Δημοσιεύτηκε στην εφημερίδα Today Press
του ποιητή, θεατρολόγου, μεταφρασεολόγου και κριτικού Κωνσταντίνου Μπούρα
Σπάνια, σπανιότατα ένας Ποιητής, δρων, ενεργών, σύγχρονος και διαχρονικός διακτινίζεται σε μια πλειάδα κοινωφελών πολιτιστικών εκδηλώσεων με την αδήριτη ανάγκη τής προσφοράς, της ανιδιοτέλειας, της πνευματικής αλληλεγγύης.
Η αξιοκρατία είναι κυρίαρχο μέλημα κάθε δημοκρατικώς κι ελευθέρως σκεπτομένου Ανθρώπου. Η Ιδιωτική Πρωτοβουλία συμπληρώνει την κρατική μέριμνα και η θεσμοθέτηση δικλείδων ασφαλείας προκειμένου να διαφυλάξουμε τα Ιδεώδη τού Διαφωτισμού πάνω στα οποία στηρίζεται ο Δυτικός Πολιτισμός καθίστανται τώρα περισσότερο επιτακτική ενόψει της Τέταρτης Ρομποτικής και της Πέμπτης Κβαντομηχανικής «Επανάστασης».
Ας ξεκινήσουμε από τα πλέον πρόσφατα κι ας μεταφερθούμε σταδιακά στον πρώτο χρόνο τής καραντίνας λόγω κορωνοϊού.
Παρακολούθησα ενεός την απολύτως επιτυχημένη παρουσίαση του αφιερωματικού τόμου «Το Αρχαιολογικό Μουσείο Χαιρώνειας» από τη LAMDA Development, την 11η Δεκεμβρίου 2024 στο Ολυμπιακό Μουσείο Αθήνας.
Σύμφωνα με το σχετικό Δελτίο Τύπου:
Ο τόμος αριθμεί τον εικοστό τρίτο της σειράς «Ο Κύκλος των Μουσείων», μιας εκδοτικής πρωτοβουλίας η οποία αποτελεί μακρά πολιτιστική συνεισφορά στο πλούσιο αρχαιολογικό απόθεμα της Ελλάδας.
Στην αφιερωματική έκδοση παρουσιάζονται αποκτήματα του Μουσείου Χαιρώνειας από τρεις σημαντικές κατά την αρχαιότητα πόλεις της βόρειας Βοιωτίας, τη Χαιρώνεια, τον Ορχομενό και τη Λεβάδεια, καθώς και από τη μεθοριακή φωκική πόλη Πανοπεύς. Iστορικά τεκμήρια μιας περιοχής και ενός πολυκύμαντου παρελθόντος, τα οποία μας ταξιδεύουν ανά τους αιώνες. Ανάμεσά τους, εξέχουσα θέση κατέχουν τα υλικά κατάλοιπα της μάχης της Χαιρώνειας του 338 π.Χ., μεταξύ των νοτίων Ελλήνων, Αθηναίων και Θηβαίων κυρίως και του Μακεδονικού βασιλείου υπό την ηγεσία του Φιλίππου Β’, η οποία σφράγισε τη μετάβαση από την Κλασική στην Ελληνιστική εποχή. Συγγραφέας του τόμου είναι η αρχαιολόγος Δρ. Έλενα Κουντούρη, Προϊσταμένη της Διεύθυνσης Προϊστορικών και Κλασικών Αρχαιοτήτων του Υπουργείου Πολιτισμού και Αναπληρώτρια Προϊσταμένη της Εφορείας Αρχαιοτήτων Πόλης Αθηνών.
Το Αρχαιολογικό Μουσείο Χαιρώνειας, δίπλα στο ταφικό μνημείο του Λέοντος, που στήθηκε από τους Θηβαίους πάνω στον ομαδικό τάφο των Ιερολοχιτών και σε «διαλεκτική σχέση» με τον τύμβο των πεσόντων Μακεδόνων, φιλοξενεί επίσης στον περίβολό του, πλήθος επιγραφών και επιτύμβιων στηλών που τον μετατρέπουν σε έναν εκθεσιακό υπαίθριο χώρο αρχαιοτήτων.
Ο τόμος μέσα από την πλούσια εικονογράφηση και την απαράμιλλη επιστημονική τεκμηρίωση των κειμένων, «σκιαγραφεί», όπως αναφέρει χαρακτηριστικά η συγγραφέας, «μια πολυδύναμη εικόνα βάθους χρόνου» που διατρέχει πολλούς αιώνες από την προϊστορία έως την Ύστερη Αρχαιότητα.
