Δημοσιεύτηκε στην εφημερίδα Today Press
του Ανδρέα Μαζαράκη
Η απρόκλητη επίθεση της Χαμάς και μάλιστα μετά από μια διετία σχετικής ύφεσης, προκάλεσε τα αντίποινα του Ισραήλ. Σε επίπεδο γεωοικονομίας, σύμφωνα με μοντέλα, η Μέση Ανατολή έχει 5:1 βαρύτητα σε σχέση με τον Καύκασο. Πράγμα που αποδεικνύεται από την ανάλυση ιστορικών γεγονότων και δεδομένων, τα οποία θα αναλύσουμε παρακάτω, ξεκινώντας από την παραδοχή ότι ο πόλεμος Ισραήλ-Χαμάς σχεδόν εξαφάνισε από την σκαλέτα των ειδήσεων τον πόλεμο Ρωσίας-Ουκρανίας.
Την περίοδο 1973-2010 έχουν καταγραφεί εννέα κρίσεις που επηρέασαν την παγκόσμια οικονομία, ακόμα και σε βάθος 12 μηνών από τότε που ξέσπασαν. Παρακάτω σχετικοί πίνακες. Στον δεύτερο βλέπετε πόσο επηρεάστηκε η τιμή του χρυσού (αποτελεί το καταφύγιο σε περιόδους κρίσεων) στο 12μηνο και πόσο έπεσε η Wall Street επίσης σε 12μηνο. Αδιαμφισβήτητα, ο Πόλεμος του Γιομ Κιπούρ το 1973 ήταν αυτός που είχε τον μεγαλύτερο αντίκτυπο σε σύγκριση με τις υπόλοιπες κρίσεις.
| Στήλη 1 | Παγκόσμια κρίση – Ημ/νία εκκίνησης | Μεταβολή στο 12μηνο | Μεταβολή στο 12μηνο |
| 6/10/1973 | Πολεμος Μ .Ανατολή (Γιομ κιπούρ) 10/1973 | 47,40% | -42% |
| 9/8/1974 | Παραίτηση Νίξον 8/1974 | 14,90% | 4,40% |
| 19/10/1987 | Μαύρη Δευτέρα 10/1987 | -11,60% | -0,70% |
| 13/10/1989 | Κραχ από τα Junk Bonds 10/1989 | 6,90% | -16% |
| 2/8/1990 | Πρώτος Πόλεμος Περσικού (Desert storm) 8/1990 | -3,50% | -2,90% |
| 11/3/2000 | Φούσκα Dotcom 3/2000 | -6% | -17,50% |
| 11/9/2001 | 11η Σεπτεμβρίου –Δίδυμοι πύργοι 9/2001 | 16,90% | -15,10% |
| 15/9/2008 | Παγόσμια Κρίση από Lehman Brothers 9/2008 | 31,60% | -12,70% |
| 20/10/2009 | Ελληνική Κρίση Χρέους 10/2009 | 25,50% | 4,40% |
Το στοιχείο αυτό δεν μπορεί κάποιος να το προσπεράσει, ούτε να υπεκφύγει λέγοντας “άλλοι καιροί τότε, άλλοι σήμερα”. Διότι οι καιροί μπορεί να αλλάζουν, αλλά δύο πράγματα δεν έχουν αλλάξει και δεν πρόκειται να αλλάξουν ποτέ στην Δυτική οικονομία.
Ο Φόβος και η Απληστία των επενδυτών.
Και η Μέση Ανατολή προκαλεί πενταπλάσιο volatility στις τιμές των δεικτών και των επενδυτικών προϊόντων σε σχέση με εξίσου επικίνδυνες ζώνες του πλανήτη. Μπορεί Ισραήλ και Παλαιστίνη να μην είναι πετρελαιοπαραγωγές χώρες, αλλά βρίσκονται σε περιοχή, η οποία διαδραματίζει πρωτεύοντα ρόλο στην παγκόσμια αγορά ενέργειας (35% της παγκόσμιας αγοράς). Με την οικονομική κρίση που ξεκίνησε το 2020 και έδωσε τρία πολεμικά μέτωπα, (Καζακστάν, Ουκρανία και Αρμενία) έρχεται τώρα αθροιστικά μία νέα αραβοϊσραηλινή κρίση, που μοιάζει σαν Αρμαγεδώνας.
Το ενεργειακό κουβάρι
ΗΠΑ και ΕΕ δεν μπορούν να διαχειριστούν ταυτόχρονα βοήθεια προς Ουκρανία και Ισραήλ, αν και κάποιοι εκεί βλέπουν ως ευκαιρία την κρίση στην Γάζα, επειδή η βοήθεια προς την Ουκρανία μπορεί να γίνει πακέτο με τη βοήθεια προς το Ισραήλ και την Παλαιστίνη για να παρακαμφθούν αντιδράσεις στο Κογκρέσο. Η επιμονή των Ρεπουμπλικάνων για διακοπή της χρηματοδότησης της Ουκρανίας, οδήγησε στο πρωτοφανές γεγονός της καρατόμησης του προέδρου της Βουλής Κέβιν ΜακΚάρθι.
