Δημοσιεύτηκε στην εφημερίδα Today Press
του Γιώργου Ξηραδάκη
Πρόεδρος της Ένωσης Τραπεζικών & Χρηματοοικονομικών Στελεχών Ελληνικής Ναυτιλίας
Οι διαταραχές της εφοδιαστικής αλυσίδας δεν είναι κάτι νέο για τη ναυτιλιακή βιομηχανία. Η πανδημία του COVID-19 παρουσίασε μια άνευ προηγουμένου πρόκληση για τον κλάδο, με πλοία να έχουν κολλήσει στα λιμάνια να περιμένουν να φορτώσουν εμπορεύματα και εκτόξευση των ναύλων λόγω έλλειψης χωρητικότητας μεταφοράς. Άλλη μία πρόκληση αντιμετωπίστηκε το 2021, με τη διακοπή της κυκλοφορίας στη Διώρυγα του Σουέζ εξαιτίας του πλοίου μεταφοράς εμπορευματοκιβωτίων Ever Given.
Η πανδημία αλλάζοντας τα καταναλωτικά πρότυπα αγοράς, οδήγησε τον πληθωρισμό σε υψηλό επίπεδο ρεκόρ. Κι ενώ οι παγκόσμιες εφοδιαστικές αλυσίδες επέστρεψαν στα φυσιολογική τους κατάσταση, νέες προκλήσεις επέφεραν σημαντικές αναταράξεις.
Η σοβαρή ξηρασία περιόρισε την πρόσβαση στη Διώρυγα του Παναμά και ανάγκασε ορισμένα φορτία να μεταφέρονται μέσω του ισθμού σιδηροδρομικώς αντί με πλοίο. Η έξαρση των επιθέσεων σε εμπορικά πλοία από αντάρτες Χούτι που υποστηρίζονται από το Ιράν στην Ερυθρά Θάλασσα, αναγκάζει τα πλοία να αλλάξουν δρομολόγιο, κάνοντας τον περίπλου της Αφρικής για να αποφύγουν τη ζώνη σύγκρουσης.
Η σημασία της Διώρυγας του Σουέζ αποδεικνύεται από τους αριθμούς. Περίπου το 15% του παγκόσμιου εμπορίου και το 30% της παγκόσμιας κυκλοφορίας εμπορευματοκιβωτίων διέρχεται από την Ερυθρά Θάλασσα. Το 2023, περίπου το 10% του παγκόσμιου θαλάσσιου εμπορίου πετρελαίου, ή περίπου 7,2 εκατομμύρια βαρέλια αργού και προϊόντων πετρελαίου, και το 8% του παγκόσμιου εμπορίου υγροποιημένου φυσικού αερίου διήλθε από αυτή τη σημαντική εμπορική οδό.
Στην παρούσα κρίση βλέπουμε ότι οι ναυτιλιακές εταιρίες και οι ναυλωτές επέδειξαν χαρακτηριστικά ετοιμότητας, αντλώντας μαθήματα από τις προηγούμενες διαταραχές της εφοδιαστικής αλυσίδας. Οι μεγαλύτερες εταιρίες μεταφοράς εμπορευματοκιβωτίων πολύ γρήγορα αποφάσισαν να αλλάξουν τα δρομολόγια των πλοίων τους, αναστέλλοντας τις διελεύσεις από την Ερυθρά Θάλασσα για να προστατεύσουν τα πληρώματα, τα πλοία και το φορτίο τους.
Η κύρια εναλλακτική ναυτιλιακή διαδρομή γύρω από το Ακρωτήριο της Καλής Ελπίδας στην Αφρική επιμηκύνει τα ταξίδια έως και κατά δύο εβδομάδες, προσθέτοντας πίεση στις παγκόσμιες αλυσίδες εφοδιασμού και αυξάνοντας το κόστος των ναύλων και των ασφαλίσεων. Οι επιπτώσεις γίνονται αισθητές παγκοσμίως, με το κόστος των θαλάσσιων φορτίων να εκτοξεύεται από τότε που ξεκίνησαν οι επιθέσεις, είτε τα πλοία ανακατευθύνονται μέσω της Αφρικής είτε συνεχίζουν να διέρχονται από την Ερυθρά Θάλασσα.
