Δημοσιεύτηκε στην εφημερίδα Today Press
της Μάρθας Λεκκάκου
Πώς θα γίνει η Ελλάδα πρωταγωνιστής στην ενέργεια, μειώνοντας παράλληλα τις τιμές ρεύματος για επιχειρήσεις και νοικοκυριά
Την κοινωνική ευαισθησία που χαρακτηρίζει την πολιτική της κυβέρνησης επισημαίνει στη συνέντευξή της στην Today Free Press η Υφυπουργός Περιβάλλοντος και Ενέργειας Αλεξάνδρα Σδούκου η οποία αναφέρει χαρακτηριστικά την μείωση των λογαριασμών το πρώτο δίμηνο του έτους για 730.000 κοινωνικά ευάλωτους συμπολίτες μας και για άλλους 500.000 ενεργειακά ευάλωτους, μέσω του επιδόματος θέρμανσης, για το πρώτο τρίμηνο του έτους σε επίπεδα προ κρίσης, καθώς επίσης και τη μόνιμη έκπτωση στα τιμολόγια των πολύτεκνων οικογενειών. Παράλληλα η Ελλάδα επιχειρεί αυτή τη δεκαετία να αναδειχθεί σε μεγάλη “πράσινη” δύναμη με αιχμή τις ανανεώσιμες πηγές ενέργειας και τις νέες ενεργειακές οδούς στον ηλεκτρισμό και το φυσικό αέριο. Η κα Σδούκου, αναλύει το πώς ο φιλόδοξος αυτός στόχος αναβαθμίζει γεωστρατηγικά τη χώρα και συμφέρει τελικά τον Έλληνα καταναλωτή.
Κυρία Σδούκου η αγορά ρεύματος άλλαξε από τις αρχές του έτους. Υπάρχουν πλέον επιδοτήσεις και πως λειτουργούν;
Είναι φανερό ότι δεν μπορούσαμε να συνεχίσουμε την πολιτική των επιδοτήσεων των λογαριασμών του ρεύματος, αφού μετριάστηκαν οι επιπτώσεις της κρίσης στην ενέργεια. Έτσι, μπορεί να διακόψαμε τις οριζόντιες επιδοτήσεις, όμως αυτό δεν σημαίνει ότι έμειναν απροστάτευτοι οι ευάλωτοι συμπολίτες μας. Συγκεκριμένα, όπως είχαμε εξαγγείλει, τους πρώτους δύο μήνες του 2024, 730.000 νοικοκυριά λαμβάνουν στοχευμένη στήριξη, που διατηρεί το κόστος του ρεύματος στα επίπεδα που βρισκόταν πριν ξεσπάσει η ενεργειακή κρίση. Η συγκεκριμένη κατηγορία καταναλωτών, θέλω να τονίσω, τα τελευταία 2,5 έτη απορρόφησε το σύνολο του αυξημένου κόστους και οι τελικές τιμές που απολαμβάνουν φθάνει σε 3,5 λεπτά/KWh ή 6,5 λεπτά/KWh ανάλογα με την κατηγορία ΚΟΤ Α ή Β στην οποία εντάσσονται αντίστοιχα. Παράλληλα, για πρώτη φορά, «τρέχει» και το επίδομα θέρμανσης για περισσότερους από 500.000 ευάλωτους ενεργειακά καταναλωτές, που θερμαίνονται με ηλεκτρική ενέργεια και υπέβαλαν αιτήσεις στη σχετική πλατφόρμα το προηγούμενο διάστημα. Το κόστος της ηλεκτρικής ενέργειας και γι’ αυτά τα νοικοκυριά θα παραμείνει στα προ κρίσης επίπεδα, για το πρώτο τρίμηνο του έτους, ενώ το ποσό της ενίσχυσης που θα πιστωθεί απευθείας στους λογαριασμούς ηλεκτρικής ενέργειας υπολογίζεται με βάση τον οικισμό που διαμένουν οι καταναλωτές, δηλαδή ανάλογα με τις κλιματολογικές συνθήκες της κάθε περιοχής.
Ταυτόχρονα, έχουμε θεσπίσει ήδη τη νέα κατηγορία Κοινωνικού Τιμολογίου (ΚΟΤ Γ) ειδικά για πολύτεκνες οικογένειες που στοχεύει συγκεκριμένα στην κάλυψη των ενεργειακών αναγκών τους, με τις αιτήσεις ένταξης να υποβάλλονται ήδη στην πλατφόρμα της ΗΔΙΚΑ.
