Με επιστολή του στην πρόεδρο της Κομισιόν Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν ο πρωθυπουργός Κυριάκος Μητσοτάκης ζητά από την Ευρωπαϊκή Ένωση να εξετάσει νέους τρόπους μείωσης των τιμών του φυσικού αερίου και του ρεύματος.
Η επιστολή του Κυριάκου Μητσοτάκη στην Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν
Αθήνα, 14 Ιανουαρίου 2025
Αγαπητή Ursula,
Καθώς βρισκόμαστε στην αφετηρία ενός νέου έτους και η νέα Ευρωπαϊκή Επιτροπή αρχίζει το έργο της, θα ήθελα να μοιραστώ μαζί σας μερικές ιδέες όσον αφορά την ενέργεια, οι οποίες πιστεύω ότι πρέπει να αποτελέσουν μέρος της «Πυξίδας Ανταγωνιστικότητας» που θα καθοδηγήσει τη στρατηγική μας σκέψη για τα επόμενα πέντε χρόνια.
Οι τιμές της ενέργειας στην Ευρώπη εξακολουθούν να είναι πολύ υψηλές. Στην Αγορά της Επόμενης Ημέρας για την ηλεκτρική ενέργεια, ήταν 82 €/MWh το 2024 -αύξηση 78% σε σχέση με το 2019. Σε πολλά κράτη μέλη οι τιμές έχουν διπλασιαστεί από το 2019. Οι τιμές του φυσικού αερίου έχουν επίσης αυξηθεί απότομα και παραμένουν πολύ πάνω από τον μακροπρόθεσμο μέσο όρο. Αυτοί οι αριθμοί μάς υπενθυμίζουν καθημερινά ότι η ενεργειακή μας κατάσταση παραμένει επισφαλής, παρά την πρόοδο που έχουμε σημειώσει όσον αφορά στην ανάπτυξη ανανεώσιμων πηγών ενέργειας και τη διαφοροποίηση του εφοδιασμού μας με φυσικό αέριο. Οι τιμές μάς υποδεικνύουν ότι πρέπει να κινηθούμε ταχύτερα αλλά και διαφορετικά -να σκεφτούμε νέους τρόπους για την αντιμετώπιση των προβλημάτων που αντιμετωπίζουμε.
Βλέπω περιθώρια για μια διαφορετική προσέγγιση σε τρεις τομείς: ηλεκτρική ενέργεια, φυσικό αέριο και εκπομπές ρύπων.
Στον τομέα της ηλεκτρικής ενέργειας, χρειαζόμαστε μια νέα ώθηση στην εσωτερική αγορά. Δεν μπορούμε να έχουμε μία χώρα με τριψήφιες τιμές ηλεκτρικής ενέργειας ενώ, την ίδια ώρα, μια άλλη χώρα έχει μηδενικές ή αρνητικές τιμές. Αυτό είναι απαράδεκτο σε πολιτικό επίπεδο και πολυδάπανο από οικονομικής πλευράς. Παραβιάζει επίσης τον πιο βασικό κανόνα της εσωτερικής αγοράς, που είναι η ελεύθερη διακίνηση των αγαθών.
Βραχυπρόθεσμα, προτείνω να συγκροτήσουμε μια ειδική ομάδα εργασίας για την αύξηση των διασυνοριακών ροών όπου υπάρχουν σημαντικές διαφορές στις τιμές. Αυτή η ομάδα εργασίας θα πρέπει να εξετάσει όλες τις λύσεις -τεχνικές, ρυθμιστικές, νέες επενδύσεις- και θα πρέπει να υπολογίσει την αρνητική επίδραση των ανεπαρκών διασυνδέσεων στην ευημερία, καθιστώντας σαφή τα οφέλη της ενσωμάτωσης. Προτείνω η ομάδα αυτή να έχει την έδρα της στο υψηλότερο επίπεδο του Κολλεγίου και να υποβάλλει περιοδικές εκθέσεις στο Συμβούλιο Ενέργειας ή στο Ευρωπαϊκό Συμβούλιο.
