Γιάτρισσα, Βρεφοκρατούσα, Γλυκοφιλούσα, Ελεούσα, Παντάνασσα, Κεχαριτωμένη, Μολυβδοσκέπαστη, Τουρλιανή, Αθηνιώτισσα. Εκατοντάδες είναι τα ονόματα που έχουν προσδώσει στην Παναγία οι πιστοί. Στην καρδιά του ελληνικού καλοκαιριού, η Θεοτόκος τιμάται σε κάθε γωνιά της χώρας. Η Κοίμηση, η λαμπρότερη θεομητορική γιορτή της Ορθόδοξης Εκκλησίας, κατά την οποία δοξάζεται η μετάσταση της Παναγίας από την γη στον ουρανό και ο εναγκαλισμός της Μητέρας με τον αγαπημένο Υιό της.
Στις 15 Αυγούστου χιλιάδες πιστών προστρέχουν στα αναρίθμητα προσκυνήματα. Το μεγαλύτερο θεωρείται αυτό της Μεγαλόχαρης στην Τήνο. Το κυκλαδίτικο νησί είναι απόλυτα ταυτισμένο με την Παναγιά του. Κάθε 15 του Αυγούστου οι πιστοί διανύουν την απόσταση από το λιμάνι μέχρι την είσοδο της εκκλησίας γονατιστοί ενώ η περιφορά του επιταφίου και η μεγαλοπρεπής λιτάνευση της εικόνας δημιουργούν κατανυκτική ατμόσφαιρα γεμάτη θρησκευτικό δέος και συγκίνηση.
Πόλος έλξης είναι και η Πάρος όπου δεσπόζει ο παλαιοχριστιανικός ναός της Εκατονταπυλιανής. Θρησκευτικό έμβλημα του Ποντιακού Ελληνισμού είναι η Ιερά Μονή Παναγίας Σουμελά, σύμβολο των «χαμένων πατρίδων» και της ποντιακής πίστης.
Η μεγάλη θρησκευτική εορτή της Κοίμησης της Θεοτόκου, που γιορτάζεται στις 15 Αυγούστου, αποτελεί ένα από τα πιο σημαντικά και αγαπημένα πανηγύρια της Ορθόδοξης Εκκλησίας. Η ημέρα αυτή είναι αφιερωμένη στη μνήμη της Παναγίας, της Μητέρας του Χριστού, και τιμάται με ιδιαίτερη λαμπρότητα σε όλη την Ελλάδα και σε πολλές άλλες ορθόδοξες χώρες. Οι πιστοί συγκεντρώνονται στις εκκλησίες και τα μοναστήρια, όπου τελούνται ειδικές λειτουργίες και ακολουθίες, προσευχόμενοι και ζητώντας την ευλογία και την προστασία της Θεοτόκου.
Η Κοίμηση της Θεοτόκου είναι μια εορτή που συνδυάζει την πνευματικότητα με την παράδοση, καθώς οι εκδηλώσεις περιλαμβάνουν και πανηγύρια με παραδοσιακή μουσική, χορούς και τοπικά εδέσματα. Η σημασία της Κοίμησης της Θεοτόκου για την ελληνική κοινωνία είναι βαθιά ριζωμένη στην παράδοση και την πίστη, καθιστώντας την όχι μόνο θρησκευτική αλλά και πολιτιστική κορυφή του καλοκαιριού.
Το «Πάσχα του καλοκαιριού»
Πάσχα του καλοκαιριού ονομάζει ο λαός μας τον Δεκαπενταύγουστο.
Στην Πάτμο, το νησί της Ορθοδοξίας, τα πάντα περιστρέφονται γύρω από το ιστορικό μοναστήρι της Αποκάλυψης. Με ρίζες από το Βυζάντιο συνεχίζονται αναλλοίωτα εδώ και αιώνες τα μοναδικά στο Αιγαίο έθιμα του Δεκαπενταύγουστου στο νησί. Την παραμονή της εορτής περιφέρεται από τον κλήρο της Ιεράς Μονής του Αγίου Ιωάννου του Θεολόγου και εκατοντάδες πιστών ο Επιτάφιος της Μεγάλης Παναγίας στις πλατείες της Μεσαιωνικής Χώρας. Σε κάθε μία ψάλλονται τα Εγκώμια της Κοιμήσεως, ενώ το βράδυ πανηγυρίζει ο Ναός της πολιούχου του νησιού Παναγίας της Διασώζουσας.
Στα Ζαγοροχώρια, οι εκδηλώσεις στη μνήμη της Κοίμησης της Θεοτόκου είναι τριήμερες και δίνουν την ευκαιρία για τρικούβερτο γλέντι με παραδοσιακούς ηπειρώτικους σκοπούς. Το μεγάλο πανηγύρι της Βίτσας τον Δεκαπενταύγουστο θυμίζει ατελείωτο φεστιβάλ, ενώ το πανηγύρι του Προφήτη Ηλία στο Καπέσοβο δεν διαφέρει σε τίποτα από μια ζεστή μεγάλη οικογενειακή γιορτή.