Η εισβολή της Χαμάς –πέραν όσων έχουν συζητηθεί σε διπλωματικό και γεωπολιτικό επίπεδο– έχει και μερικές κρυφές πτυχές, τις οποίες πρέπει να εξετάσουμε, διότι δεν υπήρχαν στο παρελθόν. Προσδίδουν, μάλιστα, επιπρόσθετο ειδικό βάρος στην εν εξελίξει κρίση στη Μέση Ανατολή. Πρόκειται για ένα κουβάρι πολύπλευρων ενεργειακών ζητημάτων. Η χερσαία επίθεση του Ισραήλ στην Γάζα δεν μπορούσε να γίνει εύκολα και άμεσα, όπως φαντάζονταν κάποιοι. Είχαν περάσει 11 ημέρες και η χερσαία επίθεση δεν είχε αρχίσει, σε αντίθεση με όσα διαβεβαίωναν mainstream media.
Ας δούμε παράγοντες άγνωστους, οι οποίοι όμως βρίσκονται στην κορυφή της λίστας όσων χαράσσουν την πολιτική μεγάλων χωρών και πολυεθνικών. Η BP, η οποία πρόσφατα καρατόμησε τον CEO της Μπέρναν Λούνεϊ, διαβεβαιώνει αυτές τις μέρες ότι η επένδυσή της από κοινού με την ADNOC Drilling (κρατική εταιρία Πετρελαίου των Εμιράτων), ύψους 2 δισ $, προχωράει κανονικά στο Ισραήλ.
Το κοίτασμα “Λεβιάθαν”
Η BP μαζί με τα Εμιράτα θα επενδύσουν κανονικά (με μερίδιο 50% έκαστη πλευρά) στην ισραηλινή εταιρία φυσικού αερίου NEWmed. Σκοπός της ανακοίνωσης ήταν να καθησυχάσει τους επενδυτές και τους εμπόρους γι’ αυτό το πολύπλοκο ενεργειακό σχέδιο, το οποίο σαφώς και πλήττεται από τον πόλεμο Ισραήλ-Χαμάς. Αλλά δεν είναι μόνο αυτό! H NewMed Energy είναι ο πλειοψηφικός μέτοχος και ο master φορέας εκμετάλλευσης του κολοσσιαίου ενεργειακού πεδίου φυσικού αερίου “Λεβιάθαν” με ποσοστό 45,3%.
Το κοίτασμα αυτό μοιράζεται σε ΑΟΖ Ισραήλ, Κύπρου, Λιβάνου και Παλαιστίνης. Τα 23 τρισ. πόδια αερίου που κρύβει συνολικά το πεδίο, το καθιστούσαν το μεγαλύτερο ανεκμετάλλευτο asset της Μεσογείου. Γι’ αυτό μετά από συνομιλίες τα κράτη προχώρησαν σε συμφωνίες που λίγα χρόνια πριν έμοιαζαν αδύνατες. Η κατάσταση σήμερα περιπλέκεται για τις ΗΠΑ, αφού στο εν λόγω πεδίο-γίγας, η Chevron κατέχει 39,7% και η μικρότερη Ratio Oil 15%. Και επειδή τα επιχειρηματικά συμφέροντα είναι πολυεπίπεδα, είναι λίγο δύσκολο να πιστέψουμε ότι όλα πάνε καλά στην υλοποίηση των επενδύσεων.
Προφανώς, οι γεωπολιτικές εντάσεις αυξάνουν δραματικά το ημερήσιο κόστος λειτουργίας των επιχειρήσεων στην περιοχή. Εκτός της ανάφλεξης στη Γάζα, περισσότερο φοβούνται την Χεζμπολάχ, διότι έχει καλύτερο εξοπλισμό από την Χαμάς, ικανό να πλήξει τέτοιου είδους εγκαταστάσεις. Και τόσο στις ΗΠΑ, όσο και στα Εμιράτα, αντιλαμβάνονται ότι με την εμπόλεμη ζώνη σε έξαρση, κανείς δεν θα επενδύσει δισ δολάρια με τις σουνιτικές και σιιτικές οργανώσεις να θέλουν να διαλύσουν τις συμφωνίες αυτές που έγιναν με πολύ κόπο.
Η συμφωνία Ισραήλ-Λιβάνου και οι αγωγοί
Με τον αριθμό των νεκρών να αυξάνεται ραγδαία, με θύματα χιλιάδες αμάχους και ακόμα περισσότερους τραυματίες, με ομήρους υπό κράτηση, είναι πολύ δύσκολο να προχωρήσουν πολιτικά τέτοιες συνεργατικές ενεργειακές επενδύσεις. Αυτό δεν είναι το μόνο πρόβλημα. Τον περασμένο Αύγουστο, η γαλλική Total εγκατέστησε το πρώτο της γεωτρύπανο στα ανοιχτά των ακτών του Λιβάνου, πολύ κοντά στο Ισραήλ με σκοπό να ξεκινήσει γεωτρήσεις.
