Δημοσιεύτηκε στην ψηφιακή εφημερίδα ipaper
του Δημήτρη Κυριακόπουλου
Το 2009, στο αποκορύφωμα της τραπεζικής ανάπτυξης στην Ελλάδα, ίσχυε το: ‘’ένα κατάστημα τράπεζας σε κάθε τετράγωνο’’. Σήμερα το τοπίο είναι τελείως διαφορετικό, με τα τραπεζικά καταστήματα να έχουν λιγοστέψει κατά πολύ (σε ορισμένες περιπτώσεις έχουν γίνει δυσεύρετα), ενώ έχουν περικοπεί δεκάδες χιλιάδες θέσεις εργασίας.
Σύμφωνα με τα τελευταία στοιχεία που έχουν αναρτηθεί στην ιστοσελίδα της Ελληνικής Ένωσης Τραπεζών το σύνολο των τραπεζοϋπαλλήλων στο τέλος του 2009 ήταν περίπου 67.000, ενώ στις 31 Δεκεμβρίου του 2023 ήταν μόλις 28.436. Η μείωση προσωπικού στις ελληνικές τράπεζες συνεχίστηκε και το 2024, με αποτέλεσμα, σύμφωνα με υπολογισμούς συνδικαλιστικών κύκλων στο τέλος του προηγούμενου έτους ο συνολικός αριθμός των τραπεζοϋπαλλήλων να κινείται γύρω στις 27.000. Δηλαδή, μέσα σε μια δεκαπενταετία χάθηκαν στις τράπεζες 40.000 θέσεις εργασίας (μείωση 60%).
Στοχευμένες εθελούσιες πλέον
Για τις μαζικές… εκκαθαρίσεις οι διοικήσεις των τραπεζών χρησιμοποίησαν τα προγράμματα εθελούσιας εξόδου, με παροχές κινήτρων για αποχωρήσεις εργαζομένων. Οι εθελούσιες αναμένεται να συνεχιστούν και το 2025, αλλά θα είναι πιο στοχευμένες, κυρίως στις μεγάλες ηλικιακές ομάδες. Πάντως, οι συνολικά 25.000 τραπεζοϋπάλληλοι θεωρούνται όριο, κάτω από το οποίο θα τεθεί εν αμφιβόλω η εύρυθμη λειτουργία των δικτύων (ήδη σε καταστήματα παρατηρείται υποστελέχωση, με πελάτες να διαμαρτύρονται για την προβληματική εξυπηρέτησή τους).
Δραστικός ήταν και ο περιορισμός των τραπεζικών καταστημάτων που από 4.163 το 2009 κατρακύλησαν στα 1.405 το 2023 (έκλεισαν 2.758, πτώση 66%) και βρέθηκαν κάτω από τα 1.400 στα τέλη του 2024.
Οι περικοπές συνέβαλαν στην κερδοφορία
Αξίζει να σημειωθεί, ότι οι άνευ προηγούμενες περικοπές προσωπικού και καταστημάτων, που ξεκίνησαν με τη χρεοκοπία του 2010 και την αναμόρφωση του ελληνικού τραπεζικού συστήματος και συνεχίζονται με τη ραγδαία αύξηση των ηλεκτρονικών συναλλαγών, αποτελούν έναν από τους παράγοντες για την επιστροφή των τραπεζών σε ισχυρή κερδοφορία, καθώς συνετέλεσαν στη σημαντική περιστολή του λειτουργικού κόστους.
Η εικόνα σε αριθμούς προσωπικού και καταστημάτων για τις τέσσερις συστημικές τράπεζες στο τέλος του 2023 ήταν η ακόλουθη:
- Πειραιώς 7.349 υπάλληλοι, 378 καταστήματα
- Εθνική: 6.517 υπάλληλοι, 327 καταστήματα
- Eurobank: 6.323 υπάλληλοι, 268 καταστήματα
- Alpha Bank: 5.486 υπάλληλοι, 251 καταστήματα
Πλήττεται η ύπαιθρος
Από τη συρρίκνωση του δικτύου των τραπεζών έχει σχηματιστεί μακρά λίστα περιοχών -κυρίως αγροτικών στην ηπειρωτική χώρα και τα νησιά- που στερούνται τραπεζικού καταστήματος.
