Δημοσιεύτηκε στην εφημερίδα Today Press
της Μάρθας Λεκκάκου
Ποια είναι η πραγματική κατάσταση με το νερό σε Αττική και υπόλοιπη Ελλάδα, ηπειρωτική και νησιωτική;
Η Today Press ανοίγει τον Φάκελο: «Νερό» με δυο αποκλειστικές συνεντεύξεις, με τον Γενικό Γραμματέα Φυσικού Περιβάλλοντος και Υδάτων, Πέτρο Βαρελίδη και τον πρόεδρο της ΕΥΔΑΠ, Γιώργο Στεργίου.
Το ότι δεν έχει βρέξει ικανοποιητικά εδώ και δύο χρόνια το γνωρίζουμε όλοι. Το ζητούμενο είναι τι πρέπει να γίνει άμεσα, μεσοπρόθεσμα και μακροπρόθεσμα. Πόσο θα κοστίσουν οι πρωτοβουλίες που θα αναληφθούν; Και τι σημαίνει αυτό τιμολογιακά για τον απλό πολίτη; Οι διαρκείς συσκέψεις υπό τον Πρωθυπουργό συνεχίζονται, έχει συσταθεί άτυπη «διυπουργική», έρχεται προς διαβούλευση νομοσχέδιο για το νερό και όπως μας λέει ο αρμόδιος Γενικός Γραμματέας του Υπουργείου Περιβάλλοντος και Ενέργειας, κ. Βαρελίδης: «Φέτος με τη λειψυδρία και πέρσι με τις πλημμύρες του Daniel , έχουμε μια μεγάλη ευκαιρία για να βρεθεί οριστική λύση σ΄ένα χρονίζον πρόβλημα. Η έλλειψη νερού στα νησιά δεν είναι σημερινή. Οφείλουμε να βρούμε πιο έξυπνους τρόπους οργάνωσης των παρόχων έτσι ώστε να μπορούν να αυτοχρηματοδοτούν πάντα με τη βοήθεια της πολιτείας τα έργα στο διηνεκές».
Σημειωτέον, οι χρηματοδοτικές ανάγκες της χώρας για μεγάλα και μικρότερα έργα υποδομής, συσσώρευσης, άντλησης και δικτύων μπορεί να υπερβαίνει τα 6,7 δισεκατομμύρια ευρώ. Τα λεφτά είναι πολλά, άρα η ιεράρχηση των προβλημάτων είναι το μέγα ζητούμενο, όπως και η ορθή διαχείριση του νερού από τους παρόχους.
Πέτρος Βαρελίδης:
Γενικός Γραμματέας Φυσικού Περιβάλλοντος και Υδάτων
«Το νερό δεν πρόκειται να ιδιωτικοποιηθεί»
– Είμαστε σε συναγερμό; Η ΕΥΔΑΠ ήδη ενεργοποίησε τη λίμνη Υλίκη όπως και γεωτρήσεις της Μαυροσουβάλας.
Ας μην ακούμε όλα όσα κινδυνολογικά λέγονται. Προφανώς είμαστε σε κατάσταση επιφυλακής. Καθώς η ΕΥΔΑΠ καλύπτει το 40% του πληθυσμού της χώρας, οφείλουμε να είμαστε πολύ προσεκτικοί στο πώς αντιμετωπίζουμε το θέμα των αποθεμάτων. Εμείς ωστόσο σχεδιάζουμε με βάση ακόμη και το δυσμενέστερο σενάριο για να είμαστε ασφαλείς, αυτή είναι η δουλειά μας.
– Ποια έργα υποδομής έχουν «πέσει στο τραπέζι»;
Η πρόταση που δείχνει τεχνικοοικονομικά πιο βιώσιμη αλλά και πιο άμεσου αποτελέσματος σε σχέση με την ποσότητα νερού που μπορούμε να πάρουμε, είναι η παροχέτευση νερών από την υδρολογική λεκάνη του Αχελώου, ιδανικά από κάποιους παραποτάμους που είναι πιο ψηλά από τον Εύηνο, έτσι ώστε με φυσική ροή να καταλήξουν στο φράγμα του Ευήνου και από εκεί στο υπόλοιπο υδροδοτικό δίκτυο. Εξετάζεται η λύση της λίμνης των Κρεμαστών, σε συνδυασμό με ΑΠΕ, με αντλησιοταμίευση, για τη μεταφορά του νερού προς τα πάνω ή μπορεί να είναι και ένα έργο σε δύο φάσεις. Άρα, εξετάζεται ένα πακέτο τεχνικών παραλλαγών σε σχέση με την υδρολογική λεκάνη του Αχελώου.
