Δημοσιεύτηκε στην εφημερίδα Today Press
Δρ Κωνσταντίνος Μπούρας
«Ο Επικήδειος» του Ιάκωβου Καμπανέλλη σε διεθνή περιοδεία από τον μοναδικό ερμηνευτή, performer, διαδραστικό «νούτικο» εύπλαστο, ευέλικτο, πρωτεϊκό ηθοποιό Μιχαήλ Δουκάκη. Σε λίγο και στην αγγλική γλώσσα. Μέχρι τώρα στα ελληνικά με υπέρτιτλους…
Οι παθογένειες του νεοελληνικού πολιτισμού, ήδη από ιδρύσεως τού Ελληνικού Κράτους, αναδεικνύονται σε αυτό το πικρό κείμενο τού Καμπανέλλη κάτω από τον μανδύα τής μαύρης κωμωδίας, που ως είδος είναι το καταλληλότερο για να εκφράσει πικρές αλήθειες δίχως να μας βυθίσει σε βαριά κατάθλιψη.
Ο προαιώνιος, προπατορικός Φθόνος αναγκάζει (από την Κλασική Αρχαιότητα) τα μεγάλα μυαλά, τους ιδιοφυείς καλλιτέχνες και λογοτέχνες να καταφύγουν στο «εξωτερικό» (όσο κι αν αυτό σήμαινε μια άλλη, κοντινή πόλη, όπως η Πέλλα, ή ένα κοντινό νησί, όπως η Σικελία, για να μην πούμε γι’ αυτούς που αναγκάστηκαν να «μηδίσουν» και να ζητήσουν την υψηλή προστασία βαρβάρων θεοκρατουμένων Περσών).
Αυτό ακριβώς είναι και το κυρίως θέμα ενός δραματικού μονολόγου σημαντικού για τις εντάσεις και τις υφέσεις του, για την προβολή τής κενοδοξίας, της ματαιοδοξίας «πνευματικών ανθρώπων» που το μόνο που τους νοιάζει είναι η υστεροφημία, το μέτρημα των στεφανιών στην κηδεία τους, ο κόσμος που θα συρρεύσει στο πρώτο νεκροταφείο, ο αριθμός και η έκταση των επικηδείων λόγων που θα εκφωνηθούν δεόντως από επίσημα χείλη.
Καμία αναφορά στην ουσία, ουδεμία έγνοια για την πνευματική αναζήτηση, μηδεμία έρευνα, ούτε καν μελέτη των κειμένων των «άλλων», των έτερων, των ανταγωνιστών για το πολυπόθητο βραβείο Νόμπελ, που όλες και όλοι είναι απολύτως βέβαιοι πως το δικαιούνται εκ γενετής και «εξ απαλών ονύχων» [κυριολεκτικά!!!].
Ο φθόνος των ομοτέχνων και των «αντί-Τέχνων» λέω εγώ είναι μεν (έμμεση) απόδειξη αξίας του βαλλομένου, όπως τα φαρμακωμένα βέλη των απίστων θανατώνουν εν τέλει τον Άγιο Σεβαστιανό.
Ο Σεφέρης υπονοεί στο ποίημα «Οι γάτες τού Άϊ-Νικόλα» ακριβώς αυτή την δηλητηριώδη, τοξική επιθετικότητα των χαμηλών κλαδιών στα υψηλά ορόσημα, εκείνα που αντέχουν περήφανα ανεμικές και θύελλες κερδίζοντας επάξια τον τίτλο τού «ήρωα και μάρτυρα» (για να θυμηθούμε τον Σαρτρ και τον κυνηγημένο Ζενέ).
Όμως ας ανθολογήσουμε σχετικά τον πρώτο Νομπελίστα μας:
«Τι να σου κάνουν οι ταλαίπωρες
παλεύοντας και πίνοντας μέρα και νύχτα
το αίμα το φαρμακερό των ερπετών.
Αιώνες φαρμάκι γενιές φαρμάκι».