Μακροπρόθεσμα, πρέπει να σκεφτούμε διαφορετικά όσον αφορά τα δίκτυα μας. Σημειώσαμε πρόοδο με το Σχέδιο Δράσης της ΕΕ για τα δίκτυα. Αλλά πρέπει να κάνουμε περισσότερα. Το επόμενο βήμα είναι να επαναχαράξουμε τη διαδικασία μακροπρόθεσμου σχεδιασμού μας. Σήμερα, βασιζόμαστε υπερβολικά στα συμφέροντα κάθε χώρας και στις προτεραιότητες των διαχειριστών δικτύων. Αντίθετα, πρέπει να σκεφτούμε με ευρωπαϊκούς όρους. Πρέπει να καταγράψουμε ποιους πόρους ή τεχνολογίες μπορεί ο καθένας μας να συνεισφέρει και στη συνέχεια να σχεδιάσουμε ένα δίκτυο που θα βασίζεται σε αυτούς τους πόρους. Και χρειαζόμαστε έναν μηχανισμό για την αποζημίωση χωρών που υλοποιούν επενδύσεις οι οποίες ωφελούν σε υπέρμετρο βαθμό το ευρωπαϊκό δίκτυο.
Ο δεύτερος τομέας στον οποίο χρειαζόμαστε νέα ώθηση είναι η ασφάλεια του εφοδιασμού με φυσικό αέριο. Η παγκόσμια αγορά παραμένει «σφιχτή». Μπορούμε να ρυθμίσουμε καλύτερα τις χρηματιστηριακές αγορές. Η μεταβλητότητα που παρατηρούμε στην πράξη υπερβαίνει κατά πολύ αυτό που δικαιολογούν τα βασικά μεγέθη. Οι πολίτες μας πρέπει να γνωρίζουν ότι κάποιος παρακολουθεί προσεκτικά αυτές τις αγορές.
Αλλά χρειαζόμαστε επίσης μια νέα προσέγγιση για να φέρουμε φυσικό αέριο στην Ευρώπη σε ανταγωνιστική τιμή. Οι αλλαγές στο γεωπολιτικό τοπίο καθιστούν το έργο αυτό ακόμη πιο επιτακτικό. Ορθώς επικεντρωνόμαστε σε έναν κόσμο όπου το φυσικό αέριο θα παίζει μικρότερο ρόλο. Αλλά θα βασιζόμαστε στο φυσικό αέριο για τουλάχιστον δύο δεκαετίες.
Πρέπει να δώσουμε στις ευρωπαϊκές εταιρείες δύναμη να επενδύσουν σε έργα και υποδομές φυσικού αερίου και να υπογράψουν συμβάσεις που εγγυώνται την ευρωπαϊκή πρόσβαση σε παγκόσμιες προμήθειες -με δικλίδες ασφαλείας, βέβαια, για τη διασφάλιση της κλιματικής ουδετερότητας. Δεν μπορούμε να επιτύχουμε στην παγκόσμια αγορά φυσικού αερίου με το ένα χέρι δεμένο πίσω από την πλάτη μας.
Τέλος, πρέπει να περιορίσουμε το κόστος που προκύπτει από την υπερρύθμιση των εκπομπών ρύπων. Θα πρέπει να περάσουμε από μια υπερβολικά κανονιστική προσέγγιση σε κάτι πολύ πιο απλό. Το ονομάζω «κανόνα του ενός στόχου». Ας συμφωνήσουμε σε έναν κεντρικό αριθμό για τη μείωση των εκπομπών και στη συνέχεια ας αφήσουμε τα κράτη μέλη να επιλέξουν τη δική τους πορεία.
Τις εκπομπές δεν τις «ενδιαφέρει» από ποια χώρα ή τομέα προέρχονται. Ούτε εμάς θα έπρεπε να μας απασχολεί αυτό. Θα πρέπει να «αγκαλιάσουμε» τη συμπληρωματικότητα και όχι την ομοιομορφία σε όλη την Ευρώπη και να καθοδηγούμαστε από τις αρχές της άτεγκτης ουδετερότητας ως προς τις διαφορετικές τεχνολογίες και της σχέσης κόστους-αποτελεσματικότητας. Αυτός είναι ο μόνος τρόπος για να επιτύχουμε μια μετάβαση το κόστος της οποίας θα μπορούν να αποδεχθούν οι πολίτες μας και οι επιχειρήσεις μας να αντέξουν οικονομικά.
Πιστεύω ότι αυτές οι ιδέες μπορούν να μας βοηθήσουν να υλοποιήσουμε το πρόγραμμα για την ανταγωνιστικότητα. Προσβλέπω στις συζητήσεις μας πάνω σε αυτά τα θέματα στο Ευρωπαϊκό Συμβούλιο.
Με εκτίμηση,
Κυριάκος Μητσοτάκης
ΥΓ. Στην παρακάτω εικόνα αποτυπώνεται η ανάγκη εξεύρεσης μιας νέας προσέγγισης καλύτερα από κάθε άλλη που έχω δει.