Για να σας δώσω μια εικόνα, αφορά σε οικογένειες με τέσσερα εξαρτώμενα τέκνα και πάνω, για τις οποίες προβλέπονται διευρυμένα εισοδηματικά κριτήρια ένταξης, ενώ πρέπει να σημειώσω ότι δεν λαμβάνονται υπόψη περιουσιακά κριτήρια. Η έκπτωση σε αυτή την περίπτωση φθάνει σε 10 λεπτά/KWh για το όριο κατανάλωσης της κάθε οικογένειας, ανάλογα με τα εξαρτώμενα τέκνα, ενώ σε περίπτωση επίτευξης στόχου εξοικονόμησης, η έκπτωση μπορεί να ανέλθει και στα 12 λεπτά/KWh. Για παράδειγμα, πολύτεκνη οικογένεια με 4 εξαρτώμενα τέκνα και συνολικό ετήσιο εισόδημα 45.000€, θα λαμβάνει έκπτωση στους λογαριασμούς ηλεκτρικής ενέργειας μέχρι 600 ευρώ το χρόνο, ενώ αν πετύχει εξοικονόμηση ενέργειας, η έκπτωση θα μπορεί να φθάσει μέχρι και στα 720 ευρώ το χρόνο. Για να αντιληφθείτε το μέγεθος της παρέμβασης αρκεί να σκεφτείτε ότι έως σήμερα, αυτή η οικογένεια δεν θα μπορούσε να ενταχθεί σε καμία κατηγορία του Κοινωνικού Τιμολογίου, λόγω της κατάργησης του ειδικού Τιμολογίου Πολυτέκνων από το 2018 και των αυστηρών εισοδηματικών και περιουσιακών κριτηρίων που θεσπίστηκαν εκείνη την εποχή.
Πέρα από τις επιδοτήσεις, πως μπορεί κανείς να μειώσει περαιτέρω το ενεργειακό κόστος;
Κοιτάξτε, θέλω να είμαι σαφής! Οι επιδοτήσεις είναι ένα είδος”ασπιρίνης” που ανακουφίζει προσωρινά από το ενεργειακό κόστος, αλλά δεν το επιλύει μακροπρόθεσμα. Για αυτό και πρέπει να υπάρχουν κίνητρα για τον πολίτη να επενδύσει στην εξοικονόμηση ενέργειας, ώστε να μπορεί να απολαμβάνει μόνιμα, μείωση της κατανάλωσης και του κόστους πο προκύπτει. Και σε αυτό το σημείο ήρθαμε με τα προγράμματα “Εξοικονομώ” να προσφέρουμε πραγματικές λύσεις στους καταναλωτές. Γνωρίζετε ασφαλώς ότι υπάρχει πλέον μια ολόκληρη σειρά από προγράμματα αυτού του είδους που αφορούν στις κατοικίες, στην αντικατάσταση ηλεκτρικών οικιακών συσκευών και στις επιχειρήσεις. Τα εισοδηματικά κριτήρια είναι ευέλικτα και αρκετά ανοικτά, ενώ καλύπτονται οι δαπάνες σε σημαντικό ποσοστό, ακριβώς προκειμένου να μπορούν να συμμετέχουν όσο το δυνατόν περισσότεροι πολίτες. Μέσω των προγραμμάτων “Εξοικονομώ” μπορεί κανείς, για παράδειγμα, να εγκαταστήσει καλύτερη μόνωση στο σπίτι του, να τοποθετήσει λιγότερο ενεργοβόρες συσκευές, να αντικαταστήσει το σύστημα θέρμανσης με αντλίες θερμότητας, που καταναλώνουν πολύ λιγότερη ενέργεια και είναι πιο οικονομικές σε βάθος χρόνου.
