καβάλας σχετικά με παράνομες εισαγωγές χιλιάδων τόνων καλαμποκιού. Καταδικάστηκε σε ποινή φυλάκισης τριών ετών και έξι μηνών εκτίοντας την ποινή.
Τον Απρίλιο του 2011, το ΠΑΣΟΚ ζήτησε από τη Βουλή να διερευνήσει τυχόν ποινικές ευθύνες του πρώην υπουργού Άμυνας Άκη Τσοχατζόπουλου στην υπόθεση αγοράς τριών υποβρυχίων τύπου 214, το αποτέλεσμα ήταν να παραπεμφθεί στη Δικαιοσύνη, να δικαστεί και να καταδικαστεί σε πολυετή φυλάκιση για παθητική δωροδοκία, ξέπλυμα χρήματος τόσο ο ίδιος όσο και οι συνεργάτες του.
Λίστα Λαγκάρντ
Δύο περίπου χρόνια μετά (Ιανουάριος 2013), συστήνεται προανακριτική για τη διαχείριση της περιβόητης λίστας Λαγκάρντ με υπόλογο τον πρώην Υπουργό Οικονομικών του ΠΑΣΟΚ Γ. Παπακωνσταντίνου. Στο πόρισμα ανεδείχθησαν ποινικές ευθύνες του και ο Άρειος Πάγος τον παρέπεμψε σε δίκη στο Ειδικό Δικαστήριο. Τον Μάρτιο του 2014 κρίθηκε ένοχος σε βαθμό πλημμελήματος για νόθευση εγγράφου. «Πάτε και μηδέποτε επανέλθετε» του είπε απαξιωτικά ο πρόεδρος του ανώτατου δικαστηρίου .
Τηλεοπτικές άδειες
Τον Μάρτιο του 2021, εισηγήθηκαν σύσταση προανακριτικής για την αδειοδότηση των τηλεοπτικών αδειών του 2016, 30 βουλευτές της ΝΔ βάζοντας στο κάδρο των ευθυνών, τους Αλ. Τσίπρα και Ν. Παπά. Ο κ. Ο Παππάς κατηγορήθηκε για το κακούργημα της δωροληψίας πολιτικού αξιωματούχου κατά συρροή και κατ’ εξακολούθηση και το πλημμέλημα της παράβασης καθήκοντος κατά συρροή και κατ’ εξακολούθηση. Τελικά, το πόρισμα της Επιτροπής παρέπεμψε τον πρώην υπουργό στο Ειδικό Δικαστήριο μόνο για το πλημμέλημα της παράβασης καθήκοντος, αφού η δωροληψία δεν αποδείχθηκε κι έτσι στις 24 Φεβρουαρίου 2023 καταδικάστηκε ομόφωνα.
