Δημοσιεύτηκε στην εφημερίδα Today Press
Του Δρ Αθανάσιου Ε. Δρούγου
Διεθνολόγου-Γεωστρατηγικού Αναλυτή
Η επικείμενη συνάντηση του Κυριάκου Μητσοτάκη με τον Ερντογάν στην Άγκυρα γίνεται σε μία χρονική περίοδο που κυριαρχούν πολύ σημαντικές περιφερειακές και ευρύτερες πολιτικές, διπλωματικές και στρατιωτικές εξελίξεις, που είναι πέραν των διμερών θεμάτων, και θα πρέπει να τις λάβουμε υπόψη, ως και να αναλύσουμε ευρύτερα γιατί είναι καθοριστικής σημασίας και με δυναμικές επιπτώσεις ως και πολυδιάστατη επιρροή.
Ας μην λησμονούμε ότι της επίσκεψης Μητσοτάκη στη Τουρκική πρωτεύουσα δεν προηγήθηκε (αφού αναβλήθηκε) η επί μακρόν επιδιωχθείσα (από την Τουρκική πλευρά) μετάβαση στην Ουάσιγκτον του Τούρκου προέδρου και η συνάντησή του με τον πρόεδρο Μπάιντεν.
Σε διμερή βάση, μπορεί να μην έχουμε εδώ και μήνες παραβιάσεις του εθνικού εναερίου χώρου μας ή παραβάσεις του FIR Αθηνών από την Τουρκική πολεμική αεροπορία ή και παρενοχλήσεις πλοίων μας του Λιμενικού (εξέλιξη ιδιαίτερα θετική), αλλά συσσωρευτικά τις τελευταίες εβδομάδες έχουν παρατηρηθεί γεγονότα και ιδίως επιθετικού «χαρακτήρα» εκφράσεις, από τον ανατολικό μας γείτονα, που δεν συνάδουν με την επιδίωξη επίτευξης ενός μη-προκλητικού περιβάλλοντος.
Ενδεικτικά αναφέρω την περίπτωση της απαράδεκτης τεμενοποίησης της Μονής της Χώρας στην Κωνσταντινουπολη (η μετατροπή σε τζαμί είχε ακολουθήσει την προ τετραετίας αντίστοιχη μετατροπή της Αγίας Σοφίας), τις προκλητικές δηλώσεις του επικεφαλής της Τουρκικής διπλωματίας, Χακάν Φιντάν, για την Μουσουλμανική μειονότητα στη Θράκη, τις εκτασιακά υπολογίσιμες NAVTEX στο κεντρικό Αιγαίο (στο πλαίσιο της δεύτερης φάσης της αεροναυτικής άσκησης «Θαλασσόλυκος» που εξέδωσε ο υδρογραφικός σταθμός της Σμύρνης), η προκλητική αντίδραση της Τουρκίας στο θέμα των θαλάσσιων πάρκων μεταξύ Μήλου και Νισύρου, καθώς και στο Ιόνιο πέλαγος, που προφανώς διαχρονικά προβληματίζουν την Αθήνα και οξύνουν τα πράγματα. Στα αρνητικά, αν και είναι διεθνές ζήτημα κατοχής, είναι η παρατηρούμενη αδρανοποίηση και εμμονή της Άγκυρας στην επιλογή των δυο κρατών στο Κυπριακό.
Στα «συν» των τελευταίων μηνών
Στα θετικά είναι ορισμένες πρόσφατες δηλώσεις Ερντογάν για «καλή θέληση στην επίλυση διαφορών και βελτίωση του κλίματος στις διμερείς σχέσεις», μέχρι και ο άνευρος και υποτονικός ως και απροσδιόριστος κύκλος διαλόγου των λεγόμενων στρατιωτικού – τεχνικού χαρακτήρα ΜΟΕ. Ο υπογράφων θετικά αποτιμά την ανταλλαγή επισκέψεων ανάμεσα σε στρατιωτικούς επιτελείς των δυο πλευρών από τις διασυνοριακές μηχανοκίνητες ταξιαρχίες Φερρών (31), Καβύλης (3) Κεσάνης (4) και Αδριανούπολης (54). Η στρατιωτική διπλωματία είναι πάντα χρήσιμη και ακόμα και επί ψυχρού πολέμου πραγματοποιούνταν, ενώ έχουν παρατηρηθεί τελευταία δηλώσεις του υπουργού άμυνας της Τουρκίας στρατηγού εα Γιασάρ Γκιουλέρ που εκπέμπουν διάφορα «μηνύματα», ειδικά στα εξοπλιστικά των δυο κρατών. Σε Νατοϊκά ζητήματα δεν παρατηρούνται «εντάσεις», γιατί η Ατλαντική Συμμαχία προσδίδει προφανώς μεγαλύτερη βαρύτητα και ενδιαφέρον στην σφοδρή Ουκρανορωσική πολεμική αντιπαράθεση και τα Ελληνοτουρκικά δεν είναι ψηλά στον διασυμμαχικό Ευρωατλαντικό σχεδιασμό.