Δεύτερη επιλογή είναι μια μεγάλη μονάδα αφαλάτωσης που θα μας δίνει για παράδειγμα 50 εκατ. κυβικά νερό το χρόνο. Προφανώς η αφαλάτωση έχει πάντα ένα αυξημένο κόστος λειτουργίας. Πάλι και αυτή συνδυάζεται με ΑΠΕ, αλλά μία τέτοια μεγάλη μονάδα αφαλάτωσης λειτουργεί συνέχεια, άρα λειτουργεί και με υψηλές και με χαμηλές τιμές ηλεκτρικής ενέργειας. Θα μπορούσε να γίνει κάπου στον Κορινθιακό ή στον Σαρωνικό και να κουμπώσει στο δίκτυο, στον ανοιχτό αγωγό που ενώνει τον Μόρνο. Αδειοδοτικά θα έλεγα ότι μία τέτοια λύση ίσως είναι πιο γρήγορη από τη λύση του Αχελώου, διότι για τη λύση του Αχελώου πρέπει να δούμε τι προβλέπουν τα σχέδια διαχείρισης λεκανών απορροής ποταμών, ωστόσο επισημαίνω ότι υπάρχει αυξημένο κόστος λειτουργίας,
Τρίτη λύση, είναι, αλλά εγώ τη βλέπω ως πιο μακροπρόθεσμη, η επαναχρησιμοποίηση των επεξεργασμένων υδάτων, κυρίως για άρδευση ή για βιομηχανική χρήση. Ούτως ή άλλως μελλοντικά αποτελεί μονόδρομο λόγω της νέας ευρωπαϊκής οδηγίας για τα λύματα, για εγκαταστάσεις του μεγέθους της Ψυττάλειας όπου επιβάλλεται τεταρτοβάθμια επεξεργασία, που σημαίνει ότι θα επεξεργαζόμαστε και θα απομακρύνουμε και τα μικροπλαστικά και τα φαρμακευτικά είδη. Άρα, επομένως μπορούμε να έχουμε νερό το οποίο πιθανότατα θα είναι καθαρότερο από πολλά νερά που πίνουμε σε όλη τη χώρα.
Συμπερασματικά, το πρώτο σενάριο είναι το πιο κοντινό, γιατί μπορεί να δώσει μεγάλες ποσότητες πιο άμεσα και με χαμηλότερο κόστος λειτουργίας.
– Ελλάδα όμως δεν είναι μόνο η Αθήνα
Πράγματι. Νομίζω ότι εκεί που απαιτούνται άμεσες λύσεις, είναι σε κάποιες περιοχές εκτός Αττικής. Σε κεντρικό επίπεδο, ως Κυβέρνηση, κατόπιν σύσκεψης που πραγματοποιήσαμε με τον Πρωθυπουργό στις αρχές Αυγούστου, σχεδιάζουμε, τα εξής: Αρχικά να δούμε ποιες περιοχές πράγματι χρήζουν άμεσης παρέμβασης, διότι το γεγονός ότι κάποιες περιοχές έχουν κηρυχθεί σε έκτακτη ανάγκη, είναι ενδεικτικό, αλλά δεν σημαίνει ότι υπάρχει πάγιο συστημικό πρόβλημα. Μπορεί να είναι συγκυριακό ή μπορεί να οφείλεται σε μία πολύ κακή διαχείριση που γίνεται στο νερό συνήθως, όχι στην ύδρευση, περισσότερο στην άρδευση, γιατί πολλές φορές είναι κοινές οι πηγές ή σε κάποιες περιπτώσεις είναι και κοινά τα δίκτυα. Σε συνεργασία με τους τοπικούς παρόχους θα πρέπει να εξετάσουμε ποια έργα πρέπει να χρηματοδοτηθούν. Αν για παράδειγμα έχεις σε μία περιοχή απώλειες στο δίκτυο της τάξης του 50% – 60%, δεν έχει νόημα να βάλεις μία νέα μονάδα αφαλάτωσης, καθώς αυτά τα 5 εκατομμύρια € μπορεί να είναι πολύ πιο χρήσιμο να αξιοποιηθούν για τη βελτίωση του δικτύου, για τη μείωση των διαρροών.
