Δημοσιεύτηκε στην εφημερίδα Today Press
του Δρ. Κωνσταντίνου Μπούρα
Ο σαιξπηρικός διαχρονικός «Ριχάρδος ο Τρίτος» στο Σύγχρονο Θέατρο, η κατάχρηση εξουσίας, οι μωροφιλοδοξίες και η παντοειδής κακοποίηση σε χώρους εργασίας (κοινώς “mobbing”: ηθική παρενόχληση). Η επιτυχημένη αυτή σκηνοθεσία τής Όλγας Μοσχοχωρίτη παραπέμπει σε παγκόσμια «οικεία κακά» (κάθε εποχή έχει τους κακοποιητές που δεν της αξίζουν).
Μέσα από την ελεύθερη διασκευή του διαχρονικού σαιξπηρικού δράματος από τον επινοητικό Ανδρέα Φλουράκη οι συνειρμικές λειτουργίες τού εγκεφάλου κάθε «επαρκούς αναγνώστη» οδηγούν στη συνδημιουργία ενός μετεικάσματος τόσο ισχυρού που αποκτά σχεδόν ρεαλιστικά χαρακτηριστικά, όσο κι αν η σκηνική υπερβολική προοπτική τής αφηγηματικής μεγεθύνσεως οριοθετεί σε αγνά, υγιή πλαίσια την σκηνική σύμβαση.
Το περίφημο «Παράδοξο τού Diderot» υποδηλώνει (στο αντίστοιχο θεατρικό του ερμηνευτικό πλαίσιο) ότι «πάσα ομοιότης με πρόσωπα ή πράγματα είναι εντελώς συμπτωματική» (ακόμα κι όταν δεν είναι, ειδικά τότε – όταν ο παραλληλισμός γίνεται συν-πτωματικός – συγχωρέστε μου το νεολογιστικό ευφυολόγημα, αλλά δεν γίνεται ανεκτός ο ανθρώπινος σπαραγμός δίχως μια στάλα χιούμορ, έστω κι αγγλοσαξονικό, εισαγόμενο…).
Οι ηθοποιοί κράτησαν όλες τις αποστασιοποιητικές τεχνικές ακέραιες. Ακόμα και η σχάση ενός προσώπου (τού κυρίως θύματος) σε δύο υποκριτές (ο ένας αφηγείται εκτός σκηνής, ο άλλος πάσχει κάτω από τα ανελέητα «φώτα της ράμπας») είναι ιδιαίτερα δραματική, όχι ως τέχνασμα ενός πανάρχαιου «θεάτρου εν θεάτρω» αλλά ως ψυχιατρική σχιζοειδής παράνοια. Είναι αλήθεια πως όταν το σωματικό μαρτύριο δεν το αντέχει η ψυχή τότε το «πνεύμα» αναλαμβάνει τα ηνία και δημιουργεί ένα φαντασιακό «ιδεοθέατρο» διονυσιακού μάλλον, βακχικού παρά νεοπλατωνικού τύπου, όπου το τερατώδες γίνεται επιστητό άνευ συναισθήματος, πέρα από την εμπλοκή τού θυμικού.
Βρίσκω ιδιοφυή την δραματουργική και σκηνοθετική επινόηση αυτού του διπλού θυματοποιημένου ανδρείκελου, που – παρασυρμένο από τις εύλογες επαγγελματικές του φιλοδοξίες – βρίσκεται παγιδευμένο στον ανατριχιαστικό ιστό μιας αράχνης που τον συνυφαίνουν (εκτός από τον κατεξοχήν θύτη) ένας εσμός σιωπηλώς συναινούντων συνενόχων συναυτουργών, όπως συνήθως γίνεται (ή δεν γίνεται) στους περισσότερους εργασιακούς χώρους, όπου και η ηθική παρενόχληση (το mobbing, κακούργημα πλέον) βασανιστικώς, αηδιαστικώς συντελείται «καθ’ έξιν, κατά συρροήν και κατ’ επάγγελμα» (κυριολεκτικώς).
Το ηθικό δίδαγμα αυτής της εφιαλτικής ψυχο-ΔΥΣ-τοπίας είναι: σπάστε τη σιωπή! Καταγγείλτε. Υποστηρίξτε τα θύματα. Ψυχολογική, αλλά και έμπρακτη υποστήριξη με την ένορκη μαρτυρία σας. Ελάχιστες υποθέσεις βγαίνουν στο φως. Και ελάχιστοι δράστες τιμωρούνται.