Κι αλλού:
«Οι σύντροφοι τέλειωσαν με τη σειρά,
με χαμηλωμένα μάτια. Τα κουπιά τους
δείχνουν το μέρος που κοιμούνται στ’ ακρογιάλι.
Κανείς δεν τους θυμάται. Δικαιοσύνη.»
(από το ποίημα «Δ’ Αργοναύτες», το οποίο ξεκινάει με την αρχαία προτροπή τού Πλάτωνα στο έργο του Αλκιβιάδης:
«Και ψυχή
ει μέλλει γνώσεσθαι αυτήν
εις ψυχήν
αυτή βλεπτέον:
τον ξένο και τον εχθρό τον είδαμε στον καθρέφτη.»).
Στη συγκεκριμένη παράσταση, που ανεβαίνει με τεράστια επιτυχία στο ΘΕΑΤΡΟ ΑΛΚΜΗΝΗ, το σατιρικό στοιχείο αποκτά κωμική χροιά. Ο δεινότατος ηθοποιός ερωτοτροπώντας με το γκροτέσκο, χωρίς να ξεφεύγει ποτέ, ουδεμία στιγμή, από τις επιταγές τού συστήματος Στανισλάβσκι (όπως το εξαμερικάνισε και το δυτικοποίησε το Actors’ Studio) επιτυγχάνει να πλάσει ένα σπαρταριστό «επιθεωρησιακό» νούμερο που δείχνει πως η μακρά θεατρική παράδοση των νεοελλήνων έχει διεθνείς προεκτάσεις και μια παγκοσμιότητα με βαθιές ρίζες.
Μην το χάσετε, γιατί θα χαθείτε στα έλη τής μετριότητας. Οι σύγχρονοι λογοτεχνίζοντες, θεατριζόμενοι, σοφολογιότατοι συνεχίζουν να αναλίσκονται σε βυζαντινές σκευωρίες, συκοφαντίες, καλλιτεχνικές προπληρωμένες «δολοφονίες προσωπικότητος» (ακριβώς όπως στον «Επικήδειο» τού Ιάκωβου Καμπανέλλη, που προφανώς γράφει εν θερμώ και «εκ του φυσικού»).
Η Θεατρική Ομάδα ΣΥΝΤΕΤΑΓΜΕΝΟΙ μεγαλουργεί στο Θέατρο Αλκμήνη κάθε Σάββατο και Κυριακή από 2 έως 31 Μαρτίου.
Σκηνοθεσία: Τατιάνα Σκανάτοβιτς
Μουσική επιμέλεια/Φωτισμοί: Βαγγέλης Σαγρής
ΜΕΓΑΡΟ ΜΟΥΣΙΚΗΣ
Την Τρίτη 5 Μαρτίου 2024, η Πανελλήνια Ένωση Λογοτεχνών, στα πλαίσια του εορτασμού της Παγκόσμιας Ημέρας της Γυναίκας, ετίμησε με ειδικό βραβείο την Έφορο της Ένωσης Ελλήνων Θεατρικών και Μουσικών Κριτικών κυρία Ανθούλα Δανιήλ, σε εκδήλωση που πραγματοποιήθηκε στην Αίθουσα Διδασκαλίας της Μουσικής Βιβλιοθήκης “Λίλιαν Βουδούρη” στο Μέγαρο Μουσικής Αθηνών. Αξιότιμη, αξιέπαινη!
ΒΙΒΛΙO
Γεώργιος Ρούσκας, Νηών προσεγγίσεις είκοσι μία. Κριτικά δοκίμια, Εκδόσεις Κοράλλι, Αθήνα 2023, σελ. 176, €12.72.
Ο κορυφαίος κριτικός τού εικοστού πρώτου αιώνα είναι διπλωματούχος μηχανικός, μάχιμος, μαχητικός ποιητής, ανήσυχος λογοτέχνης, πνευματικός ερευνητής, αναζητητής της Αλήθειας. Εδώ βάζει στο στόχαστρο τού φιλολογικού μικροσκοπίου του είκοσι και έναν διαχρονικούς συνοδοιπόρους. Γενναιοδωρίας τύμβος ανεξίτηλος.