Άλλο ένα ζήτημα είναι τα ημιτελή έργα, είτε ελλείψει πόρων, είτε γιατί κηρύχθηκε έκπτωτος ο εργολάβος, είτε γιατί έγινε το φράγμα και δεν έγινε το δίκτυο. Άρα πρέπει να κάνουμε μία αποτύπωση της υφιστάμενης κατάστασης και να δούμε που πρέπει να επενδύσουμε τα χρήματα έτσι ώστε να λύσουμε τα επείγοντα προβλήματα και να αξιοποιήσουμε και τυχόν επενδύσεις οι οποίες έχουν μείνει ημιτελείς υποδομές και δεν αξιοποιούνται.
Πιστεύω ότι μέχρι το τέλος Οκτωβρίου θα έχουμε ξεκαθαρίσει ποιες περιοχές και έργα χρηματοδοτούμε προκειμένου να αξιοποιήσουμε τους πόρους.
– Τι τάξεως κονδύλια χρειαζόμαστε για να έχουμε απρόσκοπτη επάρκεια;
Από το Πρόγραμμα Δημοσίων Επενδύσεων, το Ταμείο Ανάκαμψης και το ΕΣΠΑ, έχουμε περί τα 500 εκατ. €. Σύμφωνα με το Εθνικό σχέδιο για την Ύδρευση, που διαμορφώθηκε το 2022, οι ανάγκες σε εθνικό επίπεδο αγγίζουν τα 6,7 δισεκ. €. Άρα μιλάμε για πάρα πολλά χρήματα. Για αυτό λέω ότι πρέπει να δούμε ποια από αυτά τα έργα είναι πραγματικά αναγκαία και με τι τρόπους τα χρηματοδοτούμε.
Ήδη, στο νέο νομοσχέδιο που μπαίνει σε δημόσια διαβούλευση τις επόμενες μέρες δίνουμε τη δυνατότητα στους Δήμους και στις ΔΕΥΑ σε ό,τι αφορά τουλάχιστον τα έργα ύδρευσης που χρηματοδοτούνται από το Ταμείο Ανάκαμψης κατά 80%, να μπορούν να συνάψουν δάνειο για το 20% με το Ταμείο Παρακαταθηκών και Δανείων για να καλύψουν αυτό το χρηματοδοτικό κενό. Αυτό αποτελεί και απαίτηση της ευρωπαϊκής νομοθεσίας και γι΄αυτό το λόγο άλλωστε προχωράμε και στη δεύτερη μεταρρύθμιση που είναι η συνένωση των παρόχων κατ’ αρχήν σε επίπεδο Νομού, το λέω έτσι χονδρικά, προκειμένου να έχουμε πιο ισχυρούς παρόχους ώστε να μπορούν να έχουν περισσότερους πόρους και να υλοποιούν έργα και μόνοι τους, πάντα με τη συνδρομή και της Πολιτείας.
– Θα σας κάνω και μια τελευταία ερώτηση, προβοκατόρικη. Ενδέχεται να ιδιωτικοποιηθεί το νερό;
Το νερό δεν πρόκειται να ιδιωτικοποιηθεί. Νομίζω ότι αυτοί που έλεγαν το αντίθετο, οι οποίοι αν θυμάμαι καλά έχουν περάσει και από το Υπουργείο, δεν ξέρω αν και οι ίδιοι το πιστεύουν.
Το νερό είναι ένα δημόσιο αγαθό και αποτελεί υποχρέωση της Πολιτείας να το παρέχει σε άφθονη ποσότητα και σε άριστη ποιότητα. Αυτό κάναμε όλα τα προηγούμενα χρόνια και αυτό θα συνεχίσουμε να κάνουμε.
Το ότι μπορεί να χρησιμοποιηθούν και ιδιωτικοί πόροι μέσω ΣΔΙΤ για να γίνουν έργα υποδομής είναι εντελώς κάτι άλλο, αυτό είναι μόχλευση χρήματων. Δεν είναι ιδιωτικοποίηση του νερού. Η συμμετοχή των ιδιωτών μπορεί να αφορά μόνο στην κατασκευή των έργων._
Γιώργος Στεργίου
πρόεδρος ΕΥΔΑΠ
«Η ΕΥΔΑΠ είναι έτοιμη να ανταποκριθεί σε κάθε ενδεχόμενο»
– Κύριε Στεργίου, ως Πρόεδρος της ΕΥΔΑΠ θέλω να μας πείτε ποια ακριβώς είναι η κατάσταση με τα αποθέματα του νερού για το λεκανοπέδιο της Αττικής και εάν οι Αθηναίοι πρέπει να ανησυχούμε.
