Δημοσιεύτηκε στην εφημερίδα Today Press
του Δημήτρη Γιαννακόπουλου
Μεταξύ σφύρας και άκμονος ευρίσκεται ο πολιτικός και επιχειρησιακός μηχανισμός της Πολιτικής Προστασίας έχοντας υποστεί βαρύτατο πλήγμα αξιοπιστίας από την πυρκαγιά της 11ης Αυγούστου που ξεκίνησε στον Βαρνάβα και σε λίγες ώρες έφτασε στο Πάτημα Χαλανδρίου καταστρέφοντας σπίτια, επιχειρήσεις και τις όποιες εναπομείνασες δασώδεις εκτάσεις της Πεντέλης και των Βριλησσίων.
Από τη μια τα επίπεδα συναγερμού για ενδεχόμενες νέες φωτιές παραμένουν υψηλά αφού και πέρυσι το δάσος της Δαδιάς στον Έβρο καιγόταν επί δύο εβδομάδες μεταξύ των τελών Αυγούστου και των αρχών Σεπτεμβρίου ενώ παλαιότερα, τον Σεπτέμβριο του 2009 φλέγονταν παράλληλα εκατοντάδες χιλιάδες στρέμματα στο Γραμματικό και στο Πόρτο Γερμενό, στην Ανατολική και στη Δυτική Αττική.
Ακραία φαινόμενα
Από την άλλη, τα ενδεχόμενα ακραία καιρικά φαινόμενα όπως πέρυσι ο Daniel, ο Elias ή ο κυκλώνας Ιανός το 2020, προκαλούν μεγάλη ανησυχία στους κατοίκους της Θεσσαλίας και άλλων περιοχών που κατά καιρούς έχουν ζημιωθεί από τις πλημμύρες ή τις χαλαζοπτώσεις.
Κυρίως διότι
α) τα έργα αποκατάστασης (διανοίξεις ρεμάτων, καθαρισμοί, κατασκευές φραγμάτων κτλ) δεν έχουν προχωρήσει σε ικανοποιητικό βαθμό
β) οι αποζημιώσεις καταβάλλονται με το σταγονόμετρο και ενίοτε αποσπασματικά και
γ) η αποκατάσταση του οικιστικού ιστού είναι πολύ περιορισμένη αν όχι ανύπαρκτη (Λ.χ. Φαρκαδώνα Τρικάλων, παρακάρλιες κοινότητες, περιφέρεια Βόλου, Παλαμάς, Βλοχός και Μεταμόρφωση Καρδίτσας, προάστεια Λάρισας κτλ).
Άπαντες πιστεύουν ότι «αν έχουμε δυνατές βροχές σε λίγες μέρες ή βδομάδες τότε θα γίνουμε μάρτυρες βιβλικών σκηνικών».
Πρώτος από όλους ο πρωθυπουργός Κυρ. Μητσοτάκης έχει ιδίαν αντίληψη τόσο για την έκταση των ζημιών αφού επισκέπτεται πάντα τις πληγείσες περιοχές και συμμετέχει σε όλες τις σχετικές συσκέψεις. Επί τούτου, όπως ανέφερε πρόσφατα ο κυβερνητικός εκπρόσωπος Παύλος Μαρινάκης, ο κ. Μητσοτάκης έθεσε το ζήτημα στη συνάντηση του με τους επιτελείς της Πολιτικής Προστασίας ζητώντας συγκεκριμένες απαντήσεις επί των προτάσεων τους.
Μαρινάκης
« Ναι, συζητήθηκε το ζήτημα αυτό και στη διάσταση που αφορά τα ρέματα…» υπογράμμισε ο κυβερνητικός εκπρόσωπος.
