Δημοσιεύτηκε στην εφημερίδα Today Press
Του Δ. Γιαννακόπουλου
dgiankop@yahoo.gr
Γράμμα κενού περιεχομένου ενδέχεται να αποδειχθεί η Συμφωνία των Πρεσπών μετά από την κυριαρχία στον πρώτο γύρο των προεδρικών εκλογών στα Σκόπια, της επικεφαλής του εθνικιστικού κόμματος VMRO – DPMNE Γκορντάνα Σιλιάνοφσκα και τη διαφαινόμενη ανάλογης έκτασης νίκη του ίδιου σχηματισμού στις βουλευτικές εκλογές που θα διεξαχθούν παράλληλα με τον δεύτερο γύρο των προεδρικών την ερχόμενη Τετάρτη 8 Μαΐου.
Έξι χρόνια μετά τη συνομολόγηση της από τις δύο πλευρές, στις 12 Ιουνίου του 2018, η απελθούσα -κατά τα φαινόμενα- κυβέρνηση της γείτονας επέδειξε βραδύτητα έως αδιαφορία στην εφαρμογή της, ενώ οι επικεφαλής του VMRO δεν την αναγνωρίζουν καν, αναφέροντας τη χώρα τους ως «Μακεδονία».
Η αλλαγή ονομασίας στα δημόσια έγγραφα (διαβατήρια, ταυτότητες, άδειες οδήγησης κτλ) δεν έχει επικυρωθεί και εφαρμοστεί ακόμη ενώ η μεταβατική περίοδος έληξε τον περασμένο Φεβρουάριο! Ήδη οι υπηρεσίες του ΝΑΤΟ απέστειλαν σχετικά «τελεσίγραφα», επομένως θα πρέπει να θεωρείται θέμα χρόνου η λήψη δραστικότερων αποφάσεων.
Η στάση των Αλβανών
Οι προειδοποιήσεις του Κυριάκου Μητσοτάκη, των πρώην πρωθυπουργών Κώστα Καραμανλή και Αντώνη Σαμαρά αλλά και σύσσωμης της τότε κοινοβουλευτικής ομάδας της ΝΔ που την είχε καταψηφίσει στη Βουλή, ότι «πρώτοι οι Σκοπιανοί θα την ακυρώσουν στην πράξη» λόγω των έντονων εθνοτικών-κοινωνικών τους διαιρέσεων, επαληθεύονται δυσάρεστα.
Στις πρόσφατες κάλπες, η 70χρονη εθνικίστρια Γκορντάνα Σιλιάνοφσκα διέλυσε κυριολεκτικά τον προερχόμενο από το Σοσιαλιστικό κόμμα πρόεδρο Στέβο Πενταρόφσκι με ποσοστό 41,2% έναντι 20,5% κι έτσι για την εξασφάλιση της απόλυτης αυτοδυναμίας, του 50%+1 δηλαδή, δεν απαιτείται παρά… ελαφρά ώθηση από τα Αλβανικά κόμματα του νυν υπουργού Εξωτερικών Μπουγιάρ Οσμάνι και του Αρμπέν Ταραβάρι. Μέχρι πρότινος δεν είχαν πρόθεση να τη στηρίξουν όπως και τον πρόεδρο του VMRO Κρίστιαν Μίτσκοσκι. Η τεράστια όμως διαφορά στις εκλογές, οδήγησε σε αναθεώρηση τα δικά τους σχέδια.
«Δεν ξέρω γιατί θα πρέπει εμείς να αλλάξουμε συμπεριφορά, εάν λάβουμε την εμπιστοσύνη των πολιτών. Για μένα η Μακεδονία είναι και θα είναι Μακεδονία. Πάνω σε αυτό δεν υπάρχουν αμφιβολίες. Οι πρόγονοί μου θα είναι περήφανοι για μένα, για ό,τι κάνω για τον λαό και τη χώρα μου. Πάνω σε αυτό δεν υπάρχουν αμφιταλαντεύσεις. Δεν αλλάζω τις θέσεις μου» ξεκαθαρίζει σε όλους τους τόνους ο Μίτσκοσκι.
Τακτική
Πάγια πολιτική της αλβανικής κοινότητας, ειδικά μετά την Συμφωνία της Ωχρίδας, το 2001, είναι η προώθηση της δικής της στρατηγικής. Η αλβανική κοινότητα, αν και εκπροσωπείται από διαφορετικά πολιτικά κόμματα, στην ουσία συγκλίνει στην εκμετάλλευση των συγκυριών προκειμένου να υλοποιήσει την εθνοτική της ατζέντα.
Αμφισβήτηση
Η προεκλογική περίοδος και η εκστρατεία των υποψηφίων επιβεβαιώνει την επιμονή του VMRO του Χρίστιαν Μιτσκόσκι να αμφισβητήσει την Συμφωνία των Πρεσπών και να μην αναγνωρίσει την αλλαγή της συνταγματικής ονομασίας του κράτους (προαπαιτούμενο προκειμένου να επιλυθεί η διαφορά με την Ελλάδα). Επιπλέον, δηλώνει την κάθετη αντίθεση του σε νέα αναθεώρηση του Συντάγματος. Όμως, η αναθεώρηση αυτή -προκειμένου να συμπεριληφθεί η αναγνώριση της βουλγαρικής μειονότητας- αποτελεί πάγιο όρο της Σόφιας προκειμένου να άρει το βέτο της για την έναρξη των ενταξιακών διαπραγματεύσεων μεταξύ των Σκοπίων και της ΕΕ.
