Είναι αδιανόητο και ταυτόχρονα εξοργιστικό να αναρωτιόμαστε αν τελικά η Εθνική Πινακοθήκη αποτελεί έναν χώρο για την τέχνη ή έναν ιδιωτικό υπερκαταστηματικό εκθεσιακό χώρο που φέρνει σε πρώτη γραμμή το σκάνδαλο και την εμπορική εκμετάλλευση παρά τη φιλοσοφία της Τέχνης. Τι γίνεται όταν μια εμβληματική για τον ελληνικό πολιτισμό πολιτιστική δομή παραδίδεται στη σφαίρα του λαϊκισμού, της εμπορικότητας και της προσβολής;
Αναμφίβολα, ο βουλευτής της Νίκης, Νίκος Παπαδόπουλος, μπορεί να καυχηθεί ότι κατάφερε να κάνει αυτό που η Πρόεδρος της Πινακοθήκης, Όλγα Μεντζαφού, δεν κατάφερε επί χρόνια: να αυξήσει την επισκεψιμότητα. Η αιτία αυτής της αύξησης όμως δεν είναι ακριβώς κάτι για το οποίο πρέπει να καμαρώνουμε ως κοινωνία. Η ιστορία με τη δημιουργία του νέου «εκτρώματος» στη Πινακοθήκη, το οποίο χαρακτηρίστηκε με τόση έλλειψη σεβασμού από πολλούς ως «καλλιτεχνική παραμόρφωση», ήρθε να δείξει την αληθινή κατάσταση που επικρατεί στο χώρο.
Η Πινακοθήκη, αντί να αποτελεί έναν χώρο που τιμά την τέχνη, την κλασική και τη σύγχρονη, την ποίηση του χρώματος και της δημιουργίας, μοιάζει να έχει εξελιχθεί σε έναν μικρό εμπορικό χώρο, έναν «μαγαζί» που φιλοξενεί έργα τέχνης χωρίς καμία απολύτως κρίση και φιλτράρισμα. Και όχι, δεν αναφερόμαστε στην καλλιτεχνική ελευθερία, η οποία σεβαστή και αναγκαία είναι – αναρωτιόμαστε όμως, η τέχνη αυτή δεν έρχεται σε πλήρη αντίθεση με την κουλτούρα ενός ολόκληρου λαού όταν φιλοξενεί εκθέματα που παραποιούν τα θρησκευτικά σύμβολα και προσβάλλουν την πίστη του;
Η παραμορφωμένη Παναγία, η οποία έγινε κεντρικό θέμα συζήτησης, δεν είναι παρά ένα τρανταχτό παράδειγμα του πόσο εύκολα μπορεί μια ενέργεια σαν αυτή να προκαλέσει θύελλα αντιδράσεων. Ας αναρωτηθούμε λοιπόν, αν μια εικόνα που παραμορφώνει την θρησκεία και τα σύμβολά της γίνεται αποδεκτή στο όνομα της καλλιτεχνικής ελευθερίας, πόσο κοντά είναι η Εθνική Πινακοθήκη στο να φιλοξενήσει ακόμα πιο αμφιλεγόμενα έργα, όπως εικόνες που θα κακοποιούν τη γυναίκα, ή θα παρουσιάζουν σκηνές βίας και καταπίεσης, που συνεχίζουν να αποτελούν ταμπού στην κοινωνία μας.
Όχι, η τέχνη δεν έχει όρια, αυτό είναι δεδομένο. Αλλά η τέχνη, όπως και ο πολιτισμός, έχει κανόνες σεβασμού και ευθύνης. Το ερώτημα είναι απλό: Η Εθνική Πινακοθήκη είναι ένας δημόσιος χώρος που τιμά την κουλτούρα ενός λαού, ή απλά ένα εμπορικό εκθετήριο που εκμεταλλεύεται την τέχνη για την παραγωγή κλίματος ντόρου και προβολής; Ο βανδαλισμός που συνέβη, με την «παραμόρφωση» έργων, ήρθε να καταδείξει την πλήρη έλλειψη σεβασμού προς το κοινό και την τέχνη.
Ας μην παραμυθιαζόμαστε με τα μεγάλα λόγια για «εκδηλώσεις τέχνης» και «συνεχείς εκθέσεις». Η πραγματικότητα είναι ότι η Πινακοθήκη του σήμερα φιλοξενεί έργα που, αντί να τιμούν την κληρονομιά και τον πολιτισμό, εκθέτουν έναν κόσμο που συνεχώς προσπαθεί να φέρει την τέχνη στο επίπεδο του εμπορίου και της επιφανειακής προβολής.
Το ερώτημα παραμένει: Πόσο ακόμα πρέπει να περιμένουμε για να κατανοήσουμε ότι η τέχνη, όσο ελεύθερη κι αν είναι, πρέπει να υπηρετεί την κοινωνία και τον πολιτισμό και όχι τα πρόσκαιρα συμφέροντα και την ανούσια δημοσιότητα;
Ο χρόνος ίσως να μας απαντήσει, αλλά η πραγματικότητα είναι ότι η Εθνική Πινακοθήκη, αντί να αποτελεί σύμβολο του πολιτισμού μας, κινδυνεύει να μετατραπεί σε ένα φτηνό θέαμα για την ικανοποίηση των λαϊκών αισθημάτων και τη δημιουργία εντυπώσεων.