Κατ’ αρχάς, να βάλουμε το θέμα στη σωστή του βάση, καθώς λέγονται και γράφονται διάφορα. Ο όρος λειψυδρία δεν αφορά στο λεκανοπέδιο Αττικής. Αυτό που συμβαίνει τα δύο τελευταία χρόνια, έχει να κάνει με ένα φαινόμενο παρατεταμένης ανομβρίας, με αποτέλεσμα τη μείωση της στάθμης των ταμιευτήρων μας. Ωστόσο η αδιάλειπτη παροχή υψηλής ποιότητας πόσιμου νερού, δεν έχει διαταραχθεί επ’ ουδενί.
– Εν μέσω νέων κλιματολογικών δεδομένων, ποιος είναι ο σχεδιασμός της μεγαλύτερης εταιρίας ύδρευσης και αποχέτευσης της χώρας για την αποφυγή μιας ενδεχόμενης λειψυδρίας;
Εδώ και περίπου έναν χρόνο η ΕΥΔΑΠ έχει ολοκληρώσει τον σχεδιασμό της με βάση τα νέα κλιματολογικά δεδομένα και ανάλογα με την εξέλιξη που θα υπάρχει, είναι έτοιμη προκειμένου να ανταποκριθεί σε κάθε πιθανό ενδεχόμενο.
Πριν από μερικές εβδομάδες ενεργοποιήσαμε -μετά από πάρα πολλά χρόνια- τη λίμνη Υλίκη και επίσης παίρνουμε νερό και από τις γεωτρήσεις της Μαυροσουβάλας. Αυτό θα έχει πολύ σύντομα ένα θετικό αποτέλεσμα σε σχέση με το σύστημα Εύηνου – Μόρνου, γιατί ακριβώς παρέχουμε στην Αττική επιπλέον νερό από την πλευρά της Υλίκης και των γεωτρήσεων της Μαυροσουβάλας.
Επιπλέον, ξεκινήσαμε πριν από λίγες εβδομάδες μία καμπάνια ευαισθητοποίησης του καταναλωτικού κοινού, προκειμένου με μικρές καθημερινές αλλαγές από την πλευρά των πολιτών να περιοριστεί η αχρείαστη κατανάλωση πόσιμου νερού χωρίς να απαιτείται κάποια σημαντική τροποποίηση της καθημερινότητάς μας.
Θέλουμε τους πολίτες συμμάχους μας και είναι βέβαιο ότι αν όλοι μας καθίσουμε και σκεφτούμε πόσες φορές αφήνουμε να τρέχει η βρύση χωρίς λόγο, θα καταλάβουμε ότι ναι, συμμετέχουμε όλοι, άθελά μας, σε αυτήν την αχρείαστη κατανάλωση νερού. Αυτό μπορούμε λοιπόν να το αλλάξουμε και να το βελτιώσουμε.
– Αναφορικά με την εξοικονόμηση νερού, αυτόματα γεννάται το ερώτημα για τις απώλειες λόγω διαρροών στο δίκτυο.
Ας σημειώσουμε η Αττική με το δίκτυο της ΕΥΔΑΠ είναι από τις περιοχές όπου έχουν πολύ χαμηλά ποσοστά διαρροών, συγκρινόμενη και με την υπόλοιπη Ελλάδα, αλλά κυρίως με πολλές άλλες ευρωπαϊκές πρωτεύουσες. Είμαστε πολύ κάτω από τον μέσο ευρωπαϊκό όρο, χωρίς να σημαίνει ότι δεν θέλουμε να βελτιωθούμε ακόμη περισσότερο.
Συγκεκριμένα, έχουμε σχεδιάσει παρεμβάσεις σε αρκετά χιλιόμετρα δικτύου, σε αρκετές περιοχές του λεκανοπεδίου Αττικής. Επιπλέον, σε συνεργασία με το Εθνικό Μετσόβιο Πολυτεχνείο, αναπτύξαμε ένα μοντέλο προκειμένου να βρούμε προληπτικά τις περιοχές που θα μπορούσαν δυνητικά στο μέλλον να παρουσιάσουν μεγάλο πρόβλημα διαρροών. Επίσης, εξετάζουμε αυτή τη στιγμή και άλλα τεχνολογικά μέσα προκειμένου να περιορίσουμε ακόμη περαιτέρω τις διαρροές, λόγω παλαιότητας του δικτύου: είτε με τη χρήση οπτικών ινών, είτε ακόμη και μέσω δορυφορικής παρακολούθησης του δικτύου, αν και το τελευταίο είναι σε πολύ πρώιμο στάδιο, αλλά υπάρχει και αυτό «στο τραπέζι».