Το διεθνές τοπίο
Όμως, όπως προανέφερα, πρέπει να βλέπουμε τα πράγματα ευρύτερα, και όχι μονολιθικά, ιστορικό-κεντρικά ως και εμμονικά διμερώς. Η κατάσταση στο «παγκόσμιο χωριό» σε πλανητικό πλαίσιο δεν είναι καθόλου καλή που σημαίνει ότι οι πόλεμοι θα συνεχιστούν και θα κυριαρχεί αστάθεια με δραματικές προεκτάσεις. Η Άγκυρα διεξάγει αεροπορικές επιχειρήσεις κατά των Κούρδων στο Ιρακινό Κουρδιστάν, διατηρεί υπολογίσιμη παρουσία στη χαοτική Λιβύη (που δεν φαίνεται κάποιο φως στο βάθος του τούνελ), πλασάρει και επικαιροποιεί τα περί «Γαλάζιας Πατρίδας», και με την πρόσθεση του πλοίου ειδικών αποστολών/με έντονη την παρουσία drones «Ανατολού» εμπλέκεται αργά αλλά σταθερά σε θέματα του Αφρικανικού Σαχέλ, του νοτίου Καυκάσου (Αρμενία -Αζερμπαιτζάν), του Αφρικανικού Κέρατος (Σομαλία) κα.
Επίσης έχει σημαντική ως και αμφιλεγόμενη παρουσία στο Ουκρανορωσικό, ενδυναμώνει τις κινήσεις Τουρκογενών ομάδων και οργανώσεων σε Κόσοβο, Μολδαβία, Βοσνία-Ερζεγοβίνη, και διατηρεί μία τουλάχιστον ισχυρή λεκτική και ανθρωπιστική εμπλοκή στη πολύπαθη Γάζα, και ευρύτερα στην υποστήριξή της στην ενεργό Παλαιστινιακή αντίσταση. Αρκετά ευέλικτα προωθεί γεωγραφικά προς διάφορες κατευθύνσεις «τη διπλωματία των μη-επανδρωμένων αεροσκαφών» (συνολικά σε 28 κράτη) σε όλες τις ηπείρους.
Προφανώς στη συνάντηση των δυο ηγετών θα συζητηθεί η Γάζα, και η κατάσταση στην Ουκρανία όπου η περίπτωση των σχέσεων με το Ισραήλ, έχει δυναμική προέκταση ενώ σε πολιτικό-θρησκευτική βάση το θέμα της μετατροπής σε τζαμί της Μονής της Χώρας, αναμφίβολα θα έχει ορισμένες υπολογίσιμες «διακλαδώσεις».
Πέραν της χωρίς ιδιαίτερη πρόοδο παρατηρηθείσας διμερούς πολιτικό-στρατιωτικής ατζέντας (πέραν των μη- πολιτικο-διπλωματικού πλαισίου βημάτων ως και επαφών/συμφωνιών για εμπορικά, οικονομικά, ναυτιλιακά, συγκοινωνιακά και άλλα επιμέρους ζητήματα χαμηλής πολιτικής), είναι πολύ σημαντικό να λάβουμε έντονα υπόψη τις διμερείς σχέσεις Αθήνας-Άγκυρας μέσα στον ευρύτερο πολιτικό και διπλωματικό ορίζοντα και όχι με τα γνωστά, καθημερινά και χιλιοειπωμένα «κλισέ». Γιατί πολιτικές, στρατιωτικές και περιφερειακές εξελίξεις (εισαγόμενες) θα έχουν προσεχώς καταλυτικές και δραματικές προεκτάσεις με απρόβλεπτες επιπτώσεις και στα Ελληνοτουρκικά.
Πάντως οι δύο χώρες έχουν ανοικτά ζητήματα, όπως είναι το θέμα της οριοθέτησης των μεταξύ τους θαλασσίων ζωνών. Οι εντάσεις κατά καιρούς είναι ιδιαίτερα σημαντικές όσον αφορά τις ενεργειακές επενδύσεις, ενώ δεν έχει επιλυθεί το ζήτημα της υφαλοκρηπίδας και κανένας δεν μπορεί να προβλέψει πως θα κινηθεί η περίπτωση των θαλασσίων πάρκων (κυρίως στην περίπτωση του Αιγαίου), γιατί ενδέχεται πέραν των επιστημονικών και περιβαλλοντικών παραμέτρων να προκύψουν μελλοντικά επιπλέον θέματα. Και ας λάβουμε υπόψη ότι σε περίπου δυο μήνες οι Μητσοτάκης και Ερντογάν θα βρεθούν εκ νέου στην Ουάσιγκτον, στο περιθώριο της 75ης επετείου από τη σύσταση της Βορειοατλαντικής Συμμαχίας/ ΝΑΤΟ. Άρα μετά την Άγκυρα ενδέχεται να έχουμε νέα αξιολόγηση της κατάστασης επί Αμερικανικού εδάφους.