Πρόσφατα αλλάξατε τα τιμολόγια του ρεύματος. Θεωρείτε ότι ήταν μια πετυχημένη κίνηση;
Ήταν επιβεβλημένο, αν θέλετε, επειδή έπρεπε να δώσουμε ένα τέλος στην ασάφεια που επικρατούσε στην προμήθεια του ηλεκτρικού ρεύματος. Είχαμε ένα περιβάλλον με 130 διαφορετικά τιμολόγια όπου ο πολίτης ήταν αδύνατο να καταλήξει ποιο είναι το ακριβότερο και ποιο το φθηνότερο. Εμείς, λοιπόν, αποφασίσαμε να εισάγουμε τέσσερις κατηγορίες τιμολογίων και είπαμε στους παρόχους ηλεκτρικής ενέργειας ότι θέλουμε να μπορούν οι καταναλωτές να συγκρίνουν στο εξής, τα προϊόντα εύκολα και χωρίς τα ψιλά γράμματα. Να βλέπουν στην αρχή κάθε μήνα μια συγκεκριμένη τιμή και να ξέρουν ότι αυτή θα ισχύσει. Ιδίως αυτό, το πετύχαμε με τη θέσπιση του Ειδικού Τιμολογίου με πράσινη χρωματική σήμανση. Ασφαλώς χρειάστηκε μια περίοδος προσαρμογής για τους καταναλωτές που δεν ήταν εύκολη, όμως πλέον έχουμε τα πρώτα δείγματα από τους δύο μήνες εφαρμογής των μέτρων. Το αποτέλεσμα είναι ιδιαίτερα θετικό, καθώς έχει ενταθεί σε μεγάλο βαθμό ο ανταγωνισμός μεταξύ των παρόχων. Συνέπεια όλων αυτών είναι οι τελικές τιμές να ξεκινούν για το Φεβρουάριο από τα 11-14 λεπτά/KWh τη στιγμή που τον περασμένο Δεκέμβριο οι αντίστοιχες τιμές κυμαινόταν στο επίπεδο των 16-17 λεπτών, χωρίς τις οριζόντιες επιδοτήσεις. Φυσικά μας βοήθησε και η αποκλιμάκωση των διεθνών τιμών του φυσικού αερίου. Όμως, βλέπετε ότι και σε αυτό το σκέλος αν δεν είχαμε φροντίσει να έχουμε εναλλακτικές πηγές εφοδιασμού και δεν είχαμε επενδύσει στις σχετικές υποδομές, θα είχαμε πρόβλημα.
Τι έχει αλλάξει τα τελευταία χρόνια στην ενέργεια και τι σκοπεύει να κάνει η κυβέρνηση ως το 2030;
Από το 2019 που ανέλαβε την κυβέρνηση της χώρας η Νέα Δημοκρατία, βάλαμε μπροστά ένα μεγάλο, φιλόδοξο σχέδιο που προβλέπει το μετασχηματισμό της ελληνικής οικονομίας και του ενεργειακού τομέα προς μια πιο «πράσινη» κατεύθυνση. Προκειμένου όμως να πετύχουμε έως το 2050, το στόχο των μηδενικών εκπομπών, θα πρέπει να να πρασινίσουμε την παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας, να εξηλεκτρίσουμε όσο μπορούμε περισσότερους τομείς όπως οι μεταφορές και η βιομηχανία, αλλά και να προχωρήσουμε στην παραγωγή εναλλακτικών καυσίμων, όπως το υδρογόνο, για τους κλάδους της οικονομίας που δεν μπορούν να λειτουργήσουν με ηλεκτρισμό.
Ο οδικός χάρτης πάνω στον οποίο κινούμαστε είναι το αναθεωρημένο Εθνικό Σχέδιο για την Ενέργεια και το Κλίμα (ΕΣΕΚ), που προβλέπει διείσδυση των ΑΠΕ σε ποσοστό 80% έως το 2030, από σχεδόν 50% σήμερα, καθώς και διπλασιασμό της εξοικονόμησης ενέργειας. Επιπλέον, προσδοκούμε και εργαζόμαστε ώστε ένα στα τρία νέα αυτοκίνητα που θα καταχωρούνται, να είναι ηλεκτρικό έως τότε, καθώς και να προσθέσουμε νέες τεχνολογίες, όπως το πράσινο υδρογόνο, το βιομεθάνιο, η αποθήκευση ενέργειας και τα υπεράκτια αιολικά. Ασφαλώς το εγχείρημα είναι τεράστιο, όμως διαθέτουμε, ως χώρα, σημαντικά πλεονεκτήματα και εφόδια για να τα κάνουμε πράξη.