Και συνέχισε:
«Είναι δεδομένο ότι, βρίσκεται σε απόλυτη επιφυλακή ο μηχανισμός πολιτική προστασίας. Δεν θα ακούσετε ποτέ από μένα ή από την κυβέρνηση αυτή, ότι είμαστε απόλυτα βέβαιοι ότι δεν συμβεί κάτι. Βρισκόμαστε σε μία νέα εποχή κλιματικών κρίσεων. Εμείς οφείλουμε να είμαστε όσο το δυνατόν πιο έτοιμοι. Το τι θα συμβεί και το πόσο έτοιμοι είμαστε θα το κρίνει η ίδια πραγματικότητα. Αλλά σίγουρα επεξεργάζεται η πολιτική προστασία δεδομένα, σχέδια, ούτως ώστε να έχουμε το καλύτερο δυνατόν αποτέλεσμα εφόσον συμβεί κάτι ακραίο» .
Ακόμη στην αρχή
Μόλις την περασμένη Δευτέρα ο περιφερειάρχης Θεσσαλίας και οι αρμόδιοι επιτελείς ανακοίνωσαν ότι θα ξεκινήσουν τα αντιπλημμυρικά, δηλαδή θα τεθεί σε εφαρμογή το πρόγραμμα ανακατασκευής, όπερ σημαίνει ότι προηγούνται οι διαγωνισμοί και πως θα πρέπει να ολοκληρωθούν τα προηγούμενα, όσα δηλαδή «ωρίμασαν» μετά τον «Ιανό» το 2020 αλλά δεν τέλειωσαν ή δεν ξεκίνησαν ποτέ.
Απαντώντας σε αναφορές περί καθυστέρησης στην έναρξη των έργων ο κ. Κουρέτας υπογράμμισε:
«Το αντιπλημμυρικό σχέδιο των Ολλανδών υποβλήθηκε στις 15 Μαρτίου, της Περιφέρειας στις 20 Μαρτίου και το τελικό εγκρίθηκε από την κυβέρνηση το Μεγάλο Σάββατο. Ακολούθησαν οι διαδικασίες δημοπράτησης, οι οποίες απαιτούσαν χρόνο. Πλέον είμαστε στην ευχάριστη θέση να ανακοινώσουμε ότι οι ανάδοχοι πιάνουν δουλειά, μετατρέποντας τη Θεσσαλία σε ένα απέραντο εργοτάξιο».
Ακόμη κι αν είναι έτσι (σσ κανείς από τους δημάρχους ή τους εκπροσώπους των αγροτών δεν το επιβεβαιώνει), θεωρείται δεδομένο ότι θα καταρρεύσουν και οι εργολαβίες σε τόσο πρώιμο στάδιο.
Το Ολλανδικό σχέδιο
Η μελέτη της Ολλανδικής ομάδας εστιάζει στο γεωργικό κομμάτι και τον τομέα προστασίας του από τις πλημμύρες.
Οι ειδικοί έχουν σημειώσει διάφορα σημεία-κλειδιά αλλά και χαρακτηριστικά των περιοχών, όπως το χώμα, τη βλάστηση και τα πετρώματα την εκάστοτε οικονομική δραστηριότητα, τα ποτάμια αλλά και το μικροκλίμα τους, με τρόπο που να μπορεί να υπολογιστεί ο όγκος νερού που μπορεί να δέχεται η κάθε περιοχή.
Επίσης, σύμφωνα με τον διευθύνοντα σύμβουλο της αναδόχου HVA Μιλτιάδη Γκουζούρη οι ομάδες κατά τις επισκέψεις τους στην περιοχή είχαν την ευκαιρία να δουν από κοντά τα σημεία όπου τα αναχώματα και τα φράγματα υποχώρησαν και να μελετήσουν τις αιτίες που προκάλεσαν αυτές τις ζημιές, επιδιώκοντας να συμπεριλάβουν στο σχεδιασμό νέες πρακτικές που θα αποκλείουν την επανάληψη της ίδιας κατάστασης στο μέλλον. Περιλαμβάνεται επίσης στη μελέτη ένα κεφάλαιο στο οποίο εξετάζονται σενάρια να υπάρχουν περιοχές οι οποίες θα δρουν ως «ζώνες ελεγχόμενης πλημμύρας» σε περίπτωση έντονων βροχοπτώσεων που δημιουργούν υπερβάλλουσες ποσότητες υδάτων σε σχέση με τις δυνατότητες διοχέτευσης των υδάτων αυτών. Αυτές οι ζώνες, όπου τυχών γίνουν, θα πρέπει να βρίσκονται σε μέρη όπου δεν θα υπάρχουν σπίτια, κτηνοτροφικές μονάδες, εργοστάσια κλπ.