Στη Θάσο, η Παναγία γιορτάζεται στο Ραχώνι, στο Μοναστήρι της Παναγούδας στις Μαριές, στον Ποτό και στην Παναγία με κοκκινιστό κρέας «κλουμπάνι» και άφθονο κρασί. Στο τελευταίο χωρίο, η λιτάνευση της εικόνας, συνοδεύεται από πολυμελή μπάντα και οι πιστοί βιώνουν μια μοναδική εμπειρία στο προαύλιο της εκκλησίας όπου παρακάθονται στο γιορτινό τραπέζι.
Στη Λέσβο, κυρίαρχη θέση έχει το προσκύνημα της Παναγίας Σιών στην ορεινή Αγιάσο. Μια εικόνα φιλοτεχνημένη σύμφωνα με την παράδοση από τα χέρια του Ευαγγελιστή Λουκά με πρώτες ύλες το κερί και τη μαστίχα. Η εικόνα της Παναγίας της Γλυκοφιλούσας διαστάσεων 0,86 επί 0,62 εκατοστά συγκεντρώνει χιλιάδες πιστούς από όλο το νησί αλλά και από την άλλη Ελλάδα. Η παράδοση λέει ότι η εικόνα ήρθε στο νησί από την Έφεσο για να κρυφτεί στη διάρκεια της Εικονομαχίας περί το 800 μ. Χ από τον Εφέσιο Μοναχό. Οι προσκυνητές με αφετηρία την πόλη της Μυτιλήνης περπατούν 27 χιλιόμετρα για να φτάσουν στον αυλόγυρο της εκκλησίας.
Στη Κεφαλονιά, στο χωριό Μαρκόπουλο, ένα μικρό θαύμα επαναλαμβάνεται κάθε χρόνο. Σύμφωνα με την παράδοση, ένα δέντρο που είχε τυλιχτεί στις φλόγες έκανε τους κατοίκους να πιστέψουν πως είχε ξεσπάσει πυρκαγιά στο δάσος. Όταν όμως έφτασαν στο σημείο αντίκρισαν πως παρότι το δέντρο είχε κατακαεί, πάνω του ήταν ακουμπισμένη άθικτη η εικόνα της Παναγίας. Οι κάτοικοι προσκύνησαν την εικόνα και τη μετέφεραν στην εκκλησία του χωριού. Το επόμενο πρωί όμως διαπιστώθηκε ότι η εικόνα έλειπε και πως είχε επιστρέψει στη ρίζα του καμένου δέντρου. Το ίδιο συνέβη τρεις φορές. Αυτό το γεγονός έκανε τους κατοίκους να πιστέψουν πως ήταν θέλημα της Παναγίας να βρίσκεται εκεί και γι’ αυτό έκτισαν εκκλησία στο σημείο και τοποθέτησαν εκεί την εικόνα Της. Αργότερα στη περιοχή κτίστηκε γυναικεία Μονή. Κάποια μέρα καθώς πλησίαζαν πειρατικά πλοία, οι μοναχές προσευχήθηκαν στην Παναγία για να προστατέψει τις ίδιες και το μοναστήρι. Τότε το μοναστήρι κυκλώθηκε από φίδια που έτρεψαν τους πειρατές σε φυγή. Έτσι οι μοναχές και η Μονή σώθηκαν. Από τότε κάθε χρόνο εμφανίζονται άκακα φίδια στο εσωτερικό της εκκλησίας τα οποία φεύγουν στις 15 Αυγούστου.
Στην Αστυπάλαια, το πανέμορφο αυτό νησί των Δωδεκανήσων, κεντρικό σημείο των εορτασμών είναι η Παναγία η Πορταΐτισσα, μια εκκλησία που δεσπόζει στο Χώρα της Αστυπάλαιας. Εκεί, την παραμονή και ανήμερα της γιορτής, τελούνται μεγαλοπρεπείς λειτουργίες και παραδοσιακά πανηγύρια. Οι πιστοί συγκεντρώνονται για να προσκυνήσουν την εικόνα της Παναγίας και να προσευχηθούν, ζητώντας την ευλογία και την προστασία της.
Η Κοίμηση της Θεοτόκου, πέρα από τη θρησκευτική της διάσταση, αποτελεί και μια ζωντανή έκφραση της λαϊκής παράδοσης και πολιτιστικής κληρονομιάς. Τα πανηγύρια, οι χοροί και τα γλέντια που συνοδεύουν την εορτή αυτή, φέρνουν κοντά τις κοινότητες, ενισχύοντας τους δεσμούς και την αίσθηση της ενότητας. Σε κάθε γωνιά της Ελλάδας, οι άνθρωποι γιορτάζουν με ιδιαίτερο τρόπο, αναβιώνοντας έθιμα που περνούν από γενιά σε γενιά. Η μουσική, οι παραδοσιακοί χοροί και τα τοπικά εδέσματα δημιουργούν μια ατμόσφαιρα χαράς και ευφορίας, κάνοντας τη γιορτή της Παναγίας μια μοναδική εμπειρία που συνδυάζει πίστη και παράδοση με την καθημερινή ζωή. Με αυτόν τον τρόπο, η Κοίμηση της Θεοτόκου συνεχίζει να εμπνέει και να ενώνει τους ανθρώπους, τιμώντας την πνευματική και πολιτιστική μας κληρονομιά.