Το αρνητικό φαινόμενο της μειωμένης τραπεζικής κάλυψης πλήττει κυρίως κατοίκους και επιχειρήσεις περιοχών της ελληνικής υπαίθρου. Πλέον, μεγάλο τμήμα του πληθυσμού στερείται της δυνατότητας φυσικής πρόσβασης σε τραπεζικές υπηρεσίες και προϊόντα, αναγκάζεται έτσι να μετακινείται για να εξυπηρετηθεί, με αποτέλεσμα εκτός του χρόνου που χάνει να επιβαρύνεται και με σημαντικά έξοδα. Και παρά την εξάπλωση των ηλεκτρονικών συναλλαγών, εξακολουθούν να υπάρχουν τραπεζικές πράξεις-πέραν της ανάληψης και κατάθεσης χρημάτων- που απαιτούν την μετάβαση σε κατάστημα, που ασφαλώς δυσχεραίνεται από την απόσταση.
Ο αντίκτυπος του τραπεζικού αποκλεισμού στις τοπικές κοινωνίες είναι έκδηλος, καθώς η απόσυρση των σχετικών υπηρεσιών από μια περιοχή συνδέεται με τον οικονομικό μαρασμό και την υποβάθμισή της.
Επίσης, το κλείσιμο τραπεζικών καταστημάτων έχει σοβαρές επιπτώσεις στην ανάπτυξη της τοπικής επιχειρηματικότητας, καθώς οι επαγγελματίες, μεταξύ άλλων, δυσκολεύονται να εξασφαλίσουν την απαιτούμενη χρηματοδότηση, ιδίως σε υποβαθμισμένες αστικές περιοχές ή απομακρυσμένες περιοχές της υπαίθρου.
Ολόκληρες περιοχές χωρίς ούτε ΑΤΜ
Ολόκληρες περιοχές, αγροτικές κυρίως της ηπειρωτικής χώρας και νησιωτικές, δεν έχουν ούτε ATM, με αποτέλεσμα οι κάτοικοί τους να υποβάλλονται σε μεγάλη ταλαιπωρία. Αναγκάζονται να ταξιδεύουν – συχνά μέσα στον χρόνο και για ώρες- προκειμένου να προβούν σε ανάληψη μετρητών ή να διεκπεραιώσουν άλλες τραπεζικές υποθέσεις τους. Μάλιστα, μέχρι τον περασμένο Ιανουάριο, πριν την εφαρμογή της κυβερνητικής παρέμβασης για τη μείωση των προμηθειών, σε δημοτικές ενότητες με ΑΤΜ μόνο ενός τραπεζικού ιδρύματος, πελάτες άλλης τράπεζας έπρεπε να να καταβάλλουν έως 3 ευρώ ανά συναλλαγή!
Γενικά, παρά την καταιγιστική μείωση τραπεζικών καταστημάτων, η αύξηση των αυτόματων μηχανημάτων ανάληψης μετρητών (ΑΤΜ), που καλύπτουν εν μέρει το κενό, γίνεται με πολύ βραδύτερους ρυθμούς.
Οι τράπεζες προβάλλουν ως επιχείρημα για την αργή επέκταση του δικτύου ΑΤΜ, τους αυξημένους κινδύνους ασφαλείας (επιθέσεις κλπ). Από την πλευρά τους συνδικαλιστές του τραπεζικού κλάδου υποστηρίζουν ότι οι τράπεζες δεν θέλουν να επωμιστούν ούτε το κόστος λειτουργίας των νέων ΑΤΜ (ενοίκια, χρηματαποστολές κλπ).
Στο τέλος του 2023 ο συνολικός αριθμός ΑΤΜ ήταν 6.067 ( Πειραιώς 2061, Εθνική 1462, Alpha Bank 1191, Eurobank 1.087). Ο αντίστοιχος αριθμός στο τέλος του 2022 ήταν 6.040, που σημαίνει ότι σε ένα χρόνο τα ΑΤΜ αυξήθηκαν κατά 27 μόνο σε όλη τη χώρα.