Τονίζω, όπως αποδεικνύεται και από ανεξάρτητες μελέτες, διεθνώς, ότι έχουμε ίσως το ποιοτικότερο ή μέσα στα 2 – 3 ποιοτικότερα νερά παγκοσμίως και αυτό είναι ένα επίτευγμα της εταιρίας. Και παρέχουμε ταυτόχρονα αυτό το πολύ ποιοτικό νερό σε πάρα πολύ χαμηλή τιμή.
– Το νερό θα ακριβύνει; Έρχονται ανατιμήσεις;
Το κόστος του νερού έχει παραμείνει σταθερό για περίπου 15 χρόνια. Ειδικά μετά την αύξηση του πληθωρισμού, τα τελευταία έτη, η τιμή στο λεκανοπέδιο Αττικής είναι μία από τις χαμηλότερες τιμές παγκοσμίως. Ο στόχος μας είναι να παραμείνουμε σε αυτά τα επίπεδα κοστολογίου ως το πιο οικονομικό και ποιοτικό νερό στην Ευρώπη.
– Η εξοικονόμηση νερού είναι άμεσα συνδεδεμένη και με το αποχετευτικό και δη της Ανατολικής Αττικής, όπου ακόμη οι κάτοικοι ζουν με βόθρους…
Ήδη στην Ανατολική Αττική έχει ξεκινήσει, εξελίσσεται και βρίσκεται πλέον σε προχωρημένο στάδιο, ίσως το μεγαλύτερο επενδυτικό έργο της ΕΥΔΑΠ τα τελευταία πολλά χρόνια και δεν είναι άλλο από την ανάπτυξη του αποχετευτικού συστήματος που αφορά στο σύνολο των Δήμων της Ανατολικής Αττικής και τη δημιουργία Κέντρων Επεξεργασίας Λυμάτων.
Εκεί λοιπόν αναπτύσσεται ένα δίκτυο αρδευτικό το οποίο θα χρησιμοποιηθεί στον κάμπο των Μεσογείων και θα χρησιμοποιεί ανακτημένο νερό, δηλαδή νερό, που θα μπορεί να χρησιμοποιηθεί για άρδευση και να αντικαταστήσει νερό ακριβών γεωτρήσεων. Όπως πιθανότατα θα γνωρίζετε, οι γεωτρήσεις που χρησιμοποιούνται για πότισμα είναι προβληματικές, καθώς οι ποσότητες του νερού που βγάζουν είναι όλο και λιγότερες. Επειδή μάλιστα χρειάζεται να πηγαίνουν σε πολύ μεγάλα βάθη, απαιτείται και πολύ μεγαλύτερη κατανάλωση ενέργειας προκειμένου να ποτιστούν οι εκτάσεις.
-Πότε θα μπορούν οι αγρότες στα Μεσόγεια να αρδεύουν από αυτό το νερό;
Παρότι η δική μας στόχευση είναι αυτό να γίνει σύντομα, μέσα στα επόμενα πολύ λίγα χρόνια, πρέπει να πούμε ότι όλο το έργο έχει να κάνει με πολλούς αστάθμητους παράγοντες, όπως για παράδειγμα, το πόσο γρήγορα θα συνδεθούν οι χρήστες με το αποχετευτικό σύστημα. Και αυτό είναι ένα ζήτημα για το οποίο θέλουμε τη συνδρομή των τοπικών κοινωνιών και δη της Τοπικής Αυτοδιοίκησης. Διότι εν τέλει, το θέμα της αποχέτευσης δεν έχει να κάνει μόνο με την ανάπτυξη του δικτύου, ούτε μόνο με την υλοποίηση των Κέντρων Επεξεργασίας Λυμάτων, αλλά και με την ταχύτητα με την οποία οι κάτοικοι των περιοχών θα συνδεθούν σε αυτό το δίκτυο. Εκεί λοιπόν χρειαζόμαστε και απαιτείται νομίζω μια συλλογική προσπάθεια της εταιρίας, των Δήμων, των τοπικών κοινωνιών, προκειμένου να ενημερωθούν τάχιστα οι κάτοικοι των περιοχών και πολύ – πολύ γρήγορα, όταν περάσει το δίκτυο μπροστά από τις κατοικίες τους, να προστρέξουν, να συνδεθούν με αυτό. Μόνο τότε θα έχουμε πέτυχει τον στόχο μας, που δεν είναι άλλος, από την κατάργηση των περιβαλλοντικά προβληματικών βόθρων, την πραγματική αναβάθμιση της ποιότητας ζωής εκατοντάδων χιλιάδων πολιτών και την εξοικονόμηση νερού δια της επανάχρησης νερού για άρδευση.
Το επιδιωκόμενο αποτέλεσμα απαιτεί συμπόρευση!