Ναυλομεσίτες αναφέρουν ότι η μεταφορά ενός εμπορευματοκιβώτιου 40 ποδών που πραγματοποιεί τον διάπλου της Αφρικής από το λιμάνι της Σαγκάης προς οποιοδήποτε λιμάνι της Μεσογείου μεταξύ αυτών και του λιμανιού του Πειραιά αγγίζει αυτή τη στιγμή τα 6.000 δολάρια. Από την άλλη, το κόστος ασφάλισης για τα πλοία που συνεχίζουν να διασχίζουν την Ερυθρά Θάλασσα έχει υπερτριπλασιαστεί από 0,2% σε 0,7% της αξίας ενός πλοίου ανά ταξίδι, γεγονός που μπορεί να προσθέσει εκατοντάδες χιλιάδες δολάρια σε ένα ταξίδι για τα πιο ακριβά πλοία.
Οι καθυστερήσεις και η κλιμάκωση του κόστους ασφάλισης πλήττουν βιομηχανίες όπως το πετρέλαιο, τα τρόφιμα και τα ηλεκτρονικά είδη. Οι κατασκευαστές έχουν ήδη αντιμετωπίσει κάποια προβλήματα στη μεταφορά εξαρτημάτων στα δάπεδα συναρμολόγησης και τόσο η Tesla όσο και η Volvo την περασμένη εβδομάδα κατηγόρησαν τα προβλήματα στην Ερυθρά Θάλασσα για τις καθυστερήσεις στις παραδόσεις από τα εργοστάσια τους στην Ευρώπη.
Παρ’ όλα αυτά οι μετοχές των εισηγμένων ναυτιλιακών εταιριών έχουν παρουσιάσει μεγάλη άνοδο από την έναρξη των επιθέσεων των Χούτι. Η συνολική κεφαλαιοποίηση των μεγαλύτερων εισηγμένων ναυτιλιακών εταιρειών στον κόσμο έχει εκτιναχθεί κατά περίπου 22 δισεκατομμύρια δολάρια από τον Δεκέμβριο.
Η πιθανή επιδείνωση του πληθωρισμού και οι επιπτώσεις στην παγκόσμια οικονομία είναι στο επίκεντρο του ενδιαφέροντος των οικονομολόγων. Η JPMorgan Chase εκτίμησε την περασμένη εβδομάδα ότι οι παγκόσμιες τιμές καταναλωτή για αγαθά θα αυξηθούν κατά 0,7% επιπλέον το πρώτο εξάμηνο του τρέχοντος έτους, εάν συνεχιστούν οι επιθέσεις των Χούτι. Επιπροσθέτως ο κίνδυνος διακοπής του παγκόσμιου εφοδιασμού πετρελαίου λόγω των συγκρούσεων στη Μέση Ανατολή παραμένει αυξημένος, ιδίως για τις ροές πετρελαίου μέσω της Ερυθράς Θάλασσας και, κυρίως, της διώρυγας του Σουέζ.
Η πειρατεία στη θάλασσα ήταν ένα φαινόμενο που οι ναυτιλιακές εταιρίες αντιμετώπιζαν ανέκαθεν. Στην προκειμένη περίπτωση όμως δεν έχουμε να αντιμετωπίσουμε μία ομάδα πειρατών. Είναι σαφές ότι το Ιράν, μέσω των Χούτι θέλει να κάνει επίδειξη ισχύος προειδοποιώντας έτσι ότι εάν θελήσει μπορεί να οδηγήσει σε παγκόσμια κρίση με το κλείσιμο της Ερυθράς Θάλασσας όχι μόνο το παγκόσμιο εμπόριο αλλά και την παγκόσμια ειρήνη.