Η Υπουργός Πολιτισμού, κυρία Λίνα Μενδώνη, ανέφερε σχετικά στην παρουσίαση του τόμου:
«Ο νέος, πολυτελής δίγλωσσος τόμος, ο 23ος της σειράς, είναι αφιερωμένος σε ένα μικρό και απέριττο – από κτηριολογική σκοπιά – περιφερειακό μουσείο, συνυφασμένο, ωστόσο, με μια υψηλής ιστορικής σημασίας και συμβολισμού τοποθεσία: Αυτή της Χαιρώνειας, στο βορειοδυτικό άκρο του βοιωτικού κάμπου, κοντά στον Ορχομενό και τη Λεβάδεια. Η μικρή, αλλά αρχαιότατη αυτή πόλη, η αρχική ονομασία της οποίας κατά τον Όμηρο ήταν Άρνη και η ιστορία της συμπλεκόταν με το μύθο, τους θεούς και τους ήρωες από τα βάθη των αιώνων, γνώρισε στο πέρασμα του χρόνου, άλλοτε, περιόδους σχετικής άνθησης και ακμής και, άλλοτε, εξάρτησης και υποταγής σε ισχυρότερους γείτονες».
Η συγγραφέας του τόμου, Δρ. Έλενα Κουντούρη, μεταξύ άλλων τόνισε:
«Πήλινα και γυάλινα σκεύη, λίθινα εργαλεία, ειδώλια, μετάλλινα αντικείμενα, νομίσματα και επιγραφές ιχνηλατούν ενδιαφέρουσες πλευρές του δημόσιου και του ιδιωτικού βίου, από την αυγή της προϊστορίας έως την εκκωφαντική σιωπή του τέλους της Ύστερης Αρχαιότητας. Τα εκθέματα στις προθήκες και τα ποικίλα επιγραφικά τεκμήρια στον αύλειο χώρο, σημαδεμένα με την πατίνα της φθοράς του χρόνου, μας συγκινούν με την αστείρευτη ανθρώπινη έμπνευση, συμπυκνωμένη στις απλές μορφές τους».
Ο κ. Βαγγέλης Χρόνης, Αντιπρόεδρος της LAMDA Development, δήλωσε:
«Όλοι οι τόμοι της σειράς «Ο Κύκλος των Μουσείων» δεν έχουν εμπορικό χαρακτήρα. Η έκδοσή τους έχει ως στόχο την ανάδειξη γνωστών ή λιγότερο γνωστών, νέων και παλαιότερων, μουσείων της χώρας μας. Όλων αυτών των θησαυρών που συνθέτουν τον εθνικό αρχαιολογικό μας πλούτο».
O αφιερωματικός τόμος θα διανεμηθεί δωρεάν σε αρχαιολογικά τμήματα Πανεπιστημίων στην Ελλάδα και το εξωτερικό, σε αρμόδια τμήματα του Υπουργείου Πολιτισμού, σε ξένες αρχαιολογικές Σχολές και Ινστιτούτα, όπως επίσης και σε επιλεγμένες εγχώριες και διεθνείς βιβλιοθήκες και οργανισμούς. Η έκδοση είναι διαθέσιμη σε ψηφιακή μορφή, στην ελληνική και την αγγλική γλώσσα, στην ιστοσελίδα της LAMDA Development https://www.lamdadev.com
O τόμος εκδόθηκε από τις Εκδόσεις Ολκός, υπό την εκδοτική φροντίδα της κυρίας Ειρήνης Λούβρου. Η φωτογράφιση έγινε από τον κ. Σωκράτη Μαυρομμάτη, η μετάφραση στα αγγλικά από την κυρία Αλεξάνδρα Ντούμα και η σελιδοποίηση από την κυρία Ελίζα Κοκκίνη. Η επεξεργασία των εικόνων έγινε από τον κ. Νίκο Λαγό, η τυπογραφική διόρθωση από τον κ. Παντελή Μπουκάλα, η εκτύπωση από την εταιρεία Φωτόλιο, και η βιβλιοδεσία από τον κ. Γιώργο Ηλιόπουλο.»
