Δημοσιεύτηκε στην εφημερίδα Today Press
Γράφει ο ποιητής, θεατρολόγος, μεταφρασεολόγος και κριτικός Κωνσταντίνος Μπούρας
Ο οραματιστής Άγγελος Σικελιανός είναι φωτεινό παράδειγμα σε δύσκολους μεταβατικούς καιρούς. Και ποιοι καιροί δεν ήταν δύσκολοι στο μεταίχμιο μεταξύ διαδοχικών, επάλληλων πολεμικών συγκρούσεων, λες και η Ανθρωπότητα δεν έχει κατακτήσει ακόμη την επίγνωση των ορίων της και «τρώγεται με τα ρούχα της». Ίσως αυτό να εννοούσε κι ο «σκοτεινός» Ηράκλειτος με εκείνο το περίφημο και δυσεξιχνίαστο «πατήρ πάντων πόλεμος».
Ο ανθρωπιστής, διαφωτιστής, ιδεαλιστής, κλασικιστής Άγγελος Σικελιανός επιχείρησε τόσο με τις Δελφικές Εορτές όσο και με το πρωτότυπο δραματικό του ποιητικό έργο να επανασυνδέσει τον ταραγμένο εικοστό αιώνα με την Κλασική Αρχαιότητα.
«Μέτρον άριστον» [χωρίς το «παν»]. Η πυθαγόρεια Αρμονία [η αρχαία λέξη για την «μουσική»] έχει χαθεί προ πολλού στον διαρκή χαοτικό θόρυβο, ενός συστήματος τού οποίου η εντροπία έχει εκτιναχθεί στο ζενίθ και δεν προβλέπεται στο άμεσο μέλλον κάποιος «πύργος ψύξεως» στην ενεργειακή υπερκατανάλωση ενός νοήμονος είδους, που νομίζει πως είναι «η κορωνίδα της Δημιουργίας» ενόσω καταστρέφει τα πάντα γύρω του, ξεκινώντας ως τραγικός Οιδίποδας από τον ίδιο τον εαυτό του.
Τα θεατρικά έργα τού Άγγελου Σικελιανού είναι μεγαλόπνοα. Η όποια μεγαλοστομία, η υπεραναλυτικότητα, η εμμονή στον Λόγο, η καλλιέργεια τού γλωσσικού κώδικα, η πλήρης επάρκεια στη χρήση των εκφραστικών του μέσων, είναι χαρακτηριστικά τής δραματουργίας μιας εποχής που αναζήτησε ανάμεσα σε δύο καταστροφικότατους Παγκόσμιους Πολέμους νησίδα σωτηρίας, οδό διαφυγής προς την Νήσο των Μακάρων, απόπειρα επαναβιώσεως και διαδόσεως τού «ωκεανίου συναισθήματος» που μόνον οι αληθείς ποιητές μπορούν να κερδίσουν με τον μόχθο τους.
Αλλά και ο πνευματικός του συνοδοιπόρος Νίκος Καζαντζάκης μοιράζεται με τον Άγγελο την ίδια δραματουργική στόχευση, που επηρεάζει αναπόφευκτα και την τεχνική του. Εξάλλου, όπως είπε ο Αριστοτέλης, «Ηθική και Αισθητική είναι συγκοινωνούντα δοχεία».
Σήμερα διαπιστώνεται επί μακρόν ιδεολογικό και αισθητικό έλλειμα στο χώρο τού Πολιτισμού. Η μετανεωτερική «αποδόμηση» και το κίνημα Woke στέλνουν προφανώς σήματα ανανέωσης τού παγιωμένου καθεστώτος, ακόμα και στον χώρο τής γλώσσας ως κώδικα επικοινωνίας και φορέα ιδεολογημάτων.
Πέρα όμως από παλαιολιθικά, απολυταρχικά, πατερναλιστικά, φαλλοκρατικά απολιθώματα υπάρχουν και τα διαχρονικά ιδεώδη τού Ανθρωπισμού, του Διαφωτισμού, η Ελευθερία, η Ισότητα, η Αδελφοσύνη όλων των επίγειων ανθρώπων. Αυτά ακριβώς υπηρέτησαν (με σημαντικό κόστος για την ευημερία και για την μακροζωία τους) τόσο ο Καζαντζάκης όσο κι ο Σικελιανός, ο οποίος έκανε ξανά τους Δελφούς πολιτιστικό ομφαλό τού κόσμου προσελκύοντας – εκτός από την σύντροφό του Εύα Πάλμερ – και την Σούζαν Γκλάσπελ (1876-1948) με τον θεατράνθρωπο σύζυγό της Τζωρτζ Κραμ Κουκ, συνιδρυτές αμφότεροι τής πρωτοποριακής Αμερικανικής Θεατρικής Εταιρείας Πρόβινσταουν (1916-1922) . Η Γκλάσπελ μάλιστα επέδειξε ιδιαίτερο λαογραφικό ζήλο ασχολούμενη και λογοτεχνικώς με τους παραδοσιακούς αργαλειούς. Το έργο της δικαιώνει στον ελληνόφωνο χώρο η Κύπρια Χλόη Βερίτη, που συνέθεσε το θεατρικό έργο «Ο Αργαλειός των Δελφών», εμπνευσμένο από το «εν μέρει αυτοβιογραφικό» μυθιστόρημα τής Γκλάσπελ “Fugitive’s Return”, που γράφτηκε το 1929, κυκλοφόρησε το 1930 κι έκτοτε δεν ξανακυκλοφόρησε.
Η Πανελλήνια Ένωση Λογοτεχνών, από τα πλέον φιλάλληλα λογοτεχνικά σωματεία, διοργανώνει και εφέτος τους Πανελλήνιους Ποιητικούς Αγώνες Δελφών.
Στο Δελτίο Τύπου αναγράφουν:
«Όταν η Ποίηση και η Λογοτεχνία συνεχίζουν το εκπαιδευτικό και πνευματικό τους έργο, ο Πολιτισμός μπορεί να τα καταφέρει, η Ανθρωπότητα μπορεί να τα καταφέρει.»
Ειδικό αφιέρωμα στον Άγγελο Σικελιανό στην παρνασσική-δελφική οικία του την Παρασκευή 27 Σεπτεμβρίου 2024, με ομιλία μου, προβολή αφιερωματικής ταινίας τού Τάσου Λέρτα, απαγγελίες ποιημάτων και μουσική (στο πιάνο η Ίλια Κοντού).
Το Σάββατο 28/9/2024 απαγγελίες λογοτεχνών και μελών της Π.Ε.Λ. Συνοδεύει στο πιάνο ο Βασίλης Κωνσταντινάκος.
Την Κυριακή 29/9/24, ώρα 10:00π.μ, έναρξη των 39ων Ποιητικών Αγώνων Δελφών. Ομιλίες, Απαγγελίες των διαγωνιζομένων. Συνοδεύει το Κουαρτέτο Εγχόρδων Αθηνών Novarte, με τους Ζήσιμο Σουλκούκη, Μυρτώ Μωραΐτου, Έλλη Κετεντζιάν, Φίλιππο Κετεντζιάν. Αργά το απόγευμα ολοκλήρωση της διαδικασίας, απονομές, τελετή λήξης, ανανέωση τής συνάντησης για του χρόνου. Η εκδήλωση μεταδίδεται ζωντανά.
Οι Ποιητικοί Αγώνες Δελφών της Π.Ε.Λ. τελούν υπό την αιγίδα και στήριξη τού Υπουργείου Πολιτισμού και Αθλητισμού.