Η τραγική Νέμεσις αναλαμβάνει τα υπόλοιπα. Όπως και στην αθάνατη τραγωδία τού Σαίξπηρ. «Τα υπόλοιπα είναι σιωπή» (Άμλετ).
Δεύτερη χρονιά παραστάσεων στο Σύγχρονο Θέατρο
Μετά τη θερμή υποδοχή του κοινού και τις διθυραμβικές κριτικές, η ομάδα Anima και η σκηνοθέτις Ρουμπίνη Μοσχοχωρίτη παρουσιάζουν για δεύτερη χρονιά την παράσταση Ριχάρδος III* του Ανδρέα Φλουράκη, από τον Νοέμβριο 2024 στο Σύγχρονο Θέατρο.
Το έργο αποτελεί ελεύθερη διασκευή στο ομώνυμο έργο του William Shakespeare. Η σύγχρονη «προοπτική» του κλασσικού θεάτρου που ενδιαφέρει την ομάδα και η λοξή ματιά, που αντιμετωπίζει τα κείμενα, ενισχύεται από την επίκαιρη διασκευή του Ανδρέα Φλουράκη.
Μετά τον Εμφύλιο Πόλεμο των Ρόδων μεταξύ των οίκων Γιορκ και Λάνκαστερ, η Αγγλία απολαμβάνει μια περίοδο ειρήνης. Όμως, ο μικρότερος αδελφός του βασιλιά, ο Ριχάρδος, καταστρώνει σχέδια εξόντωσης των φυσικών διαδόχων και των αντιπάλων του για να κατακτήσει τον θρόνο της Αγγλίας, σχέδια που στη συνέχεια υλοποιεί με απόλυτη επιτυχία. Έτσι, παρακολουθούμε τη μακιαβελική άνοδο στην εξουσία ενός διεφθαρμένου ανθρώπου και τη σύντομη βασιλεία του, την οποία διακόπτει ο βίαιος θάνατός του.
Κατά τη διάρκεια των πρόβων για το ανέβασμα του σαιξπηρικού Ριχάρδου III, ένας σκηνοθέτης φέρεται αυταρχικά και παρενοχλεί τους ηθοποιούς του. Όσο οι πρόβες προχωρούν ο σκηνοθέτης, που έχει κρατήσει για τον εαυτό του και τον πρωταγωνιστικό ρόλο, γίνεται όλο και πιο πιεστικός, ειδικά απέναντι σε έναν νεαρό ηθοποιό, οδηγώντας τις πρόβες στα άκρα. Πολλά χρόνια μετά το ανέβασμα της παράστασης, ο ηθοποιός αποφασίζει να μοιραστεί την ιστορία του.
Ο αστερίσκος στον Ριχάρδο ΙΙΙ* καταδεικνύει τις σκοτεινές ιστορίες κατάχρησης εξουσίας πίσω από τις κλειστές πόρτες των προβών, που όλο και πιο συχνά πλέον έρχονται στη δημοσιότητα. Η ελεύθερη αυτή διασκευή είναι προϊόν μυθοπλασίας και δεν αναφέρεται σε αληθινά πρόσωπα και καταστάσεις.
Η παράσταση, χρησιμοποιώντας τη συνθήκη του θεάτρου μέσα στο θέατρο, συμπεριλαμβάνει τρεις παράλληλες ιστορίες: το πρωτότυπο Σαιξπηρικό έργο, τα γεγονότα που συμβαίνουν κατά τη διάρκεια των προβών και την αγωνιώδη προσπάθεια ενός ηθοποιού να καταφέρει να προβάλει την εμπειρία του. Η συνύπαρξη αυτών των αλληλένδετων ιστοριών στοχεύει να αναδείξει τα πάντα κρίσιμα θέματα της ανεξέλεγκτης χρήσης της εξουσίας, της άσκησης βίας του ισχυρού απέναντι στον αδύναμο, καθώς και του ρόλου των ΜΜΕ στη διαμόρφωση της κοινής γνώμης.
Ηθοποιοί με σειρά εμφάνισης: Ορέστης Τζιόβας, Σπύρος Κυριαζόπουλος, Γιώργης Παρταλίδης, Ντένια Ψυλλιά, Μαρία Καρακίτσου, Δημήτρης Καραβιώτης, Γιώργος Δεμελίδης, Δανάη Τάγαρη.