Ο Λίβανος, μετά την καταστροφική έκρηξη στο λιμάνι της Βηρυτού, βρίσκεται σε οικονομική κρίση με τη φτώχεια να καλπάζει και το νόμισμά του να έχει υποτιμηθεί κατά 97% από τότε! Η επένδυση θα έφερνε έσοδα στον Λίβανο από την Total, την ιταλική ENI και την κρατική Qatar Energy, που συμμετέχουν στην κοινοπραξία. Για να ανοίξει ο δρόμος της εκμετάλλευσης του κοιτάσματος, προέκυψε με ισχυρή παρέμβαση των ΗΠΑ η ιστορική συμφωνία Λιβάνου-Ισραήλ για την ΑΟΖ. Κι αυτό, όμως, το επενδυτικό σχέδιο διατρέχει κίνδυνο διακοπής του.
Φυσικά, δεν πρέπει να ξεχνάμε τους αγωγούς που φέρνουν πετρέλαιο μέσω Τουρκίας από το κουρδικό βόρειο Ιράκ, τη Μοσούλη και το Κιρκούκ, καθώς και αέριο από το Αζερμπαϊτζάν (Μπακού). Οι αγωγοί καταλήγουν στο λιμάνι Τσεϊχάν κοντά στη Συρία. Ας μην ξεχνάμε και τις εγκαταστάσεις στο αιγυπτιακό κοίτασμα “Ζόρ”, όπου επενδυτές είναι μεγάλοι ευρωπαϊκοί και ρωσικοί όμιλοι. Ούτε τη συμφωνία Ισραήλ-Αιγύπτου για εισαγωγές-εξαγωγές φυσικού αερίου. Τέλος, στην ίδια περιοχή βρίσκονται και τα κοιτάσματα της Κύπρου, αλλά και το υπό ανέγερση (ρωσικής κατασκευής) πυρηνικό εργοστάσιο στο Ακουγιού. Ας προσθέσουμε στην εικόνα και τα κινητά διυλιστήρια πετρελαίου της Συρίας, τα δύο του Ισραήλ και τα διυλιστήρια της Αιγύπτου.
Επενδύσεις και Ισλάμ
Κι όσο φεύγουμε από την Μεσόγειο προς τον Περσικό, τόσο χειροτερεύουν τα πράγματα από άποψη ασφάλειας επενδύσεων σε κοιτάσματα, έρευνες και υποδομές. Κινέζικες, ρωσικές, αγγλικές, αμερικάνικες, γαλλικές, ασιατικές έως και λατινοαμερικάνικες εταιρίες έχουν ενεργή παρουσία ειδικά στο Ιράκ. Και βεβαίως, παραδοσιακά οι μεγάλοι παίκτες έχουν επενδύσεις στις μοναρχίες του Κόλπου. Το κλίμα είχε αρχίσει να βελτιώνεται στην Υεμένη λόγω της εξομάλυνσης των σχέσεων Σαουδικής Αραβίας-Ιράν, αλλά και λόγω των “Συμφωνιών του Αβραάμ”!
Οι δυνάμεις που αναπτύσσονται στην περιοχή είναι και κεντρομόλες και φυγόκεντρες. Η πλειονότητα των παικτών έβλεπε εξομάλυνση στη Μέση Ανατολή, με τη Δύση να βλέπει με άλλο μάτι το Ιράν, λόγω των 3.000.000 βαρελιών πετρελαίου που μπορεί να διαθέσει στην παγκόσμια αγορά ημερησίως. Αν συνέβαινε αυτό θα έπεφταν οι πανάκριβες σήμερα τιμές, βοηθώντας στην πτώση του πληθωρισμού, όπως θέλει ο Μπάιντεν. Και τέθηκε ξανά (ας λένε το αντίθετο) επί τάπητος μέχρι και συμφωνία για το πυρηνικό πρόγραμμα του Ιράν.
Ποιοι λοιπόν είναι αυτοί που δεν θα επιθυμούσαν και γιατί να ανακάμψουν ημικατεστραμμένες χώρες όπως ο Λίβανος; Κανένας, εκτός φυσικά όσων ενδιαφέρονται λιγότερο για την παγκόσμια ειρήνη και περισσότερο για την επέκταση του Ισλάμ. Κι αυτοί δεν είναι ο λαός της Παλαιστίνης. Είναι, όμως, οι χρηματοδότες της Χαμάς. Αν θέλουμε να βρούμε όσους μονίμως εκτροχιάζουν την ειρήνη, δεν πρέπει να τους αναζητήσουμε σε Ισραήλ και Παλαιστίνη. Με απόλυτη ευθύνη του ΝΑΤΟ, η Τουρκία, το Ιράν και το Κατάρ έχουν ευθύνες για όσα συμβαίνουν σε Ισραήλ-Γάζα!
*__ Περιεχόμενο εκπομπής μας με τον συνεργάτη μας Γιώργο Αδαλή, ενεργειακό αναλυτή.