Προηγουμένως, την Πέμπτη 24 Οκτωβρίου στο Μουσείο της Ακρόπολης, παρακολούθησα εκστασιασμένος την παρουσίαση της νέας ποιητικής συλλογής του Βαγγέλη Χρόνη «Η έφιππη ψυχή», από τις εκδόσεις Καστανιώτη. Ήδη από τον συμβολικώς φορτισμένο τίτλο καταδεικνύεται πως η αιθεροβάμων ποιητική ενατένισις των ανθρωπίνων δύναται να συνδυάζεται με την απόλυτη νοησιαρχική εκλογίκευση και την απόλυτη, «γεωμετρική χρήση» τού Ορθού Λόγου σε αμιγώς πολιτιστικούς σκοπούς. Στιχουργική βασισμένη στην παραδοσιακή τεχνουργία, αφηγηματικές τεχνικές νεοκλασικιστικού τύπου, που εμπεριέχουν το δραματικό στοιχείο τής απεύθυνσης και την αρμονική προφορικότητα μιας ιδιολέκτου αυτόχρημα αναγεννησιακής και υποτονθορίζουσας.
Η προσεκτική χρήση τής καθομιλουμένης γλώσσας μαρτυρεί την επιμελημένη άντληση ζωοποιών ναμάτων από τα βαθέα υποστρώματα τής διαχρονικής ελληνικής λαλιάς με όλες τις πλούσιες μουσικές και τα χορευτικά μοτίβα της. Δεν είναι τυχαία η στιχουργική δεινότητα τού Παγκόσμιου Ποιητή που μπορεί να αυτοσχεδιάζει προφορικά σε πλήρη δεκαπεντασύλλαβο και σε άλλα αρχαιοελληνικά μέτρα που εμπεριέχονται στην ζωντανή ανθρώπινη λαλιά, που ενσωματώνει στο αειφόρο «ποτάμι» του Ηράκλειτου πολύτιμους γλωσσικούς θησαυρούς.
Ο Βαγγέλης Χρόνης είναι σημαντικός γιατί είναι διαχρονικός. Σεμνός και ταπεινός, λάτρης των Παραστατικών Τεχνών, καλλιτέχνης φωτογράφος κι ο ίδιος, καλλιεργεί τον έντεχνο ποιητικό του λόγο με την ίδια φροντίδα που ποτίζει τα άνθη του και ευεργετεί την περιρρέουσα ατμόσφαιρα με την ποιητική παρουσία του στα Νεοελληνικά και στα Διεθνή Γράμματα (με μεταφράσεις των έργων του σε πλείστες όσες γλώσσες). «Έργο εν εξελίξει» θα χαρακτήριζα την λογοτεχνική του συμβολή, γιατί – παρ’ όλο που κατά διαστήματα «ανακεφαλαιώνει» το μέχρι τούδε σημαντικότατο έργο του – επανέρχεται δριμύτερος, δριμύτατος με την φιλοσοφική χάρη και την θυμοσοφική εκπαγλότητα τού γνήσιου Πνευματικού Διδασκάλου, αφού πολλές φράσεις του λειτουργούν και ως ανεξάρτητα γνωμικά.
Είχα την τύχη να συνεργαστώ μαζί του σε έναν πρωτότυπο ποιητικό διάλογο κατά τη διάρκεια τής πρώτης καραντίνας λόγω κορωνοϊού. Διαλέξαμε από κοινού τον τίτλο «Μελλοντική Ελευθερία», βασισμένο σε ένα από τα δικά του ποιήματα, αφού αντικατόπτριζε πλήρως την κοινή θεματική και την ευκλείδεια προοπτική ενός σχεδίου απολύτως δομημένου και προσεκτικά ενορχηστρωμένου.
Είναι από τα μεγαλύτερα επιτεύγματα που θα μπορούσα να οραματιστώ, δεδομένου ότι εικονογραφείται με τις μοναδικές εικόνες που φιλοτέχνησε αποκλειστικά για αυτόν τον τόμο ο αείμνηστος Αλέκος Φασιανός και μας τίμησε με το επίμετρό του ο Θανάσης Θ. Νιάρχος.
Ελπίζω αυτή η καινοφανής, η πρωτότυπη, η ρηξικέλευθη ποιητική δημιουργία να οδηγήσει τον Βαγγέλη Χρόνη σε καινούργια πεδία προς εξερεύνησιν. Οι σημαντικοί Ποιητές είναι τής Προσφοράς, σεμνοί, ταπεινοί και πολύτιμοι για την πανέμορφη πανάρχαια χώρα, που είναι η γλώσσα μας.