Οι εκτιμήσεις της Αθήνας
Στην Αθήνα κυβερνητικοί αξιωματούχοι εκτιμούν ευθέως ότι «το VMRO από την πρώτη κιόλας στιγμή ανάληψης της πρωθυπουργίας και της προεδρίας θα ξεκινήσει να μιλά για «Μακεδονία» προβάλλοντας διάφορες διεκδικήσεις». Επίσης, με τη ρητορική και τις σχεδιαζόμενες ενέργειες τους θα τεθούν εκ νέου στο περιθώριο των διεθνών θεσμών (ΝΑΤΟ κτλ) ώστε να καταστούν ξανά «γκρίζα ζώνη» του Βαλκανικού κορμού κι έτσι ανενόχλητα να επιδίδονται σε αξιόποινες δραστηριότητες αποτελώντας συνάμα θύλακα τρομοκρατίας, όπως συμβαίνει και στα βόρεια σύνορα τους, στο Κόσσοβο.
«Η φωτιά μπορεί ανά πάσα στιγμή να ανάψει δεδομένου ότι και η Βουλγαρία εμφανίζει πολιτική αστάθεια αλλάζοντας συνεχώς κυβερνήσεις » υπογραμμίζουν οι ίδιοι αξιωματούχοι.
Γκρούεφσκι
Μάλιστα δεν παρακάμπτουν ότι υπηρεσιακός πρωθυπουργός από τον Ιανουάριο είναι ο Αλβανός Ταλάτ Τζαφέρι, εκ των πρωταγωνιστών της εμφύλιας διαμάχης του 2001 και άμεσος συνομιλητής του Ν. Γκρουέφσκι ο οποίος διέφυγε το 2018 στην Ουγγαρία για να μη φυλακιστεί για σκάνδαλα διαφθοράς. Ο Γκρουέφσκι, επικεφαλής του VMRO από το 2003-2004 και πρωθυπουργός για μια 10ετία, υπέδειξε ως διάδοχο του τον Μιτσκόσκι ο οποίος πλέον τον κατηγορεί δημοσίως ότι συνεργάζεται με τους σοσιαλιστές αλλά το ελληνικό υπουργείο Εξωτερικών έχει πολλές επιφυλάξεις επί τούτου.
Το δύσκολο παρελθόν
Το παρελθόν δεν ευνοεί καθόλου το σχετικά νέο κράτος της Β. Μακεδονίας. Επί των ημερών του πρώτου ηγέτη του Κίρο Γκλικόροφ, τη δεκαετία του 1990 (1991-1999), οι εσωτερικές διαμάχες οδήγησαν εκατοντάδες χιλιάδες, ίσως και εκατομμύρια, κατοίκους της πάλαι ποτέ Γιουγκοσλαβικής περιφέρειας να εγκαταλείψουν τη χώρα η οποία μαστίζεται από εκτεταμένη διαφθορά θεωρούμενη ως κέντρο διακίνησης λαθραίων προϊόντων και δη καυσίμων.
Ο Γκλιγκόροφ, με τις δηλώσεις του τότε ότι η ταυτότητα του λαού του είναι σλαβική και δεν συνδέεται με τον Μέγα Αλέξανδρο και τους αρχαίους Μακεδόνες, μπορεί να δέχτηκε την ιστορική αλήθεια αλλά υποβάθμισε τη χώρα του με συνέπεια στις 3 Οκτωβρίου του 1995 να γίνει στόχος βομβιστικής επίθεσης με αποτέλεσμα να χάσει την όρασή του στο δεξί μάτι.
Εξέγερση
Μετά την ήττα του και την άνοδο των εθνικιστών του VMRO, κάτι αντίστοιχο δηλαδή με τώρα, ξέσπασαν εμφύλιες ταραχές στα ορεινά περίχωρα του Τέτοβο και στο Κουμάνοβο. Η ένοπλη σύγκρουση είχε ως αποτέλεσμα κυρίως το διχασμό του εκπαιδευτικού συστήματος σε εθνοτική βάση. Όλοι οι αλβανόφωνοι μαθητές εγκατέλειψαν τα σχολεία και απαίτησαν την ίδρυση νέων.
Η πρώτη ενέργεια που μπορεί να χαρακτηριστεί ως «η πρώτη φωτιά», ήταν στα τέλη Ιανουαρίου του 2001 όταν σημειώθηκε επίθεση από τον νεομφανισθέντα Απελευθερωτικό Στρατό (UCK) εναντίον αστυνομικού τμήματος σε αλβανικό χωριό των Σκοπίων.
Οι συγκρούσεις συνεχίστηκαν όπως και οι εκκαθαριστικές επιχειρήσεις οι οποίες κλιμακώθηκαν με τον βομβαρδισμό του Τέτοβο. Τον Απρίλιο του 2001 επακολούθησε παράδοση του οπλισμού των Αλβανών για την οποία θα υπάρξουν πολλές ενστάσεις ως προς τον αριθμό και την ποιότητα του οπλισμού που τελικά θα παραδώσουν οι Αλβανοί σε απεσταλμένους της διεθνούς κοινότητας. Έκτοτε υπάρχει διαρκώς η υποψία ότι οι Αλβανοί δεν κατέθεσαν όλα τα όπλα και πως αυτά που τελικά παρέδωσαν ήταν τα παλαιότερα που είχαν στο οπλοστάσιό τους.