Οι αγρότες που θα καλλιεργούν τις εν λόγω εκτάσεις θα μπορούν να ενημερώνονται εγκαίρως ώστε να μετακινούν από εκεί τα μηχανήματά τους προς ένα ασφαλέστερο σημείο. Ακόμη, θα μπορεί να υπάρχει πρόβλεψη για τους αγρότες στις εν λόγω ζώνες ελεγχόμενης πλημμύρας ώστε να λαμβάνουν αποζημίωση από το κράτος για τις ζημιές που θα έχουν υποστεί.
Χρηματοδότηση
Σε κεντρικό επίπεδο, έχει ήδη εξασφαλιστεί η χρηματοδότηση για τα έργα αποκατάστασης του οδικού και σιδηροδρομικού δικτύου. Δεδομένου του μεγέθους των απαιτούμενων οικονομικών πόρων, που για τα συγκεκριμένα έργα (οδικά και σιδηροδρομικά) ανέρχεται σε 1,5 δισ. ευρώ περίπου, οι διαδικασίες είναι εκ των πραγμάτων χρονοβόρες, σύμφωνα με κυβερνητικά στελέχη. Τα ίδια στελέχη υποστηρίζουν πως «εντός του φθινοπώρου θα γίνει η πρόσκληση των οικονομικών φορέων, προκειμένου να προχωρήσει η διαδικασία άμεσα και να ολοκληρωθεί το συντομότερο δυνατό».
Οκτώ εργολαβίες
Αναμένεται δε, να χωριστούν σε οκτώ εργολαβίες (τέσσερις για τα οδικά και άλλες τόσες για τα σιδηροδρομικά) που στην ουσία θα διεκδικήσουν είτε αυτόνομα, είτε σε κοινοπραξίες, οι τέσσερις μεγάλοι κατασκευαστικοί όμιλοι. Οι διαγωνισμοί, όπως έχει ανακοινωθεί, θα προκηρυχθούν από το υπουργείο Υποδομών και Μεταφορών. Το μεγάλο στοίχημα είναι η ταχεία ολοκλήρωση των εργασιών (έχει ήδη περάσει ένας χρόνος από την θεομηνία στην Θεσσαλία) καθώς η χρηματοδότηση γίνεται από το Ταμείο Ανάκαμψης. Στο υπουργείο έχουν υποστηρίξει πως οι αναθέσεις θα γίνουν με ταχύτατες διαδικασίες γιατί ο χρόνος δεν περισσεύει.
Τα κυριότερα
Στα σιδηροδρομικά περιλαμβάνονται εργασίες αποκατάστασης της γραμμής Λάρισα – Δομοκός, της γραμμής Λάρισα – Βόλος, της γραμμής Παλαιοφάρσαλος – Καλαμπάκα ενώ η τέταρτη εργολαβία θα αφορά την εγκατάσταση των τεχνολογικων συστημάτων στις τρεις προηγούμενες γραμμές.
Το συνολικό κόστος εκτιμάται κοντά στα 465 εκατ. ευρώ.
Στα οδικά έργα, το κόστος υπολογίζεται κοντά στα 900 εκατ. ευρώ και θα μοιραστούν σε τέσσερις εργολαβίες που αφορούν αντίστοιχες περιοχές.