Ο πρωθυπουργός έχει θέσει ψηλά το στόχο να γίνει η Ελλάδα ενεργειακός κόμβος. Τι συνεπάγεται αυτό;
Πράγματι, η ενεργειακή μετάβαση της Ελλάδας της επιτρέπει να γίνει κάτι πολύ περισσότερο: Να εξάγει στο μέλλον τη δική της πλεονάζουσα παραγωγή καθαρού ηλεκτρισμού, μέχρι την Κεντρική Ευρώπη, αλλά και να μεταφέρει έξω από τα σύνορά της το ρεύμα που παράγεται φθηνά στην Βόρεια Αφρική και την Ανατολική Μεσόγειο, μέσω των μεγάλων διασυνδέσεων που ήδη αναπτύσσονται. Την ίδια στιγμή, υπάρχει και το φυσικό αέριο, το μεταβατικό καύσιμο που θα μας βοηθήσει να φτάσουμε στον στόχο του 2050. Θέλω να επισημάνω το σχέδιο του Κάθετου Διαδρόμου με τον οποίο η χώρα μας θα εξάγει φυσικό αέριο στην Βουλγαρία, την Ρουμανία, την Μολδαβία, την Σλοβακία και την Ουκρανία. Οι χώρες αυτές χρειάζονται να απεξαρτηθούν από το ρωσικό αέριο, άρα ο ρόλος που καλούμαστε να επιτελέσουμε είναι κρίσιμος και οικονομικά αλλά και γεωπολιτικά. Το ενδιαφέρον των βαλκανικών κρατών για αυτές τις εξελίξεις έχει ήδη εκφραστεί σε ανώτατο επίπεδο, άρα ανοίγεται μια μεγάλη ευκαιρία που θα αναβαθμίσει γεωστρατηγικά όχι μόνο την Ελλάδα συνολικά, αλλά και περιοχές όπως η Ανατολική Μακεδονία και η Θράκη, καθώς και την ΑΟΖ μας.
Πέρα από το πολιτικό επίπεδο, τι όφελος θα έχουν οι κινήσεις αυτές για το μέσο Έλληνα πολίτη;
Οι ΑΠΕ είναι σήμερα μακράν η πιο φθηνή πηγή ηλεκτροπαραγωγής. Όσο περισσότερες βάζουμε στο σύστημά μας και όσο περισσότερο μειώνουμε το λιγνίτη και το φυσικό αέριο, τόσο πιο φθηνό θα γίνεται το ρεύμα που πληρώνουμε. Υπάρχουν ήδη αρκετές ημέρες κάθε χρόνο που οι ΑΠΕ σχεδόν μηδενίζουν την τιμή του ηλεκτρισμού και είναι στο χέρι μας να το κάνουμε ένα καθημερινό φαινόμενο. Αυτός είναι και ο λόγος που αισιοδοξώ για ένα μέλλον με χαμηλότερο ενεργειακό κόστος για τα ελληνικά νοικοκυριά, τις επιχειρήσεις και τις βιομηχανίες. Δεν θα πρέπει να ξεχνάμε, πάντως, και το όφελος στον τομέα της απασχόλησης, αφού όλα αυτά τα έργα υλοποιούνται από ελληνικά χέρια. Πλέον έχουμε συσσωρεύσει σαν χώρα άφθονη τεχνογνωσία και πρέπει να την εκμεταλλευτούμε στο μέλλον. Ταυτόχρονα, ιδιαίτερη έμφαση δίνει η κυβέρνηση στις λιγνιτικές περιοχές, δηλαδή στη Δυτική Μακεδονία και τη Μεγαλόπολη, ώστε να μπορέσουν να μεταβούν σε ένα νέο οικονομικό μοντέλο που θα τους δώσει νέα προοπτική ανάπτυξης. Την ίδια στιγμή δεν αφήνουμε έξω από τη μετάβαση τα νησιά μας, τα οποία στηρίζουμε μέσα από πρωτοβουλίες όπως τα GR-Eco Islands και τις νέες διασυνδέσεις για να έχουν καθαρή και αδιάλειπτη τροφοδοσία, περιορίζοντας παράλληλα το κόστος για όλους τους καταναλωτές της χώρας μέσω της μείωσης των Υπηρεσιών Κοινής Ωφελείας (ΥΚΩ).
